ΕΔΩ ΘΑ ΒΡΕΙΤΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΑΡΧΑΙΑ ΠΡΟΣΩΠΑ, ΕΦΕΥΡΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΟΥ ΕΚΑΝΑΝ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΓΝΩΣΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ. ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΠΟΥ ΜΕ ΤΟ ΜΥΑΛΟ ΤΟΥΣ ΑΠΟΓΕΙΩΣΑΝ ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΜΑΣ
ΑΙΣΧΥΛΟΣ
Ο κορυφαίος τραγωδός της κλασικής Αθήνας.
Η ΖΩΗ ΤΟΥ
Ο μεγάλος τραγικός γεννήθηκε στην Ελευσίνα, το 525πχ. Πατέρας του ήταν ο Ευφορίωνας, που καταγόταν από μεγάλη γενιά ευπατριδών. Η ευγενική καταγωγή, η αριστοκρατική ανατροφή, η δημοκρατική ελευθερία, το θρησκευτικό-μυστικιστικό περιβάλλον της Ελευσίνας (λατρεία Δήμητρας - Περσεφόνης) και οι μεγάλοι εθνικοί αγώνες των Ελλήνων εναντίον των βαρβάρων, συντέλεσαν ώστε να διαπλαστεί ο ευσεβής και γενναίος χαρακτήρας του ποιητή και το υψηλό φρόνημα που τον διέκρινε.
Με προθυμία πήρε μέρος σε όλους τους αγώνες εναντίον των Περσών. Στο Μαραθώνα (490 π.Χ.) με πολλά τραύματα, λιπόθυμος μεταφέρθηκε από τη μάχη, ενώ ο αδερφός του Κυναίγειρος με τον ηρωικό του θάνατο προκάλεσε το θαυμασμό όλων. Επίσης πολέμησε στη Σαλαμίνα (480) και στις Πλαταιές (479).
Για την υπόλοιπη οικογενειακή του κατάσταση γνωρίζουμε ακόμα τα εξής. Εκτός από τον Κυναίγειρο είχε και άλλον αδερφό, τον Αμυνία. Οι δύο του γιοι, Ευαίωνας και Ευφορίωνας, ήταν επίσης δραματικοί ποιητές. Ο Ευφορίωνας μάλιστα φαίνεται ότι νίκησε το 431 τους αντίπαλους του πατέρα του, Σοφοκλή και Ευριπίδη. Φαίνεται ακόμα ότι και ένας γιος της αδερφής του, ο Φιλοκλής, ήταν και αυτός τραγικός ποιητής.
Για τη μόρφωσή του δεν έχουμε καμιά θετική πληροφορία. Αν κρίνει όμως κανείς από τα έργα του, πρέπει να είχε βαθιά γνώση των επών του Ομήρου, καθώς και των διδακτικών επών. Από τους λυρικούς, τους οποίους φαίνεται να γνώριζε καλά, ο Σόλωνας επέδρασε ιδιαίτερα στην ποιητική του καλλιέργεια.
Ο Αισχύλος πήρε μέρος στους τραγικούς αγώνες, για πρώτη φορά, το 500 π.Χ., δηλ. σε ηλικία 25 χρονών. Σύμφωνα με κάποιο θρύλο ο θεός Διόνυσος παρουσιάστηκε στο νεαρό Αισχύλο και τον παρακίνησε να καταπιαστεί με την τραγωδία. Αντιπάλους του είχε το Φρύνιχο, το Χοιρίλο και τον Πρατίνα, που ήταν παλαιότεροι τραγικοί ποιητές. Επί δεκαπέντε χρόνια δεν κατόρθωσε να πάρει καμία νίκη. Για πρώτη φορά νίκησε το 484. Από τότε γίνεται ο κυρίαρχος της τραγικής σκηνής. Κερδίζει άλλες 12 φορές όσο ζει και 24 μετά το θάνατό του. Το 468 τον νίκησε ο νεαρός Σοφοκλής, που για πρώτη φορά συναγωνιζόταν στο θέατρο. Από τότε μοιράζονται αλληλοδιαδόχως τις νίκες.
Το 470 ο Αισχύλος ύστερα από πρόσκληση του φιλόμουσου τυράννου Ιέρωνα πήγε στη Σικελία, όπου ήταν προσκεκλημένοι επίσης ο Πίνδαρος και ο Σιμωνίδης. Εκεί ο Αισχύλος έγραψε την τραγωδία "Αιτναίαι", προς τιμή της πόλης Αίτνας, που είχε ιδρύσει ο Ιέρωνας. Την τελευταία του νίκη στην Αθήνα την κέρδισε το 458 με την τριλογία του "Ορέστεια" και το σατυρικό δράμα "Πρωτεύς". Μετά τη νίκη του αυτή ξανάφυγε για τη Σικελία, στην πόλη Γέλα, όπου πέθανε το 456.
ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΑΙΣΧΥΛΟΥ
Δεν είναι γνωστό πόσες ακριβώς τραγωδίες έγραψε ο Αισχύλος. Σύμφωνα όμως με το βιογράφο του πρέπει να έγραψε 70 τραγωδίες και πέντε σατυρικά δράματα, ενώ ο λεξικογράφος Σουίδας αναφέρει 92 έργα του, δηλ. 23 τετραλογίες. Μέχρι σήμερα σώθηκαν οι τίτλοι 77 έργων. Ολόκληρα όμως σώθηκαν μόνον 7, τα οποία σε μια σύντομη ανάλυση έχουν ως εξής:
α) Ικέτιδες (προ του 472 π.Χ.). Είναι το πιο παλιό, γιατί κυριαρχεί το λυρικό στοιχείο. Οι 50 κόρες του Δαναού καταδιώκονται από το γιο του Αιγύπτου και ζητούν άσυλο στο Άργος ως "ικέτιδες". Οι 50 κόρες που αποτελούν το χορό δίνουν και το όνομα στην τραγωδία. Εδώ, όπως και στους "Πέρσες", συγκρίνεται ο πολιτισμός των Ελλήνων με τη βία και την αλαζονεία των βαρβάρων.
β) Πέρσαι (472πχ). Είναι ένας ύμνος της νίκης των Ελλήνων στη Σαλαμίνα. Το δράμα εκτυλίσσεται στα Σούσα, όπου ο αγγελιαφόρος διηγείται στη μητέρα του Ξέρξη, Άτοσσα και στο χορό, που αποτελείται από επιφανείς Πέρσες γέροντες, την ήττα του πολυάριθμου περσικού στρατού. Είναι έργο κατεξοχή εθνικό και πατριωτικό.
γ) Επτά επί Θήβαις (467πχ). Το θέμα του είναι ο αγώνας των δύο γιων του Οιδίποδα, Ετεοκλή και Πολυνείκη, για την επικράτηση και ο αλληλοσκοτωμός τους. Το νόημα της τραγωδίας είναι ότι η ακατάσχετη δύναμη της πατρικής κατάρας συντρίβει τα δύο παιδιά και μ' αυτό τον τρόπο φέρνει τον όλεθρο σ' όλο το γένος των Λαβδακιδών.
δ) Προμηθεύς δεσμώτης (μετά το 465πχ). Μέρος μιας τριλογίας, της οποίας πρώτη τραγωδία ήταν ο Προμηθεύς πυρφόρος και τρίτη ο Προμηθεύς λυόμενος. Σ' αυτήν ο Προμηθέας κλέβει τη φωτιά από τον Όλυμπο και τη φέρνει στους ανθρώπους. Για την πράξη του αυτή τιμωρείται από το Δία, ο ευεργέτης αυτός της ανθρωπότητας, γιατί τόλμησε να παραβεί τις θεϊκές εντολές.
ε) Αγαμέμνων. Μαζί με τις τραγωδίες Χοηφόροι και Ευμενίδες αποτελεί τριλογία (358πχ). Πρόκειται για τη γνωστή Ορέστεια, που μετά την Ιλιάδα και την Οδύσσεια θεωρείται το μεγαλοπρεπέστερο μνημείο των ελληνικών γραμμάτων. Στον "Αγαμέμνονα", η Κλυταιμνήστρα δολοφονεί το σύζυγό της, μόλις αυτός γυρνά από την Τροία.
