Ο νους κυνηγά το χρόνο, με ρυθμούς που έχουν φυσική αλλά και ψυχολογική νομοτέλεια. Στα πολυσύνθετα κυκλώματα του μυαλού, η αντίληψη της ροής του χρόνου γίνεται με ιδιάζοντα τρόπο. Yπάρχουν στιγμές, που βιωματικά ο χρόνος γίνεται αντιληπτός σαν «αιώνας», ενώ άλλοτε φεύγει με την ταχύτητα αστραπής.
Μικρά δυσνόητα σύμβολα των μαθηματικών, εξισώσεις και καμπύλες, μια γλώσσα άγνωστη στον κοινό άνθρωπο, εξηγούν τη σχετικότητα, με εργαλεία την επιστήμη και το αδιάφορο σώμα του αιώνιου και τεμαχίζεται και ανατέμνεται.
Μέσα στην αίσθησή μας όμως, τα σύμβολα αλλάζουν.
Ο πόνος, η ελπίδα, η προσμονή, η απογοήτευση, η μελαγχολία, η χαρά, ο πόθος, ο έρωτας, γίνονται τα σύμβολα που σηματοδοτούν μέσα μας το χρόνο.
Σαν λάμψη από σπινθήρισμα πυγολαμπίδας, γίνονται οι στιγμές που θέλουμε να παρατείνουμε αιώνια, ξεγλιστρούν από τα κρινοδάχτυλα της ψυχής μας και όλα χάνονται σε μια φευγαλέα ψευδαίσθηση.
Τα παιχνίδια που παίζει ο νους, είναι παράξενα.
Σαν μηχανή του χρόνου, μας μεταφέρει αστραπιαία στο παρελθόν, παγώνει κάπου το παρόν ή τρέχει μπροστά και μας μεταφέρει διαισθητικά στο μέλλον. Αλλού πάλι, με παιχνίδια που λήγουν, μας δίνει την εντύπωση ότι αυτό που ζούμε, το έχουμε ξαναζήσει ή αντίθετα κάτι γνωστό και καθημερινό, μάς φαίνεται ότι το αντιμετωπίζουμε για πρώτη φορά. Στη μελαγχολία, μέσα στη γενική επιβράδυνση του χρόνου, όλα κινούνται αργά, βραδυψυχικά σε ένα απροσδιόριστο ρυθμό.
Στη μανία, όλα τρέχουν με γρήγορο ρυθμό.
Τρέχει η σκέψη, τρέχει η δράση, τρέχει το συναίσθημα, ένα ποτάμι που παρασύρει τη συμπεριφορά σε απρόσμενες και ασυνήθιστες πράξεις.
Ο φόβος παγώνει το χρόνο και ένα βαρύ ασυνείδητο συναίσθημα καθήλωσης μάς πλημμυρίζει, αυξάνοντας την απελπισία μας.
Όλη η ροή της ζωής μας, τα παιδικά χρόνια, τα νιάτα, η ώριμη ηλικία και τα γεράματα, γίνονται μια αίσθηση πανοραμικής αναβίωσης της ζωής μας σε στιγμές κινδύνου. Και στα όνειρά μας, δευτερόλεπτα κρατούν ουρές, σε μια σειρά παραστάσεων πλοκής και ό,τι σε ελάχιστο χρόνο διαδραματίζεται, βιώνεται σε κανονικό χρόνο.
Καταπληκτικά δομημένο κείμενο... Συγχαρητήρια στον θεματοθέτη ασχέτως αν δεν τον γνωρίζω!
Και παρόλο που υπάρχει κι ένα δικό μου ανάλογο θέμα αυτές τις μέρες, ένιωσα την ανάγκη να προσθέσω, κάτι που διάβασα, κι εδώ.
Ιδού λοιπόν και ένας προβληματισμός, σχετικά με τον χρόνο, στον οποίο δύσκολα απαντά κανείς:
''Είναι ορθό να βλέπουμε τον χρόνο να κυλά? Κι αν συμβαίνει κάτι τέτοιο, κυλά από το μέλλον στο παρελθόν με την ανθρωπότητα κολλημένη σαν βάρκα στη μέση του ποταμού? Ή μήπως κυλά από το παρελθόν προς το μέλλον, παρασύροντας τη βάρκα με τη ροή του?
Κι αν επιθυμούμε να απορρίψουμε την εικόνα της ροής, πώς μπορούμε να συλλάβουμε το πέρασμά του? Τι είναι αυτό που διακρίνει το παρελθόν από το παρόν ή το μέλλον ή μήπως δεν υφίσταται αντικειμενική διάκριση και ο χρόνος είναι μια ενιαία οντότητα που αποκαλείται παρόν? Τι είναι αυτό που δίνει στο χρόνο την κατεύθυνσή του? Τι είναι εκείνο που συνηγορεί υπέρ της ασυμμετρίας μεταξύ παρελθόντος και παρόντος? Υφίσταται η άχρονη ύπαρξη ή μήπως η ύπαρξη γίνεται αντιληπτή μόνο μέσα στα όρια του χρόνου?''
