Προστασία Αρχιτεκτονικής και Φυσικής Κληρονομιάς

[PoiSoN_GiRL]

1. Με προεδρικά διατάγματα που εκδίδονται με πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων ή του κατά περίπτωση  αρμόδιου Υπουργού, ύστερα από αιτιολογική έκθεση της κατά περίπτωση αρμόδιας υπηρεσίας του, γνώμη του αρμόδιου Συμβουλίου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος ή του κατά περίπτωση  αρμόδιου Συμβουλίου του αρμόδιου Υπουργείου και του Α.Π.Α.Σ. εάν ζητηθεί από τον Υπουργό και γνώμη του οικείου δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου, με σκοπό τη διατήρηση και ανάδειξη της ιδιαίτερης ιστορικής, πολεοδομικής, αρχιτεκτονικής, λαογραφικής, κοινωνικής και αισθητικής φυσιογνωμίας τους, μπορεί να  χαρακτηρίζονται:
    α) οικισμοί ή τμήματα πόλεων ή οικισμών ή αυτοτελή  οικιστικά σύνολα εκτός αυτών, ως παραδοσιακά σύνολα,
    β) χώροι, τόποι, τοπία ή ζώνες ιδιαίτερου κάλλους και φυσικοί σχηματισμοί που συνοδεύουν ή περιβάλλουν ακίνητα και στοιχεία αρχιτεκτονικής κληρονομιάς ως χώροι, τόποι ή ζώνες προστασίας των παραδοσιακών συνόλων, όπως και αυτοτελείς φυσικοί σχηματισμοί ανθρωπογενούς χαρακτήρα, εντός ή εκτός οικισμών, ως περιοχές που έχουν ανάγκη από ιδιαίτερη προστασία και να θεσπίζονται ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης και να καθορίζονται χρήσεις, κατά παρέκκλιση από τις διατάξεις του νόμου αυτού και από κάθε άλλη γενική ή ειδική διάταξη, με την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 9 του π.δ.437/1985 “Καθορισμός και ανακατανομή αρμοδιοτήτων των Υπουργείων” (ΦΕΚ 157 AΔ). Αν η γνώμη του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου δεν περιέλθει στην αρμόδια υπηρεσία του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργείου σε διάστημα δύο (2) μηνών από τη λήψη του σχετικού εγγράφου από αυτόν, το διάταγμα εκδίδεται και χωρίς τη γνωμοδότηση αυτή.
Ο χαρακτηρισμός σύμφωνα με την περίπτωση β’, εφ’ όσον δεν  θεσπίζονται ειδικοί όροι, μορφολογικοί περιορισμοί δόμησης και  χρήσεις γης, μπορεί να γίνεται με απόφαση του κατά περίπτωση  αρμόδιου Υπουργού ύστερα από αιτιολογική έκθεση της αρμόδιας  υπηρεσίας του Υπουργείου, που δημοσιεύεται την Εφημερίδα της  Κυβερνήσεως.
    2. α) Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και  Δημοσίων Έργων ή του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, που  εκδίδεται ύστερα από αιτιολογική έκθεση της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως,  μπορεί να χαρακτηρίζονται ως διατηρητέα, μεμονωμένα κτίρια ή  τμήματα κτιρίων ή συγκροτήματα κτιρίων, ως και στοιχεία του  περιβάλλοντος χώρου αυτών, όπως επίσης και στοιχεία του φυσικού ή  και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος χώρου, όπως αυλές, κήποι,  θυρώματα και κρήνες, καθώς και μεμονωμένα στοιχεία πολεοδομικού  (αστικού ή αγροτικού) εξοπλισμού ή δικτύων, όπως πλατείες, κρήνες,  διαβατικά, λιθόστρωτα, γέφυρες που βρίσκονται εντός ή εκτός  οικισμών, για το σκοπό που αναφέρεται στην προηγούμενη παράγραφο και να καθορίζονται ειδικοί όροι προστασίας και περιορισμοί δόμησης και χρήσης, κατά παρέκκλιση από τις διατάξεις του νόμου αυτού και από κάθε άλλη γενική ή ειδική διάταξη.