στ) Χοηφόροι. Η Κλυταιμνήστρα και ο Αίγισθος δολοφονούνται από τον Ορέστη, ο οποίος έτσι εκδικείται τον άδικο θάνατο του πατέρα του. Ο χορός αποτελείται από Τρωάδες που "φέρουν χοάς" (σπονδές) στον τάφο του Αγαμέμνονα.
ζ) Ευμενίδες. Αποτελεί την κάθαρση. Ο δολοφόνος της μητέρας του Ορέστης καταδιώκεται από τις Ερινύες (τύψεις). Στους Δελφούς, όπου καταφεύγει, παραπέμπεται στον άρειο πάγο της Αθήνας. Στη δίκη οι δικαστές ισοψηφούν και ο Ορέστης αθωώνεται με την ψήφο της Αθηνάς. Οι Ερινύες "εξευμενίζονται" και γίνονται Ευμενίδες.
Η ποίηση του Αισχύλου χαρακτηρίζεται "υψηλή". Οι ήρωές του παρουσιάζονται ως ατρόμητοι Μαραθωνομάχοι ή ως πλάσματα υπερφυσικά (Τιτάνες, Γίγαντες), όχι μόνο στις σωματικές διαστάσεις, αλλά και στο πάθος και στην καρτερία. Ανάλογη είναι και η μεγαλοπρέπεια της γλώσσας του.
Ο Αισχύλος έχει την κοινή αναγνώριση όλων των μεταγενέστερων. Το θαυμασμό όλων προς το έργο του συνοψίζει ο Β. Ουγκό: "... Είναι, γράφει, μεγαλόπρεπος και τρομερός, είναι βράχος απόκρημνος, χειμαρρώδης, βαραθρώδης και τόσο γιγάντιος που κάποτε γίνεται σωστό βουνό. Τον πλησιάζεις και τρέμεις. Έχει τον όγκο και το μυστήριο... Ο Αισχύλος μεταβάλλει τον άνθρωπο σε γίγαντα". Ο ίδιος πιστεύει επίσης ότι ο Αισχύλος μαζί με τον Όμηρο, τον Ησαΐα, τον Ιώβ, το Δάντη και το Σαίξπηρ αποτελούν τη στοά των ακίνητων γιγάντων του ανθρώπινου πνεύματος στη λογοτεχνία.
Τον Αισχύλο τον θαύμαζε και τον λάτρευε και ο λόρδος Βύρων. Ο Γκαίτε και ο Σέλλεϋ τον έχουν για πρότυπο, όταν γράφουν και αυτοί τραγωδία με θέμα τον Προμηθέα.
Κατά τη σύγκριση του Αισχύλου με τους άλλους δύο μεγάλους ομότεχνούς του, στον Αισχύλο αποδίδεται το ύψος, στο Σοφοκλή το κάλλος και στον Ευριπίδη το πάθος. Στη δημιουργία του ύψους συμβάλλει η απουσία αναγνωρίσεων και αντιθέσεων χαρακτήρων, που αντίθετα υπάρχουν στο Σοφοκλή, και η προβολή του όγκου της μεγαλοπρέπειας και του ηθικού σθένους.
Ο Αισχύλος ονομάζεται δημιουργός της τραγωδίας. Είναι πραγματικά καινοτόμος. Πρόσθεσε το δεύτερο υποκριτή, ενώ ο Φρύνιχος χρησιμοποιούσε μόνον ένα. Μείωσε τα χορικά δίνοντας έτσι την πρώτη θέση στο διάλογο και έκανε μεγαλοπρεπέστερες τις ενδυμασίες των ηθοποιών
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
Αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος. Μαζί με το δάσκαλό του Πλάτωνα αποτελεί τη φωτεινή δυάδα της φιλοσοφικής σκέψης του αρχαίου κόσμου. Υπήρξε σοφός μεγαλοφυής, εγκυκλοπαιδικός, φυσιοδίφης, δημιουργός της λογικής και ο σημαντικότερος από τους διαλεκτικούς της αρχαιότητας.
Η ΖΩΗ ΚΑΙ Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ.
Ο Αριστοτέλης γεννήθηκε το 384 π.Χ. στα Στάγειρα της Μακεδονίας. Ο πατέρας του Νικόμαχος ήταν γιατρός του βασιλιά της Μακεδονίας Αμύντα Β΄, τον οποίο είχε πατέρα ο Φίλιππος. Ο Νικόμαχος, που κατά το Σουίδα είχε γράψει έξι βιβλία φυσικής και ένα ιατρικής, θεωρούσε πρόγονό του τον ομηρικό ήρωα και γιατρό Μαχάονα, το γιο του Ασκληπιού. Πίστευαν ότι και της μητέρας του η καταγωγή ήταν θεϊκή. Ονομαζόταν Φαιστίς, είχε έρθει με Χαλκιδείς αποίκους στα Στάγειρα και ανήκε στο γένος των Ασκληπιαδών.
Ο Αριστοτέλης πρόωρα ορφάνεψε από πατέρα και μητέρα και την κηδεμονία του ανέλαβε ο φίλος του πατέρα του Πρόξενος, που ήταν εγκαταστημένος στον Αταρνέα της μικρασιατικής Αιολίδας, απέναντι από τη Λέσβο. Ο Πρόξενος, που φρόντισε τον Αριστοτέλη σαν δικό του παιδί, τον έστειλε στην Αθήνα σε ηλικία 17 ετών (367 π.Χ.), για να γίνει μαθητής του Πλάτωνα. Πράγματι ο Αριστοτέλης σπούδασε στην Ακαδημία του Πλάτωνα επί 20 χρόνια (367 - 347), μέχρι τη χρονιά δηλ. που πέθανε ο δάσκαλός του. Στο περιβάλλον της Ακαδημίας άφηνε κατάπληκτους όλους και τον ίδιο το δάσκαλό του, με την ευφυΐα και τη φιλοπονία του. Ο Πλάτωνας τον ονόμαζε "νουν της διατριβής" και το σπίτι του "οίκον αναγνώστου".
Όταν το 347 π.Χ. πέθανε ο Πλάτωνας, προέκυψε θέμα διαδόχου στη διεύθυνση της σχολής. Επικρατέστεροι για το αξίωμα ήταν οι τρεις καλύτεροι μαθητές του Πλάτωνα, ο Αριστοτέλης, ο Ξενοκράτης και ο Σπεύσιππος. Ο Αριστοτέλης τότε μαζί με τον Ξενοκράτη εγκατέλειψε την Αθήνα και εγκαταστάθηκαν στην Άσσο, πόλη της μικρασιατικής παραλίας, απέναντι από τη Λέσβο. Την Άσσο κυβερνούσαν τότε δύο πλατωνικοί φιλόσοφοι, ο Έραστος και ο Κορίσκος, στους οποίους είχε χαρίσει την πόλη ο ηγεμόνας του Αταρνέα και παλιός μαθητής του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, Ερμίας. Οι δύο φίλοι, κυβερνήτες της Άσσο, είχαν ιδρύσει εκεί μια φιλοσοφική σχολή, ως παράρτημα της Ακαδημίας.
Στην Άσσο ο Αριστοτέλης δίδαξε τρία χρόνια και μαζί με τους φίλους του κατόρθωσε ό,τι δεν μπόρεσε ο Πλάτωνας. Συνδέθηκαν στενά με τον Ερμία και τον επηρέασαν τόσο, ώστε η τυραννία του να καταστεί πραότερη και δικαιότερη. Το τέλος του τυράννου όμως ήταν τραγικό. Επειδή προέβλεπε την εκστρατεία των Μακεδόνων στην Ασία, συμμάχησε με το Φίλιππο. Γι' αυτό τον συνέλαβαν οι Πέρσες και τον θανάτωσαν με μαρτυρικό σταυρικό θάνατο.
Το 345 π.Χ. ο Αριστοτέλης, ακολουθώντας τη συμβουλή του μαθητή του Θεόφραστου, πέρασε απέναντι στη Λέσβο και εγκαταστάθηκε στη Μυτιλήνη, όπου έμεινε και δίδαξε μέχρι το 342 π.Χ. Στο μεταξύ είχε παντρευτεί την ανιψιά και θετή κόρη του Ερμία, την Πυθιάδα, από την οποία απέκτησε κόρη, που πήρε το όνομα της μητέρας της. Μετά το θάνατο της πρώτης του συζύγου ο Αριστοτέλης συνδέθηκε αργότερα στην Αθήνα με τη Σταγειρίτισσα Ερπυλλίδα, από την οποία απέκτησε ένα γιο, το Νικόμαχο.