[quote user="pixie" post="326780"]...
Και παρόλο που υπάρχει κι ένα δικό μου ανάλογο θέμα αυτές τις μέρες, ένιωσα την ανάγκη να προσθέσω, κάτι που διάβασα, κι εδώ.
..[/quote]
Ναι ε; :roll:
Πού το διάβασες; Μία παράθεση πολύ θα μας βοηθούσε!
Μας είχε συνηθίσει, καλύτερα μας είχε καλομάθει ο Forest στα χαρακτηριστικά γεμάτα κείμενα του ..
Βελουδένια μήπως αν το συνεχίζαμε το θέμα του χρόνου, θα τραβούσε πολύ ;
Πολύ; λίγο; Σχετικά δεν είναι αυτά;
Κι ο χρόνος; σχετικός και αυτός; Ή μήπως έχει κάτι απόλυτο; :roll:
[quote user="black_velvet" post="326787"]
Ναι ε; :roll:
Πού το διάβασες; Μία παράθεση πολύ θα μας βοηθούσε![/quote]
:mryellow:
Εννοώ, ότι κάτι που διάβασα αλλού - πολλά από αυτά τα ερωτήματα που αναφέρονται τέθηκαν στα ''Φυσικά'' του Αριστοτέλη - το τοποθετώ εδώ στο συγκεκριμένο θέμα! ;-) :mryellow:
[quote user="pixie" post="326808"]
[quote user="black_velvet" post="326787"][quote user="pixie" post="326780"]...
Και παρόλο που υπάρχει κι ένα δικό μου ανάλογο θέμα αυτές τις μέρες, ένιωσα την ανάγκη να προσθέσω, κάτι που διάβασα, κι εδώ.
..[/quote]
Ναι ε; :roll:
Πού το διάβασες; Μία παράθεση πολύ θα μας βοηθούσε![/quote]
:mryellow:
Εννοώ, ότι κάτι που διάβασα αλλού - πολλά από αυτά τα ερωτήματα που αναφέρονται τέθηκαν στα ''Φυσικά'' του Αριστοτέλη - το τοποθετώ εδώ! ;-) :mryellow:[/quote]
ΟΚ, μου πέσανε πολλά 3 "," σε μια πρόταση. Τώρα, τα είδα διαφορετικά. :mryellow: ;-)
Τι είναι, λοιπόν, ο χρόνος? Αν δε με ρωτά κανείς, γνωρίζω. Αν, όμως, θέλω να το εξηγήσω σε κάποιον που με ρωτά, δε γνωρίζω. Αλλά σε κάθε περίπτωση τολμώ να πω πως τούτο γνωρίζω.
Αν τίποτε δεν τελείωνε, δε θα υπήρχε παρελθόν.
Αν τίποτε δεν πλησίαζε, δε θα υπήρχε μέλλον.
Αν τίποτε δεν υπήρχε, δε θα υπήρχε και παρόν.
Όμως, πώς είναι δυνατόν να υπάρχει το παρελθόν και το μέλλον, αφού τo παρελθόν πέρασε και το μέλλον δεν έχει έρθει ακόμη? Από την άλλη, αν το παρόν ήταν πάντα παρόν και δεν κυλούσε, το παρελθόν δε θα ήταν χρόνος αλλά αιωνιότητα.
Αλλά, αν ήταν το παρόν μόνο χρόνος, γιατί κυλά στο παρελθόν, πώς μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει?
Υπάρχει, μόνον γιατί κάποια στιγμή θα πάψει να υπάρχει. To μόνο, λοιπόν, που μπορούμε να βεβαιώσουμε είναι ότι ο χρόνος οδηγεί στη μη-ύπαρξη.
Άγιος Αυγουστίνος
Πριν από 150 εκατομμύρια χρόνια η μέρα διαρκούσε 22 ώρες
Σε κατάσταση ύπνωσης ο άνθρωπος μπορεί να υπολογίσει καλύτερα τον χρόνο
Από τότε που άρχισε η ζωή να παρακολουθεί τον χρόνο η ζωή σταμάτησε να είναι ίδια πλέον
Αλλά τι μπορεί να είναι ζωή χωρίς χρόνο; Χρόνος σημαίνει αλλαγή και ζωή χωρίς αλλαγή είναι αδιανόητη
Η ταύτιση όμως της ζωής με τον χρόνο είναι μια επικίνδυνη υπόθεση ιδιαίτερα για τους χριστιανούς, οι οποίοι κινδύνευαν να χαρακτηριστούν αιρετικοι κάθε φορά που αποτολμούσαν να ασχοληθούν με τον χρόνο και την ζωή
Ίσως για αυτό ο σοφός Αυγουστίνος δήλωνε περήφανα πως ήξερε τι είναι ο χρόνος, μέχρι την στιγμή την οποία κάποιος θα τον ρωτούσε
καθηγητής Γ Χ Π εδώ (//http)
Ο χρόνος ως φυσικό αγαθό
Ο άνθρωπος συνηθίζει να μετράει τον χρόνο, εκτός ίσως από τον μυθικό και τον έσχατο χρόνο, με ρολόγια.