    Με όμοια απόφαση μπορεί να χαρακτηρίζεται ως διατηρητέα η χρήση ακινήτου με ή χωρίς κτίσματα εντός ή εκτός οικισμών.
    Η παραπάνω έκθεση αποστέλλεται στην αρμόδια πολεοδομική  υπηρεσία και στον οικείο δήμο ή κοινότητα, ο οποίος εντός πέντε (5) ημερών από τη λήψη της υποχρεούται να την αναρτήσει στο δημοτικό  ή κοινοτικό κατάστημα. Για την ανάρτηση αυτή δημοσιεύεται από το  δήμο ή κοινότητα σχετική πρόσκληση προς τους ενδιαφερόμενους σε  μία τοπική εφημερίδα, αν εκδίδεται ή σε μία εφημερίδα της  πρωτεύουσας του νομού. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να διατυπώσουν αντιρρήσεις προς την αρμόδια υπηρεσία του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργείου μέσα σε προθεσμία (20) ημερών από την ημερομηνία δημοσίευσης της πρόσκλησης. Αν ο δήμος ή η κοινότητα δεν τηρήσει όσα αναφέρονται προηγουμένως, η περαιτέρω διαδικασία χαρακτηρισμού συνεχίζεται νόμιμα μετά την πάροδο ενός μήνα από την αποστολή της έκθεσης στο δήμο ή την κοινότητα. Η παραπάνω διαδικασία μπορεί να παραλείπεται εφόσον η έκθεση κοινοποιηθεί απευθείας στον ενδιαφερόμενο. Στην τελευταία αυτή περίπτωση ο ενδιαφερόμενος  μπορεί να διατυπώσει τις αντιρρήσεις του μέσα σ’ένα μήνα από την  κοινοποίηση της έκθεσης.
     β) Από την κοινοποίηση της αιτιολογικής έκθεσης για το χαρακτηρισμό κτιρίου ως διατηρητέου, απαγορεύεται κάθε επέμβαση  στο εν λόγω κτίριο για χρονικό διάστημα ενός έτους ή μέχρι τη  δημοσίευση της σχετικής απόφασης ή τη γνωστοποίηση στην αρμόδια  πολεοδομική υπηρεσία για τη μη περαιτέρω προώθηση της σχετική διαδικασίας χαρακτηρισμού.
    Οικοδομικές εργασίες που εκτελούνται στο προς χαρακτηρισμό  κτίριο με οικοδομική άδεια που εκδόθηκε πριν από την κοινοποίηση της αιτιολογικής έκθεσης, διακόπτονται.
    ‘Οταν ολοκληρωθεί η προβλεπόμενη διαδικασία και το κτίριο κριθεί διατηρητέο, τότε το όποιο κόστος της οικοδομικής άδειας, καθώς και των εργασιών οι οποίες έχουν προηγηθεί της διακοπής και  αντιβαίνουν στους όρους κήρυξης του κτιρίου ως διατηρητέου,  επιβαρύνουν το Ειδικό Ταμείο Εφαρμογής Ρυθμιστικών Πολεοδομικών  Σχεδίων (Ε.Τ.Ε.Ρ.Π.Σ.). Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων ‘Εργων καθορίζονται οι λεπτομέρειες εφαρμογής της διάταξης αυτής.
    3. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και  Δημοσίων Έργων ύστερα από γνωμοδότηση του Α.Π.Α.Σ. μπορεί να  καθορίζονται:  α) κατηγορίες διατηρητέων και κριτήρια αξιολόγησης για την  υπαγωγή των προς χαρακτηρισμό κτιρίων στις κατηγορίες αυτές,
     β) ειδικότεροι όροι και περιορισμοί ως προς τις δυνατότητες  επέμβασης επί των διατηρητέων κτιρίων κατά κατηγορία,
     γ) μεταβατικές διατάξεις ως προς το καθεστώς των ήδη  χαρακτηρισμένων κτιρίων ως διατηρητέων, σε σχέση με την κατάταξη  σε κατηγορίες και τις δυνατότητες επέμβασης επί αυτών.