Το 342 π.Χ. τον προσκάλεσε ο Φίλιππος στη Μακεδονία, για να αναλάβει τη διαπαιδαγώγηση του γιου του Αλέξανδρου, που ήταν τότε μόλις 13 χρονών. Ο Αριστοτέλης άρχισε με προθυμία το έργο της αγωγής του νεαρού διαδόχου. Φρόντισε να του μεταδώσει το πανελλήνιο πνεύμα και χρησιμοποίησε ως παιδευτικό όργανο τα ομηρικά έπη. Η εκπαίδευση του Αλέξανδρου γινόταν άλλοτε στην Πέλλα και άλλοτε στη Μίεζα, μια κωμόπολη της οποίας τα ερείπια έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη· βρισκόταν στους πρόποδες του βουνού πάνω στο οποίο είναι χτισμένη η σημερινή Νάουσα της Μακεδονίας. Εκεί το 341 π.Χ. πληροφορήθηκε το θάνατο του Ερμία.
Ο Αριστοτέλης έμεινε στη μακεδονική αυλή έξι χρόνια. Όταν ο Αλέξανδρος συνέτριψε την αντίσταση των Θηβαίων και αποκατέστησε την ησυχία στη νότια Ελλάδα, ο Αριστοτέλης πήγε στην Αθήνα (335) και ίδρυσε δική του φιλοσοφική σχολή. Για να εγκαταστήσει τη σχολή του διάλεξε το Γυμνάσιο, που λεγόταν και Λύκειο, ανάμεσα στο Λυκαβητό και τον Ιλισό, κοντά στην πύλη του Διοχάρη, στο σημείο δηλ. που σήμερα βρίσκεται ο Εθνικός Κήπος. Εκεί υπήρχε άλσος αφιερωμένο στον Απόλλωνα και τις Μούσες. Με χρήματα που του έδωσε άφθονα ο Αλέξανδρος, ο Αριστοτέλης έχτισε μεγαλόπρεπα οικήματα και στοές, που ονομάζονταν "περίπατοι". Ίσως γι' αυτό η σχολή του ονομάστηκε Περιπατητική και οι μαθητές του περιπατητικοί φιλόσοφοι.
Η οργάνωση της σχολής είχε γίνει κατά τα πρότυπα της Πλατωνικής Ακαδημίας. Τα μαθήματα για τους προχωρημένους μαθητές γίνονταν το πρωί ("εωθινός περίπατος") και για τους αρχάριους το απόγευμα ("περί το δειλινόν", "δειλινός περίπατος"). Η πρωινή διδασκαλία ήταν καθαρά φιλοσοφική ("ακροαματική"). Η απογευματινή "ρητορική" και "εξωτερική".
Η σχολή είχε μεγάλη βιβλιοθήκη και τόσο καλά οργανωμένη, ώστε αργότερα χρησίμευσε ως πρότυπο για την ίδρυση των βιβλιοθηκών της Αλεξάνδρειας και της Περγάμου. Ο Αριστοτέλης μάζεψε χάρτες και όργανα χρήσιμα για τη διδασκαλία των φυσικών μαθημάτων. Έτσι σύντομα η σχολή έγινε περίφημο κέντρο επιστημονικής έρευνας. Στα δεκατρία χρόνια που έμεινε ο Αριστοτέλης στην Αθήνα δημιούργησε το μεγαλύτερο μέρος του έργου του, που προκαλεί το θαυμασμό μας με τον όγκο και την ποιοτική του αξία. Γιατί είναι άξιο απορίας, πώς ένας άνθρωπος σε τόσο λίγο χρονικό διάστημα συγκέντρωσε και κατέγραψε τόσες πολλές πληροφορίες.
Το 323 π.Χ. με την είδηση του θανάτου του Μ. Αλεξάνδρου οι οπαδοί του αντιμακεδονικού κόμματος νόμισαν ότι βρήκαν την ευκαιρία να εκδικηθούν τους Μακεδόνες στο πρόσωπο του Αριστοτέλη. Το ιερατείο, με εκπρόσωπό του τον ιεροφάντη της Ελευσίνιας Δήμητρας Ευρυμέδοντα, και η σχολή του Ισοκράτη, με το Δημόφιλο, κατηγόρησαν τον Αριστοτέλη για ασέβεια ("γραφή ασεβείας"), επειδή είχε ιδρύσει βωμό στον Ερμία, είχε γράψει τον ύμνο στην Αρετή και το επίγραμμα στον ανδριάντα του Ερμία, στους Δελφούς. Ο Αριστοτέλης όμως, επειδή κατάλαβε τα πραγματικά κίνητρα και τις αληθινές προθέσεις των μηνυτών του, έφυγε για τη Χαλκίδα, προτού γίνει η δίκη του (323 π.Χ.). Εκεί έμεινε, στο σπίτι που είχε από τη μητέρα του, μαζί με τη δεύτερη σύζυγό του την Ερπυλλίδα και με τα δύο του παιδιά, το Νικόμαχο και την Πυθιάδα.
Το 322 π.Χ. πέθανε στη Χαλκίδα από στομαχικό νόσημα, μέσα σε θλίψη και μελαγχολία. Το σώμα του μεταφέρθηκε στα Στάγειρα, όπου θάφτηκε με εξαιρετικές τιμές. Οι συμπολίτες του τον ανακήρυξαν "οικιστή" της πόλης και έχτισαν βωμό πάνω στον τάφο του. Στη μνήμη του καθιέρωσαν γιορτή, τα "Αριστοτέλεια", και ονόμασαν έναν από τους μήνες "Αριστοτέλειο". Η πλατεία όπου θάφτηκε ορίστηκε ως τόπος των συνεδρίων της βουλής.
Φεύγοντας από την Αθήνα, διευθυντή της σχολής άφησε το μαθητή του Θεόφραστο, που τον έκρινε ως τον πιο κατάλληλο. Έτσι το πνευματικό ίδρυμα του Αριστοτέλη εξακολούθησε να ακτινοβολεί και μετά το θάνατο του μεγάλου δασκάλου.
Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ
Ο Αριστοτέλης ως άνθρωπος είχε πιστούς φίλους, αλλά και φοβερούς αντίπαλους (Επίκουρος, Τίμαιος, Ευβουλίδης κ.ά.), γιατί έβλεπαν με φθόνο την ανωτερότητά του και αισθάνονταν ότι η παρουσία του τους μηδενίζει. Γι' αυτό τον διέβαλλαν με κάθε είδους συκοφαντίες. Τον παρουσίαζαν ως φιλάργυρο, φιλήδονο, ραδιούργο, μηχανορράφο, ακόμα ως οργανωτή δολοφονίας του Αλέξανδρου κλπ.
Αντίθετα, από αξιόπιστες πηγές μαθαίνουμε ότι ο Αριστοτέλης υπήρξε η ενσάρκωση του ορθού μέτρου σ' όλες τις εκδηλώσεις της ζωής του. Την έμφυτη ευγένεια και τρυφερότητα της ψυχής του τη βρίσκουμε διάχυτη μέσα στη διαθήκη του. Μέσα σ' αυτή φροντίζει για τη μνήμη των γονέων και του αδερφού του και δε λησμονεί ούτε την οικογένεια του πατρικού φίλου Πρόξενου, που τον ανέθρεψε. Φροντίζει για τη δεύτερη γυναίκα του την Ερπυλλίδα και το γιο που απέκτησε μαζί της, το Νικόμαχο. Ακόμα για την κόρη του Πυθιάδα, καρπό του πρώτου του γάμου. Η μεγάλη του όμως φιλανθρωπία φαίνεται στο σημείο εκείνο της διαθήκης, όπου ορίζει να μην πουληθεί κανείς από τους δούλους που τον υπηρέτησαν, αλλά να ελευθερώνονται μόλις ενηλικιώνονται.