Μηχανικά, ατομικά, ηλιακά ή βιολογικά ρολόγια προσπαθούν να ανταποκριθούν με επάρκεια στο έργο τους, να ταυτοποιήσουν δηλαδή ένα πιθανόν ανύπαρκτο μέγεθος (αφούν κανένα από τα επιμέρους τμήματα του χρόνου δεν υπάρχει).
Εάν όμως τα μηχανικά, τα ατομικά και τα ηλιακά ρολόγια βρίσκονται εκεί όπου τα τοποθετεί ο άνθρωπος, πού βρίσκονται τα βιολογικά ρολόγια με τα οποία οι οργανισμοί μετρούν τις δράσεις και συντονίζουν τις αντιδράσεις τους; Πληθώρα στοιχείων πείθει ότι τα βιολογικά ρολόγια δεν βρίσκονται στην αποκλειστική προνομιακή διάθεση των ζώων, πολύ περισσότερο του ανθρώπου, αλλά εξαπλώνονται παντού.
Τα φυτά που ανθίζουν σε τακτά διαστήματα, ή ανοίγουν και κλείνουν τα άνθη τους παρακολουθώντας με συνέπεια ένα καθημερινό κύκλο, ακόμη και σε συνθήκες σκότους, αποδεικνύουν του λόγου το αληθές.
Άφθονα, επίσης, στοιχεία αποδεικνύουν ότι τα ζωικά βιολογικά ρολόγια δεν είναι ούτε πρόσφατο φυλογενετικό απόκτημα των πλέον εξελιγμένων οργανισμών, ούτε αποκλειστικό προνόμιο ενός προικισμένου ʽευγενούς ιστούʼ, δηλαδή του νευρικού ιστού.
Τα κυανοφύκη χρησιμοποιούν τα βιολογικό ρολόι τους για 3 δισεκατομμύρια χρόνια, αφού τόσα χρόνια συνεχίζουν με το σωτήριο 24ωρο πρόγραμμά τους να φωτοσυνθέτουν (παράγουν οξυγόνο) κατά τη διάρκεια της ημέρας, να σταθεροποιούν χημικά το άζωτο κατά τη διάρκεια της νύχτας και να πολλαπλασιάζονται σε συγκεκριμένες ώρες του 24ώρου, για να αποφεύγουν την καταστρεπτική επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας κατά τη φάση του αναδιπλασιασμού του DNA. Η τελευταία μάλιστα παρατήρηση οδηγεί στην υπόθεση ότι τα βιολογικά ρολόγια προέκυψαν ίσως στην προσπάθεια να προστατευθεί το DNA από την καταστροφή.
Το γεγονός ότι η μέτρηση του χρόνου στους ανώτερους οργανισμούς είναι ένα έργο στο οποίο μπορούν να ανταποκριθούν και άλλα κύτταρα πέραν των εξειδικευμένων νευρικών αποδεικνύεται περίτρανα από τη διαπίστωση ότι ινοβλάστες, κύτταρα δηλαδή του συνδετικού ιστού, ακόμη και μετά από 30 χρόνια διατήρησής τους, έχουν τη δυνατότητα να ακολουθούν in vitro για κάποιο διάστημα ημερήσιους κύκλους.
Ο δικός μας, o παραμορφωμένος χρόνος
Οι σχέσεις και οι δραστηριότητες των ανθρώπων στηρίζονται στην εδραιωμένη κοινή πεποίθηση ότι ο χρόνος είναι ένα απόλυτο μέγεθος που κυλά ανεξάρτητα από εμάς.
Ωστόσο, όπως μας έχει εξηγήσει ήδη ο Αϊνστάιν, αυτό δεν ισχύει. Και ο ανθρώπινος νους έχει πολλές ευκαιρίες για να το καταλάβει.
Η αντίληψή μας για τον χρόνο ποκίλλει, και όχι μόνο με τη βοήθεια φαρμάκων και ονείρων. Στο εδώ και τώρα, οι περίοδοι έντονης δραστηριότητες μοιάζουν σύντομες ενώ οι μονότονες μοιάζουν ατέλειωτες.