    Με απόφαση του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, μετά από γνωμοδότηση του αρμόδιου Συμβουλίου, μπορεί να καθορίζονται επί μέρους περιοχές της χώρας και οικισμοί ή τμήματα αυτών, εντός των οποίων έχουν εφαρμογή οι διατάξεις των ανωτέρω,
     4.α) Αιτήσεις οικοδομικών αδειών για την ανέγερση οικοδομών ή προσθηκών σε υφιστάμενα κτίρια σε όμορα ακίνητα διατηρητέων  κτιρίων, παραπέμπονται υποχρεωτικώς στην πρωτοβάθμια Ε.Π.Α.Ε. της  αρμόδιας πολεοδομικής υπηρεσίας για έγκριση, με κριτήριο την  προστασία και ανάδειξη της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας του  διατηρητέου κτιρίου.
     β) Με τη διαδικασία που καθορίζεται στην παράγραφο 2 περίπτωση α’ μπορεί να οριστούν ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης ή χρήσης  κατά παρέκκλιση από κάθε γενική ή ειδική διάταξη και σε ακίνητα που είναι όμορα με τα διατηρητέα κτίρια ή σε ζώνες γύρω από αυτά, για την προστασία και ανάδειξη των διατηρητέων κτιρίων.
Εφόσον με τους παραπάνω όρους και περιορισμούς δεν μπορεί να εξαντληθεί ο ισχύων συντελεστής δόμησης του υπόψη ομόρου ακινήτου ή αυτού που βρίσκεται μέσα στην παραπάνω ζώνη, για το ακίνητο αυτό εφαρμόζονται οι διατάξεις για τη μεταφορά συντελεστή δόμησης, που ισχύουν για τα ακίνητα με διατηρητέα κτίρια.
     5.α) Ακίνητα και στοιχεία αρχιτεκτονικής κληρονομιάς  ανακατασκευάζονται στην αρχική τους μορφή αν έχουν χαρακτηριστεί  διατηρητέα ή έχει κινηθεί γι’αυτά η διαδικασία χαρακτηρισμού τους ως διατηρητέων με την κοινοποίηση στους ενδιαφερόμενους ή στον οικείο δήμο ή κοινότητα της αιτιολογικής έκθεσης χαρακτηρισμού και βρίσκονται σε κατάσταση επικινδύνου ετοιμορροπίας και επιβάλλεται η κατεδάφισή τους, εφόσον δεν υφίσταται η δυνατότητα άμεσης αποσόβησης του κινδύνου με ηπιότερα μέτρα, όπως αντιστηρίξεις, υποστηλώσεις, επισκευές, μερικές κατεδαφίσεις. Η ανακατασκευή γίνεται βάσει λεπτομερούς μελέτης αποτύπωσης και φωτογραφικής και κάθε άλλης δυνατής τεκμηρίωσης της υφιστάμενης κατάστασης που απαιτείται πριν από την υλοποίηση των μέτρων που  επιβάλλονται από το σχετικό πρωτόκολλο επικινδύνου ετοιμορροπίας  και κατεδάφισης του κτιρίου, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 7  του π.δ.13/22.4.1929 (ΦΕΚ 153 AΔ) “περί επικινδύνων οικοδομών”. Στη μελέτη αποτύπωσης προσδιορίζονται και όλα τα αρχιτεκτονικά  μέλη ή τμήματα του κτιρίου που φέρουν γλυπτικό ή επίπλαστο  διάκοσμο και τα οποία διασώζονται κατά την κατεδάφιση για να  χρησιμοποιηθούν στην ίδια θέση ή ως πρότυπα στην ανακατασκευή του  κτιρίου.
Η ανακατασκευή εγκρίνεται με απόφαση του κατά περίπτωση  Υπουργού, που εκδίδεται ύστερα από αιτιολογική έκθεση της  αρμόδιας Υπηρεσίας του.
     β) Διατηρητέα κτίρια τα οποία έχουν κατεδαφιστεί από γεγονότα που οφείλονται σε ανωτέρα βία, όπως σεισμό, πυρκαγιά, πλημμύρα ή κρίνονται κατεδαφιστέα με πρωτόκολλα επικινδύνως ετοιμορρόπου οικοδομής, επανακατασκευάζονται σύμφωνα με τις διατάξεις του προεδρικού διατάγματος της 15.4.1988 (ΦΕΚ 317 ΔΔ).