ΤΟ ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟ
Οι Αλεξανδρινοί υπολόγιζαν ότι ο Αριστοτέλης έγραψε 400 περίπου συνολικά βιβλία. Ο Διογένης ο Λαέρτιος υπολόγισε το έργο του σε στίχους και βρήκε ότι έφταναν τις 44 μυριάδες, δηλ. 440.000. Μεγάλο μέρος από το έργο του αυτό χάθηκε. Ανήκε στην κατηγορία των δημόσιων ή "εξωτερικών" μαθημάτων και ήταν γραμμένα σε μορφή διαλογική. Από αυτά σώθηκε μόνο η "Αθηναίων Πολιτεία", σ' έναν πάπυρο που βρέθηκε στην Αίγυπτο. Τα σωζόμενα σήμερα έργα του αντιστοιχούν στη διδασκαλία που ο Αριστοτέλης έκανε στους προχωρημένους μαθητές του και που λέγονται "ακροαματικές ή εσωτερικές". Γι' αυτό και είναι γραμμένα σε συνεχή λόγο και όχι σε διάλογο.
Από τα συγγράμματά του κανένα δε δημοσίευσε ο Αριστοτέλης. Τα χειρόγραφα των παραδόσεων έμειναν στα χέρια του Θεόφραστου και από τότε μέχρι την εποχή του Σύλλα περνούσαν από χέρι σε χέρι. Ο Σύλλας μετά την κατάληψη των Αθηνών (86 π.Χ.) τα μετέφερε στη Ρώμη. Εκεί πρωτοδημοσιεύτηκαν (60 π.Χ.) από τον περιπατητικό φιλόσοφο Ανδρόνικο το Ρόδιο και τον Ίωνα φιλόλογο Τυραννίωνα. Από τότε μέχρι σήμερα αρκετά από τα βιβλία του έχουν υποστεί επεμβάσεις και επεξεργασίες και γενικά η κατάστασή τους δεν είναι καλή. Από το τεράστιο έργο του τελικά σώθηκαν 47 βιβλία και μερικά αποσπάσματα από τα άλλα. Δε θεωρούνται όμως όλα γνήσια. Η συνηθέστερη κατάταξή τους είναι η ακόλουθη:
α) Λογικά ή Όργανον, δηλ. πραγματείες χρήσιμες για τη γνώση. Είναι οι εξής έξι: "Περί ερμηνείας", "Κατηγορίαι", "Αναλυτικά πρότερα", "Αναλυτικά ύστερα", "Τοπικοί και Σοφιστικοί έλεγχοι". Οι πραγματείες αυτές αποτελούν την αιώνια δόξα του φιλοσόφου, γιατί πρώτος αυτός διατύπωσε τους νόμους της ανθρώπινης νόησης και τους τρόπους του συλλογισμού.
β) Φυσικά. Περιλαμβάνουν τις εξής πραγματείες: "Φυσική ακρόαση" (βιβλία 8), "Περί ουρανού" (βιβλία 4), "Περί γενέσεως και φθοράς" (βιβλία 3), "Μετεωρολογικά" (βιβλία 4), "Περί κόσμου" (ψευδεπίγραφο).
γ) Βιολογικά. "Περί ζώων ιστορίας" (βιβλία 10), "Περί ζώων μορίων" (βιβλία 4), "Περί ζώων πορείας" (1 βιβλίο), "Περί ζώων κινήσεως", "Περί ζώων γενέσεως" (βιβλία 5), "Περί φυτών" (ψευδεπίγραφο). Με τα έργα του αυτά έγινε ο δημιουργός της φυσικής επιστήμης, της ζωολογίας και της συγκριτικής ανατομίας. Με τις πραγματείες αυτές έστρεψε ο Αριστοτέλης τη φιλοσοφική συζήτηση στο γόνιμο έδαφος του αισθητού κόσμου.
δ) Ψυχολογικά: "Περί ψυχής" (βιβλία 3), "Περί αισθήσεως και αισθητών", "Περί μνήμης και αναμνήσεως", "Περί ύπνου και εγρηγορήσεως", "Περί ενυπνίων", "Περί μαντικής της εν τοις ύπνοις", "Περί μακροβιότητος και βραχυβιότητος", "Περί ζωής και θανάτου", "Περί αναπνοής", "Περί πνεύματος" (ψευδεπίγραφο). Εκτός από το πρώτο, τα υπόλοιπα της ομάδας αυτής είναι γνωστά με το κοινό όνομα "Μικρά φυσικά".
ε) Μεταφυσικά ή πρώτη φιλοσοφία, όπως τα αποκαλούσε ο Αριστοτέλης. Απ' αυτά προήλθε ο όρος "μεταφυσική" των νεότερων χρόνων. Στα 12 βιβλία των Μεταφυσικών προσθέτουν συνήθως και τη διατριβή "Περί Μελίσσου, Ξενοφάνους και Γοργίου" (πιθανώς ψευδεπίγραφο). Στην ομάδα αυτή των έργων του ο Αριστοτέλης εξετάζει τις πρώτες αρχές όλων των όντων και των "κινουμένων" και των "ακινήτων".
στ) Ηθικά: "Ηθικά Ευδήμεια" (βιβλία 7), "Ηθικά μεγάλα" (βιβλία 2), "Ηθικά Νικομάχεια" (βιβλία 10). Αυτά ιδιαίτερα τα τίμησαν οι θεολόγοι.
ζ) Πολιτικά: "Πολιτικά" (βιβλία 8), "Αθηναίων Πολιτεία", "Οικονομικά" (βιβλία 2). Αποτελούν, και σήμερα ακόμα, τη βάση των ερευνών για όσους ασχολούνται με τις πολιτικές επιστήμες.
η) Τεχνικά: "ρητορική" (βιβλία 3), "Ποιητική" (δε σώθηκε ολόκληρη).
θ) Προβλήματα: Περιέχουν προβλήματα από διάφορες περιοχές της γνώσης.
Στο σώμα των αριστοτελικών έργων έχουν συμπεριληφθεί και τα ακόλουθα ακόμα έργα, που δε θεωρούνται γνήσια: Φυσιογνωμικά, Περί θαυμασίων ακουσμάτων, Περί χρωμάτων, Περί ατόμων γραμμών, Μηχανικά, ρητορική εις Αλέξανδρον και Περί ακουστών.
Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ
Εκτός από τη γνώμη του τη σχετική με τις "ιδέες" του Πλάτωνα ο Αριστοτέλης υποστηρίζει και άλλες αρχές. Δεν αποκρούει την ηδονή, αλλά προτιμά την πιο τέλεια, αυτή δηλ. που πηγάζει από τη διάνοια. Ο σκοπός των ανθρώπινων ενεργειών, κατά τον Αριστοτέλη, είναι η ευδαιμονία, την οποία ορίζει ως ενέργεια σύμφωνη με την αρετή. Η αρετή, όταν κυριαρχεί στα πάθη και στις ορμές, τα ρυθμίζει, παίζοντας το ρόλο του μέτρου ανάμεσα στις δύο ακρότητες, δηλ. στην υπερβολή και την έλλειψη. Έτσι π.χ. η "πραότης" είναι αρετή ως μεσότητα της οργής και της αναισθησίας, η "ανδρεία", επειδή βρίσκεται ανάμεσα στη θρασύτητα και στη δειλία, και η "αιδώς", επειδή κατέχει το μέσο της αδιαντροπιάς και της κατάπληξης, που είναι ακρότητες. Συμπλήρωμα της αρετής είναι και τα αγαθά του σώματος (δύναμη, υγεία, ομορφιά) και τα αγαθά της τύχης (πλούτος, ευγενική καταγωγή κλπ.). Σύμφωνα μ' αυτά, ευτυχισμένος είναι εκείνος που ενεργεί κατά τις επιταγές της αρετής και συγχρόνως έχει μερίδιο και στα άλλα αγαθά, τα "εκτός αγαθά", όπως τα ονομάζει.
Ο Αριστοτέλης ταλαντεύεται ανάμεσα στον ιδεαλισμό και τον υλισμό. Κάθε πράγμα, κατ' αυτόν, αποτελείται από ύλη και πνεύμα, που είναι μεταξύ τους αδιάσπαστα ενωμένα. Η ύλη είναι παθητική, είναι η δυνατότητα του πράγματος, ενώ το πνεύμα ενεργητικό, δηλ. η δύναμη που μεταβάλλει τη δυνατότητα σε πραγματικότητα.