Στις αναμνήσεις μας συμβαίνει το αντίθετο. Ίσως για αυτό οι συγγραφείς της Παλαιάς Διαθήκης απέφευγαν να υπολογίζουν με βάση τα χρόνια ή άλλους αστρονομικούς κύκλους και προτιμούσαν τις γενιές των ανθρώπων ως μονάδες περιοδικότητας.
Όταν έχουμε πυρετό, αντιλαμβανόμαστε μία περίοδο ως μεγαλύτερης διάρκειας από όση είναι. Τείνουμε να εκτιμάμε περιόδους μικρότερες των τριών δευτερολέπτων ως μεγαλύτερες από όσο είναι και περιόδους μεγαλύτερες των τριών δευτερολέπτων ως μικρότερες.
Κάθε αισθητικό σύστημα έχει διαφορετικό όριο διάκρισης/συγχώνευσης ερεθισμάτων.
Για παράδειγμα, το ακουστικό μας σύστημα έχει οξεία χρονολογική διακριτική ικανότητα, αφού μπορεί να ξεχωρίζει ήχους που απέχουν 2 χιλιοστά του δευτερολέπτου, ενώ το οπτικό μας σύστημα θεωρεί συνεχείς τις εικόνες που προβάλλονται διαδοχικά με χρονική απόσταση μικρότερη των 40 χιλιοστών του δευτερολέπτου.
Ασθενείς με εστιακή βλάβη στην παρεγκεφαλίδα έχουν δυσκολία στο να διακρίνουν διαλείμματα ολίγων δευτερολέπτων, ασθενείς με βλάβη στον μετωπιαίο λοβό των εγκεφαλικών ημισφαιρίων εκτιμούν ότι ήχος διάρκειας μερικών δευτερολέπτων είναι στιγμιαίος, ενώ οι παρκισονικοί ασθενείς βιώνουν προβλήματα στην εκτίμηση της διάρκειας των ερεθισμάτων, τόσο στην κλίμακα των δευτερολέπτων όσο και στην κλίμακα των χιλιοστών του δευτερολέπτου.
Αποδεικνύεται ότι στην αντίληψη που έχουμε για τον χρόνο συμβάλλουν περισσότερα νευρωνικά συμπλέγματα.
Το ερώτημα είναι εάν υπάρχουν ειδικά νευρωνικά δίκτυα, όπως αυτό του υπερχιασματικού πυρήνα, που είναι επιφορτισμένα με τη συνειδητή μέτρηση του χρόνου ή εάν ή ικανότητά μας να μετράμε τα χρονικά διαστήματα είναι ένα παραπροϊόν της όλης εγκεφαλικής δραστηριότητας.
Υπάρχουν δηλαδή ʽνευρώνες χρόνουʼ, αντίστοιχοι με τους νευρώνες που είναι αφιερωμένοι στην εξυπηρέτηση ειδικών οπτικών, γλωσσικών, κινητικών και άλλων λειτουργιών, ή η ίδια η φύση(;) του χρόνου είναι ένα εγγενές χαρακτηριστικό του νευρωνικού σύμπαντος;
Ακόμη όμως και εάν δοθεί απάντηση στο ερώτημα αυτό, θα παραμείνουμε με την απορία για τη βοήθεια που μας προσφέρει εξελικτικά ένας εγκέφαλος που, ενώ μπορεί να μετράει με ακρίβεια, έχει συχνά την τάση να παραμορφώνει τον χρόνο.
Γιατί δεν εξαντλεί την προσπάθειά του στην παρακολούθηση των τόσων φυσικών προκλήσεών του; Διακινδυνεύω μία προσωπική απάντηση.
Γιατί έτσι μοιράζει τον χρόνο του στα χρειώδη, αλλά αφήνει και χώρο για τους ποιητές. Για να μην καμωνόμαστε ότι δεν ακούσαμε τον Σταύρο Ζαφειρίου να μας λέει ότι εκκρεμεί ʽαμέτρητη μόνον η τέταρτη διάσταση κατά το μέγα, το ελάχιστο του ανθρώπουʼ, και τον Χρήστο Μπράβο να μας προειδοποιεί από ψηλά ότι ʽο χρόνος μετριέται με Ψυχοσάββαταʼ.
Όλη η ροή της ζωής μας, τα παιδικά χρόνια, τα νιάτα, η ώριμη ηλικία και τα γεράματα, γίνονται μια αίσθηση πανοραμικής αναβίωσης της ζωής μας σε στιγμές κινδύνου. Και στα όνειρά μας, δευτερόλεπτα κρατούν ουρές, σε μια σειρά παραστάσεων πλοκής και ό,τι σε ελάχιστο χρόνο διαδραματίζεται, βιώνεται σε κανονικό χρόνο.
Α!! ρε !! Χρόνε αλήτη