    γ) Οι διατάξεις της παραγράφου 4 του άρθρου 32 του ν. 1337/1983 έχουν εφαρμογή για τα διατηρητέα κτίρια που αναφέρονται στην παραγράφου 2α, καθώς και για τα κτίρια για τα οποία έχει κοινοποιηθεί στον  ενδιαφερόμενο ή στον οικείο δήμο ή κοινότητα ή πολεοδομική  υπηρεσία αιτιολογική έκθεση για το χαρακτηρισμό τους ως  διατηρητέων.
    Οι ίδιες διατάξεις έχουν εφαρμογή και για τα κτίρια εκείνα, για τα οποία εκδίδεται πρωτόκολλο επικινδύνως ετοιμορρόπου οικοδομής, μετά την κοινοποίηση της αιτιολογικής έκθεσης χαρακτηρισμού τους ως διατηρητέων.
     6. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων ή του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, μπορεί να αναστέλλεται για χρονικό διάστημα έως ένα έτος, σε οικισμούς ή τμήματά τους, σε περιοχές εκτός οικισμών ή σε μεμονωμένα ακίνητα εντός ή εκτός οικισμών, η έκδοση οικοδομικών αδειών, κάθε εργασία ανέγερσης νέων κτιρίων, κατεδάφισης, προσθήκης, αλλαγής εξωτερικής εμφάνισης υφισταμένων κτιρίων και διαμόρφωσης των κοινοχρήστων χώρων, ή να επιβάλλονται όροι για την εκτέλεση των εργασιών αυτών με σκοπό τη σύνταξη πολεοδομικής μελέτης ή και ειδικού κανονισμού δόμησης για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η αναστολή μπορεί να παραταθεί για ένα ακόμα έτος, εφόσον οι σχετικές μελέτες έχουν προοδεύσει σημαντικά και προκύπτει αυτό τεκμηριωμένα.
     7. Αίτηση για κατεδάφιση, επισκευή ή προσθήκη σε κτίριο που κατά την κρίση της πολεοδομικής υπηρεσίας μπορεί να χαρακτηριστεί ως διατηρητέο, παραπέμπονται στην πρωτοβάθμια Ε.Π.Α.Ε. Η παραπομπή αυτή είναι υποχρεωτική αν το κτίριο βρίσκεται σε παραδοσιακό οικισμό. Αν η επιτροπή κρίνει ότι η επισκευή δε θίγει το κτίριο ή ότι δε συντρέχει λόγος να κινηθεί η διαδικασία χαρακτηρισμού του κτιρίου ως διατηρητέου, προωθείται η διαδικασία έκδοσης της οικοδομικής άδειας αν συντρέχουν και οι λοιπές νόμιμες προϋποθέσεις. Σε κάθε άλλη περίπτωση, με αιτιολογημένη έκθεση της Ε.Π.Α.Ε. αποστέλλεται στην αρμόδια υπηρεσία του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργείου.
Στην περίπτωση αυτή η άδεια χορηγείται όταν γνωστοποιηθεί στην πολεοδομική υπηρεσία ότι το κτίριο δεν κρίνεται διατηρητέο, ή αν παρέλθουν δώδεκα (12) μήνες από την κατάθεση του σχετικού φακέλου κατεδάφισης στην αρμόδια υπηρεσία του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργείου, χωρίς να εκδοθεί απόφαση χαρακτηρισμού του κτιρίου ως διατηρητέου.
Ειδικότερα με απόφαση του κατά περίπτωση αρμοδίου Υπουργού και για την προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, μπορούν να καθορίζονται περιοχές εντός ή εκτός παραδοσιακών οικισμών εντός των οποίων οι αιτούμενες άδειες κατεδάφισης υποχρεωτικά παραπέμπονται στην πρωτοβάθμια Ε.Π.Α.Ε., μετά τη γνωμοδότηση της οποίας αποστέλλονται στην υπηρεσία που έχει την αρμοδιότητα χαρακτηρισμού και τηρείται η διαδικασία του προηγούμενου εδαφίου.