Ο κόσμος, κατά τον Αριστοτέλη, είναι ενιαίος και αιώνιος, ενώ η οικουμένη έχει σχήμα σφαίρας με κέντρο τη γη. Με το να δέχεται την καταγωγή των γνώσεων από τις αισθήσεις, πλησιάζει πολύ τον υλισμό. Τέλος με την τυπική λογική βλέπει την αντικειμενική πραγματικότητα "στατικά" και όχι μέσα στην αέναη μεταβολή και κίνησή της
ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ
Η ΖΩΗ ΤΟΥ
Ο μεγαλύτερος από τους αρχαίους Έλληνες κωμωδιογράφους, o Αριστοφάνης, γιος του Φιλίππου, γεννήθηκε ίσως στην Αίγινα το 450 π.Χ. (ή 452) και πέθανε το 385 πΧ (ή 380). Γενικά οι πληροφορίες που έχουμε για τη ζωή του είναι ελάχιστες και αλληλοσυγκρουόμενες. Ο πατέρας του ήταν γνήσιος Αθηναίος από το δήμο Κυδαθηναίων κι έτσι τον θεωρούσαν ντόπιο. Πήγε όμως στην Αίγινα για να καλλιεργήσει κάτι κτήματα που μοιράστηκαν σε κληρούχους πολίτες και έμεινε στο νησί αυτό αρκετά χρόνια. Μπορεί λοιπόν να γεννήθηκε εκεί και ο Αριστοφάνης, αλλά μπορεί να γεννήθηκε και στην Αθήνα, όπως και ο ίδιος και μερικοί σχολιαστές υποστηρίζουν. Παρόλα αυτά είναι γνωστό ότι ο αντίζηλός του ποιητής Εύπολις και πολιτικός Κλέωνας, που τόσο άγρια τον σατίρισε ο Αριστοφάνης στις κωμωδίες του Ιππής και Βαβυλώνιοι, κίνησαν εναντίον του κωμωδιογράφου "γραφήν ξενίας", δηλ. ζήτησαν να χαρακτηριστεί ο Αριστοφάνης ξένος και να πάψει να έχει δικαιώματα Αθηναίου πολίτη. Τρεις φορές κινήθηκε τέτοια διαδικασία, μα ο Αριστοφάνης και στις τρεις κέρδισε και παρέμεινε Αθηναίος πολίτης.
Από τα έργα του φαίνεται ότι είχε εξαιρετική μόρφωση, γενική και ειδική. Εκτός από την καθολική μόρφωση, την οποία η Αθήνα του Περικλή έδινε στους νέους, γνώριζε άριστα τα έργα των προηγούμενων ποιητών και φρόντισε να τελειοποιηθεί στη σκηνική τέχνη.
Μέσα από τα έργα του επίσης φαίνεται ότι γνώριζε πολύ καλά τις τραγωδίες του Αισχύλου, τον οποίο θαύμαζε για τη συντηρητικότητά του και στον οποίο, στους Βατράχους, ύστερα από μεγάλη διαδικασία, που γίνεται στον Άδη, δίνει τα πρωτεία της ποίησης. Επίσης είναι άριστος γνώστης των ωδών του Πίνδαρου και του Στησίχορου. Εκείνος όμως που επέδρασε πολύ στο ύφος, στην τεχνική και στη γλώσσα του Αριστοφάνη ήταν ο Ευριπίδης, παρόλο που αποτελούσε το μόνιμο στόχο των επιθέσεων και των διακωμωδήσεών του. Ο Κρατίνος, για να χαρακτηρίσει την προσκόλληση αυτή του Αριστοφάνη στον Ευριπίδη, έπλασε το ρήμα ευριπιδαριστοφανίζειν. Ο Αριστοφάνης, όπως φαίνεται στους Όρνιθες (στίχ. 690), είχε μελετήσει τις θεωρίες των Ορφικών, τις οποίες και πίστευε.
Από την Αίγινα, όπου ήταν εγκαταστημένος, παρακολουθούσε με πολύ ενδιαφέρον την πολιτική κίνηση των Αθηνών και σατίριζε τα τρωτά της. Αλλά ο ίδιος ζούσε στην αφάνεια μια ήσυχη ζωή και, για να προστατεύσει αυτή του τη γαλήνη, παρουσίαζε τις περισσότερες από τις κωμωδίες του με το όνομα άλλων ποιητών και ηθοποιών. Για την υπόλοιπη ιδιωτική του ζωή ελάχιστα είναι γνωστά. Πιστεύεται ότι ο ερημίτης αυτός ποιητής ήταν ηθικός, σεμνός, συντηρητικός, αφοσιωμένος στην τέχνη και στις ιδέες του, για τις οποίες αγωνιζόταν σ' όλη του τη ζωή.
Η πρώτη εμφάνιση έργου του Αριστοφάνη στο αθηναϊκό κοινό είναι βέβαιο ότι έγινε το 427 π.Χ. Παίχτηκε τότε στο θέατρο η πρώτη του κωμωδία Δαιταλής (γλεντοκόποι).
Ο Αριστοφάνης νυμφεύτηκε νωρίς και απέκτησε τρεις γιους, το Φίλιππο, το Νικόστρατο και τον Αραρότα. Ο τελευταίος ήταν και αυτός κωμικός ποιητής και με το όνομά του ο Αριστοφάνης δίδαξε στα τελευταία χρόνια της ζωής του τις κωμωδίες του Κώκαλον και Αιολοσίκωνα. Ο Αραρότας δίδαξε και δικά του πρωτότυπα έργα.
ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
Είναι γνωστό ότι έγραψε 44 κωμωδίες, από τις οποίες αμφισβητούνται τέσσερις: Ποίησις, Ναυαγός, Νήσοι και Νίοβος, που από πολλούς αποδίδονται στον Άρχιππο. Από τα γνήσια έργα του σώζονται 11, τα οποία κατά χρονολογική σειρά παρουσιάζουμε πιο κάτω με μια σύντομη περίληψη:
1) Αχαρνείς (425 π.Χ.). Είναι μία από τις καλύτερες κωμωδίες του Αριστοφάνη. Σ' αυτήν ο ποιητής με κάθε τρόπο ζητά την ειρήνη. Με τον πρωταγωνιστή της κωμωδίας, τον αγρότη και ειρηνόφιλο Δικαιόπολη, έρχεται σε αντίθεση ο τολμηρότατος πολεμιστής Λάμαχος, που τραυματισμένος στη μάχη επιστρέφει σε άθλια κατάσταση και προκαλεί το γέλιο των θεατών. Η κωμωδία πήρε το όνομά της από το χορό, που τον αποτελούν χωρικοί Αχαρνείς.
2) Ιππής (422 π.Χ.). Εδώ σατιρίζεται ο δημαγωγός Κλέων. Ο πολιτικός αυτός παρουσιάζεται ως δούλος του δήμου με το όνομα Παφλαγών. Η ονομασία της κωμωδίας οφείλεται στους ιππείς, που αποτελούσαν την τάξη η οποία εχθρευόταν πολύ το δημαγωγό.
3) Νεφέλαι (423 π.Χ.). Η κωμωδία σατιρίζει τους σοφιστές και ιδιαίτερα το Σωκράτη, που διαφθείρει δήθεν τους νέους με την καλή του διδασκαλία. Το όνομα η κωμωδία το πήρε από τις νεφέλες, τις οποίες ο Σωκράτης, κατά τον κωμικό, θεωρεί θεές και μ' αυτές αντικαθιστά τους θεούς της πόλης.
4) Σφήκες (422 π.Χ.). Με την κωμωδία αυτή σατιρίζει ο Αριστοφάνης τα οχλοκρατικά δικαστήρια των Αθηνών και τους δικαστές, οι οποίοι δικάζοντας σύμφωνα με τα συμφέροντα και τα πάθη τους, απεικονίζονται σαν σφήκες, που με το κεντρί τους χτυπούν τους ανθρώπους.
5) Ειρήνη (421 π.Χ.). Το θέμα της είναι ίδιο με το θέμα της κωμωδίας "Αχαρνείς". Σ' αυτήν, διακωμωδώντας την πολυπραγμοσύνη και τη φιλοπόλεμη τάση των Ελλήνων, υποστηρίζει την Ειρήνη, την οποία διαπραγματεύονταν οι Αθηναίοι και οι Λακεδαιμόνιοι μετά το θάνατο του Κλέωνα και του Βρασίδα και η οποία πραγματοποιήθηκε ύστερα από λίγο με το Νικία.
6) Όρνιθες (414 π.Χ.). Σ' αυτή δύο πολίτες Αθηναίοι, για να αποφύγουν τους συκοφάντες και τους δημαγωγούς της πατρίδας τους, προσφεύγουν στους όρνιθες (πουλιά) και προσπαθούν να κατασκευάσουν ανάμεσα στη Γη και στον Ουρανό μια φανταστική πόλη, τη "Νεφελοκοκκυγίαν". Αλλά, κατά τον κωμικό, στην Αθήνα τόσο αφθονούσαν οι φαύλοι και διεφθαρμένοι, ώστε και την εναέρια αυτή πόλη θα γέμιζαν, αν δε διώχνονταν από αυτήν. Έτσι ο ποιητής διακωμωδεί τους συκοφάντες και τους κόλακες του δήμου, καθώς και τις θεωρίες για νέα πολιτεύματα.
7) Λυσιστράτη (411 π.Χ.). Η ηρωίδα αυτή, της οποίας το όνομα είναι πλαστό, θέλοντας να συμφιλιώσει τους Έλληνες που αλληλοσκοτώνονται, συγκάλεσε συνέλευση γυναικών από την Πελοπόννησο και τη Βοιωτία. Γιατί, κατά τη γνώμη της, η σωτηρία της Ελλάδας εξαρτάται από την ικανότητα των γυναικών, αφού οι άνδρες αποδείχτηκαν ανίκανοι να σταματήσουν τον αιματηρό πόλεμο.
8) Θεσμοφοριάζουσαι (411 π.Χ.). Πήραν το όνομα από τη γιορτή της Δήμητρας, Θεσμοφόρια, την οποία μόνο οι γυναίκες γιόρταζαν. Κατά τη διάρκεια της γιορτής αυτής οι γυναίκες σκέφτονται την καταστροφή του Ευριπίδη, γιατί αυτός ήταν μισογύνης και συκοφαντούσε το γυναικείο φύλο. Σ' αυτή διακωμωδεί την τραγωδία του Ευριπίδη και το θηλυπρεπή τραγικό Αγάθωνα.
9) Βάτραχοι (405 π.Χ.). Στην κωμωδία αυτή ο Αριστοφάνης μετά το θάνατο των τριών μεγάλων τραγικών, διοργανώνει στον Άδη ποιητικό διαγωνισμό, στον οποίο, με πρόεδρο το Διόνυσο, διεκδικούν τα πρωτεία της τραγικής τέχνης ο Αισχύλος και ο Ευριπίδης. Ο Αριστοφάνης με πολλή λεπτότητα κρίνει τους δύο τραγικούς. Τελικά ο Διόνυσος ανακηρύσσει νικητή τον Αισχύλο, τον οποίο φέρνει στο φως της ζωής, αντί του Ευριπίδη.
10) Εκκλησιάζουσαι (392 π.Χ.). Εδώ διακωμωδεί τις ιδέες για χειραφέτηση των γυναικών και για κοινοκτημοσύνη, τις οποίες μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο παρουσίασαν διάφοροι ευφάνταστοι πολιτικοί. Οι γυναίκες συγκεντρώνονται σε "εκκλησία", κατά την οποία ψηφίζουν την κοινοκτημοσύνη και στο εξής να διευθύνουν αυτές τα δημόσια πράγματα αντί των ανδρών, των οποίων οι ανοησίες πολλές συμφορές προκάλεσαν ως τώρα.
11) Πλούτος (388 π.Χ.). Εδώ διακωμωδείται η κακή διανομή του Πλούτου, που, επειδή είναι τυφλός, πηγαίνει στους κακούς. Αλλά ένας χρηστός πολίτης, ο Χρεμύλος, συναντά τον τυφλό θεό, θεραπεύει τα τυφλά του μάτια και εκείνος δίνει τα πλούτη του στους αγαθούς και τους κακούς τους κάνει φτωχούς. Στην κωμωδία αυτή ο ποιητής δε διακωμωδεί ορισμένα πρόσωπα, αλλά καταστάσεις και άτομα, όπως στις "Εκκλησιάζουσες". Γι' αυτό με τις δύο αυτές κωμωδίες ο Αριστοφάνης περνά από την αρχαία στη μέση κωμωδία.
Από τα έργα του Αριστοφάνη που δε σώθηκαν και από τα οποία έχουμε μικρά ή μεγάλα αποσπάσματα είναι γνωστά κατά χρονολογική σειρά τα εξής: Δαιταλείς, Βαβυλώνιοι, Ολκάδες, Γήρας, Αμφιάραος, Τρυφάλης, Λήμνιαι, Γηριτάδης, Φοίνισσαι, Κώκαλος, Αιολοσίκων. Από τα υπόλοιπα, που δε σώθηκαν, γνωρίζουμε τους τίτλους μερικών, όπως Ανάργυρος, Δαναΐδαι, Πελαργοί, Προάγων κλπ.
ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ
Ο μέγιστος μαθηματικός, φυσικός και μηχανικός της αρχαιότητας και ένας από τους μεγαλύτερους μαθηματικούς εγκεφάλους όλων των αιώνων Γεννήθηκε το 287π.Χ και πέθανε το 212 π.Χ.
Οι πληροφορίες οι σχετικές με τη ζωή του είναι πολύ φτωχές. Δυστυχώς ο "Αρχιμήδους βίος" του Ηρακλείδη χάθηκε. Πάντως είναι εξακριβωμένο ότι γεννήθηκε στις Συρακούσες και ήταν πιθανότατα γιος του αστρονόμου Φειδία. Οπωσδήποτε καταγόταν από ευγενική και πλούσια οικογένεια. Στην ευγένειά του όφειλε το σύνδεσμό του με την αυλή του τυράννου των Συρακουσών Ιέρωνα, με τον οποίο είχε και προσωπική φιλία, και στον πλούτο του το ότι κατόρθωσε να ταξιδέψει στην Αλεξάνδρεια και το ότι, επιστρέφοντας στις Συρακούσες, μπόρεσε να διαθέσει το χρόνο του αποκλειστικά στην επιστημονική έρευνα.
Πότε ακριβώς πήγε στην Αλεξάνδρεια δε μας είναι γνωστό. Εκεί έκανε γνωριμίες με τον κύκλο των επιστημόνων που είχε δημιουργήσει ο Ευκλείδης. Συνδέθηκε με το Σάμιο μαθηματικό Κόνωνα, του οποίου την κρίση εκτιμούσε πολύ το μαθητή αυτού Δοσίθεο και το βιβλιοθηκάριο της Αλεξάνδρειας Ερατοσθένη, ο οποίος καταγινόταν όχι μόνον με τη Γεωγραφία, αλλά και με την Αστρονομία, τα Μαθηματικά, καθώς και με τις χρονολογικές και φιλολογικές μελέτες. Κατά το διάστημα της παραμονής του στην Αλεξάνδρεια λέγεται ότι ο Αρχιμήδης επινόησε μηχάνημα κατάλληλο για την άντληση νερού, το οποίο ονομάστηκε "αιγυπτιακός κοχλίας" και χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα.
Επιστρέφοντας στις Συρακούσες αφοσιώθηκε σε τέτοιο βαθμό στις θεωρητικές επιστημονικές μελέτες, ώστε, σύμφωνα με όσα γράφει ο Πλούταρχος, είχε λησμονήσει και την τροφή και παρέλειπε την περιποίηση του σώματος. Ο ίδιος μας λέει ότι κάποτε μέσα στο λουτρό, από την υπερχείλιση του νερού που εκτόπιζε το σώμα του, συνέλαβε τη λύση του προβλήματος του σχετικού με τη γνησιότητα του χρυσού στεφάνου του Ιέρωνα πήδησε από το λουτρό, σαν άνθρωπος που κυριεύεται από θεϊκή μανία, και βάδιζε στους δρόμους φωνάζοντας "εύρηκα" (αρχή Αρχιμήδη).
Κατά την πολιορκία των Συρακουσών από τους Ρωμαίους (214 π.Χ.) προστάτευσε με τα μηχανήματά του επί τρία χρόνια την πόλη του. Με μεγάλους γάντζους, που έβγαιναν από τα τείχη, άρπαζε και σήκωνε ψηλά τα πλοία του πλησίαζαν στην πόλη και ύστερα τα άφηνε να πέσουν και να τσακιστούν στους βράχους ή να βουλιάξουν στη θάλασσα. Αυτό το κατόρθωνε με συνδυασμό μοχλών. Είχε επινοήσει ένα είδος καταπέλτη με τον οποίο οι Συρακούσιοι βομβάρδιζαν με βροχή από πέτρες τους Ρωμαίους. Λέγεται ακόμα ότι είχε κατασκευάσει σφαιρικά ή παραβολικά κάτοπτρα, που συγκέντρωναν τις ακτίνες του Ηλίου, τις έριχναν πάνω στα εχθρικά πλοία και τα έκαιγαν μπροστά στα έκπληκτα μάτια των Ρωμαίων.
Όταν τελικά μπήκαν οι Ρωμαίοι στην πόλη, ο στρατηγός Μάρκελλος έδωσε εντολή στους στρατιώτες του να μην πειράξουν τον Αρχιμήδη και το σπίτι του. Ένας άξεστος όμως Ρωμαίος οπλίτης βρήκε τον Αρχιμήδη στον κήπο του σπιτιού του να χαράζει γεωμετρικά σχήματα πάνω στην άμμο. "Μη μου τους κύκλους τάραττε" πρόλαβε να φωνάξει ο μεγάλος μαθηματικός. Ο στρατιώτης όμως, αγνοώντας ποιον έχει μπροστά του, τον σκότωσε με το ξίφος του.
Τα συγγράμματα του Αρχιμήδη που σώθηκαν μέχρι σήμερα είναι τα ακόλουθα: Περί σφαίρας και κυλίνδρου, Κύκλου μέτησις, Περί σφαιροειδέων και κωνοειδέων, Περί ελίκων, Επιπέδων ισορροπιών ή κέντρα βαρών επιπέδων, Ψαμμίτης, Τετραγωνισμός παραβολής, Οχουμένων, Στομάχιον, Προς Ερατοσθένην Έφοδος, Βιβλίον περί λημμάτων, Πρόβλημα βοεικόν, Αποσπάσματα. Μερικά από αυτά διασώθηκαν ατελώς. Πολλά επίσης είναι τα συγγράμματά του που χάθηκαν.
ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ
Φιλόσοφος, φυσικός, πανεπιστήμονας, ο θεμελιωτής της ατομικής φυσικής.
Η ΖΩΗ ΤΟΥ
Γεννηθηκε το 460πχ. Η πατρίδα του, τα Άβδηρα Θράκης, ήταν ξακουσμένη για τον πλούτο και το υψηλό πνευματικό της επίπεδο. Ο πατέρας του Ηγησίστρατος ή Αθηνόκριτος, καθώς ήταν πλουσιότατος, ξόδεψε πολλά για τη μόρφωσή του. Ήταν μαθητής του Λεύκιππου και ο Αριστοτέλης τους αναφέρει μαζί ως ιδρυτές της ατομικιστικής σχολής. Αργότερα, όταν ο μαθητής ξεπέρασε το δάσκαλο, αναφέρεται ως μόνος αντιπρόσωπός της. Πολυταξιδεμένος στην Αίγυπτο, Βαβυλωνία, Περσία, Ινδία (ίσως), στην Αθήνα, καταξόδεψε τη μεγάλη του περιουσία και γύρισε στην πατρίδα του φτωχός, αλλά ευχαριστημένος για όσα είδε και έμαθε. Θεωρώντας τον άσωτο οι πατριώτες του τον περιφρόνησαν στην αρχή, αλλά όταν γνώρισαν τη σοφία του, τον εκτίμησαν και τον αγάπησαν. Πέθανε σε βαθιά γηρατειά και θάφτηκε στα Άβδηρα με μεγάλες τιμές. Η σχολή του έζησε πολλά χρόνια ύστερα από το θάνατό του, το 370πχ.. Στην αρχή τίποτα δεν άλλαξε από τα βασικά σημεία της διδασκαλίας του. Οι τελευταίοι της όμως αντιπρόσωποι στρέφονται προς τη σκεπτική και επικουρική σχολή.
ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
Ο Δημόκριτος ήταν μυαλό καθολικό (αυτό φαίνεται από το σύνολο των συγγραμμάτων του, που δυστυχώς μόνο αποσπάσματά τους έχουμε). Στη φιλοσοφία έκλεισε όλες τις γνώσεις της εποχής του. Από την άποψη της πανεπιστημοσύνης μόνο με τον Αριστοτέλη μπορεί να συγκριθεί. Ένας εκδότης στη Ρώμη (Θράσυλλος, αστρολόγος του Τιβέριου) χωρίζει το έργο του σε πέντε ομάδες (πένταθλος): ηθική, φυσική, μαθηματικά, μουσική, τέχνη. Καθεμιά από αυτές είχε τρεις τετραλογίες, δηλαδή συνολικά 60 έργα (3 x 4 = 12 η κάθε ομάδα x 5 = 60 όλα τα έργα). Οι τίτλοι των έργων είναι πολύ χαρακτηριστικοί για το Δημόκριτο και την εποχή που τα έγραψε: Μέγας και μικρός διάκοσμος, Κοσμογραφία, Περί των Πλανητών, Περί του νου ή περί ψυχής, Περί χυμών, Περί χρωμάτων, Περί αεροστατικής, Περί ακουστικής, Περί θερμότητος, Περί πολογραφίας (πόλοι Γης και Ουρανού), Περί ρυθμού και αρμονίας ήχου, Περί διαίτης ή διαιτητικός, Περί γεωργίας ή γεωργικόν, Περί ζωγραφίης, είναι μερικά απ αυτά.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ
Το κύριο μεταφυσικό του έργο ήταν ο Μικρός διάκοσμος, (ο "Μέγας Διάκοσμος", του δασκάλου του Λεύκιππου συγχωνεύτηκε σ' αυτόν). Πιστεύει, όπως και ο Παρμενίδης (540 - 470 π.Χ.), πως απόλυτη γένεση και φθορά είναι κάτι το αδύνατο. Επειδή δεν ήθελε να αρνηθεί την πολλαπλότητα των όντων, τη γένεση και τη φθορά των σύνθετων όντων και επειδή αυτά δεν μπορούν να νοηθούν χωρίς το μη ον, γι' αυτό υποστήριξε πως το μη ον υπάρχει, όπως και το ον. Παραδέχεται λοιπόν για βασικά συστατικά των όντων το πλήρες και το κενό (ον και μη ον).
Η ανάγκη είναι στοιχείο απαραίτητο για την πρόοδο της ανθρώπινης ζωής. Αυτή οδηγεί τον άνθρωπο να ενωθεί με τους όμοιούς του, για να ανταπεξέρχεται καλύτερα στις ανάγκες της ζωής. Ο Δημόκριτος θαυμάζει το ανθρώπινο σώμα. Πολύ περισσότερο τιμά την ψυχή και την πνευματική ζωή. Την ψυχή τη δέχεται ως κάτι το σωματικό. Αποτελείται και αυτή από ψιλά, λεία, στρογγυλά άτομα, που μετά το θάνατο σκορπούν. Η νόηση δημιουργείται με την αλλοίωση της ψυχικής ύλης.
Στην ηθική πιστεύει πως ο άνθρωπος μπορεί να πράξει κάτι, εφόσον αυτό δεν τον κάνει να ντρέπεται τον εαυτό του. Από το έργο του "Περί ευθυμίης" έβγαλαν αργότερα πολλά ηθικά αποφθέγματα. Τέτοια είναι : "Το νικάν αυτός εαυτόν πασών των νικών πρώτη τε και αρίστη". Ο σοφός άνθρωπος μπορεί να ζήσει οπουδήποτε ("ανδρί σοφώ πάσα γη βατή, ψυχής γαρ αγαθής πατρίς ο ξύμπας κόσμος"), αλλά η καλή πολιτεία είναι παράγοντας ευδαιμονίας των πολιτών. Ιδανικό πολίτευμα για το Δημόκριτο είναι η δημοκρατία, όπου ο φιλόσοφος προτιμά να ζει φτωχός και ελεύθερος, παρά πλούσιος και περιορισμένος. Οι νόμοι είναι ευεργέτες των ανθρώπων.
ΑΤΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ
Για να μπορέσει ο Δημόκριτος να εξηγήσει με το "πλήρες" και το "κενό" τα φαινόμενα, φανταζόταν το πλήρες χωρισμένο σε αναρίθμητα, μη αντιληπτά από τη μικρότητά τους, σωματίδια, που χωρίζονται το ένα με το άλλο με κενό. Αυτά τα ίδια δεν μπορούν πια να χωριστούν, είναι άκοφτα, "άτομα" (δεν τέμνονται) και "ναστά" (πυκνά), δεν έχουν κενό μέσα τους. Τα άτομα έχουν τις ίδιες ιδιότητες με το ον του Παρμενίδη. Είναι άφθαρτα, αγέννητα, αναλλοίωτα, ομοιόμορφα, άπειρα τον αριθμό, χωρίς ποιοτική διαφορά. Διαφέρουν μόνο στην τάξη και το μέγεθος. Κινούνται και συμπλέκονται μεταξύ τους και σχηματίζουν τα διάφορα όντα, που γνωρίζουμε.
Επειδή όλα τα άτομα είναι καμωμένα με την ίδια ύλη, πρέπει το βάρος τους να είναι ακριβώς ανάλογο με το μέγεθός τους. Αν, παρόλα αυτά, σύνθετα σώματα με το ίδιο μέγεθος έχουν διαφορετικό βάρος, αυτό σημαίνει πως στο ένα σώμα υπάρχουν περισσότερα άδεια διάμεσα, παρά στο άλλο. Κάθε γένεση σύνθετου είναι ένωση χωρισμένων ατόμων, κάθε φθορά χωρισμός ενωμένων. Κάθε αλλαγή πρέπει να αποδοθεί σε αλλαγή στη θέση είτε στη σειρά των ατόμων. Όλες οι ιδιότητες των όντων στηρίζονται στο σχήμα, στο μέγεθος, στη θέση και στην τάξη των ατόμων τους. Ωστόσο υπάρχει μεταξύ τους μια διαφορά ουσιαστική: Μερικές ιδιότητες (βαρύτητα, πυκνότητα, σκληρότητα) ανήκουν στα σώματα καθαυτό. Άλλες, οι λεγόμενες αισθητηριακές (αυτές που βάζουμε εμείς στα πράγματα), φανερώνουν τον τρόπο με τον οποίο ενεργούν αυτά πάνω στο αισθανόμενο αντικείμενο.
Η κίνηση δεν είναι μια δύναμη έξω από την ύλη, όπως πίστευε ο Εμπεδοκλής (η αγάπη, το μίσος) ή ο Αναξαγόρας (ο νους), αλλά μέσα στην ύλη, που βρίσκεται πάντα σε μια στροβιλιστική κίνηση (δίνος). Η κίνηση δεν έχει αρχή, το πλήθος των ατόμων και ο άδειος χώρος δεν έχουν όρια, γι' αυτό και υπάρχουν αναρίθμητοι κόσμοι, που βρίσκονται σε ποικιλότατες καταστάσεις και έχουν διαφορότατα σχήματα
ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ
Περίφημος ρήτορας και πολιτικός της αρχαίας Αθήνας.
Η ΖΩΗ ΤΟΥ
Ο Δημοσθένης γεννήθηκε στο δήμο της Αθήνας, Παιανία, το 384πχ. Ο πατέρας του ονομαζόταν επίσης Δημοσθένης και είχε δύο εργοστάσια μαχαιροποιίας και κλινοποιίας, κατά συνέπεια ήταν πολύ ευκατάστατος. Η μητέρα του όμως είχε γεννηθεί στην Κριμαία και αυτό έδινε την ευκαιρία στον επί είκοσι χρόνια πολιτικό του αντίπαλο Αισχίνη να τον αποκαλεί "από της μητρός Σκύθης".
Σε ηλικία επτά χρονών ορφάνεψε και οι επίτροποί του σφετερίστηκαν την περιουσία του και παραμέλησαν τη μόρφωσή του. Αλλά ο Δημοσθένης, από τη φύση του φιλομαθής και επιμελής, φρόντισε μόνος του για τη μόρφωσή του. Μαθήτευσε πλάι στο ρήτορα Ισαίο, ο οποίος μάλιστα τον βοήθησε στη μάχη κατά των επιτρόπων του, όταν ενηλικιώθηκε. Μολονότι όμως κέρδισε τη δίκη, οικονομικά δεν ωφελήθηκε, γιατί οι επίτροποι είχαν εξανεμίσει στο μεταξύ την περιουσία του. Για να ζήσει λοιπόν αναγκάστηκε να γίνει λογογράφος, να γράφει δηλ. δικανικούς λόγους για λογαριασμό άλλων.
Τη δόξα του όμως ο Δημοσθένης οφείλει στους πολιτικούς λόγους και στην πολιτική του εναντίον του Φιλίππου Β΄ της Μακεδονίας, ο οποίος, ύστερα από την αλματώδη εξέλιξη και αύξησή του, σχεδίαζε να γίνει αρχηγός ολόκληρης της Ελλάδας. Από φόβο λοιπόν ο Δημοσθένης μήπως η πατρίδα του Αθήνα χάσει την αρχηγία των Ελλήνων, με κάθε τρόπο προσπαθούσε για να ενθαρρύνει τους συμπολίτες του εναντίον του Φιλίππου. Για να ανυψώσει το φρόνημά τους και να τους ηλεκτρίσει, τους υπενθύμιζε διαρκώς τις νίκες των προγόνων στο Μαραθώνα, στη Σαλαμίνα και στις Πλαταιές.
Τον πρώτο "Κατά Φιλίππου" λόγο εκφώνησε το 351. Προσπάθησε από τη μια μεριά να αντιμετωπίσει τους "φιλιππίζοντες" Αθηναίους και από την άλλη να βρει συμμάχους μεταξύ των άλλων πόλεων. Κατόρθωσε πραγματικά να συμφιλιώσει την Αθήνα με τη Θήβα, που μέχρι τότε ήταν άσπονδοι εχθροί, και να οδηγήσει την ενωμένη τους δύναμη στη Χαιρώνεια (338 π.Χ.) κατά του Φιλίππου. Ο Φίλιππος νίκησε, οι Αθηναίοι όμως δε μίσησαν το Δημοσθένη για την καταστροφή που τους προκάλεσε, γιατί γνώριζαν ότι οι ενέργειές του υπαγορεύονταν από τη θερμή και ενθουσιώδη φιλοπατρία του. Το 336 π.Χ., μόλις έφτασε στην Αθήνα η είδηση της δολοφονίας του Φιλίππου, επιχείρησε να ξεσηκώσει τους Έλληνες σε νέα επανάσταση κατά των Μακεδόνων, αλλά η καταστροφή της Θήβας από τον Αλέξανδρο ματαίωσε τα σχέδιά του και για μερικά χρόνια σταμάτησε η δραστηριότητά του.
Το 324 π.Χ. δημιουργήθηκε το ζήτημα του Άρπαλου. Ο ταμίας αυτός του Αλέξανδρου έκλεψε τους βασιλικούς θησαυρούς στα Σούσα και τους μετέφερε στην Αθήνα, όπου φανερά παρακινούσε σε επανάσταση κατά του Αλέξανδρου. Στη δίκη που ακολούθησε κατηγορήθηκε και ο Δημοσθένης ότι ιδιοποιήθηκε ένα μέρος από τα χρήματα αυτά και επειδή κινδύνευε, δραπέτευσε από την πατρίδα του. Μετά το θάνατο του Αλέξανδρου (323) από την εξορία του συνέβαλε σημαντικά στο Λαμιακό πόλεμο (322). Οι Αθηναίοι νικήθηκαν και καταδιωκόμενος κατέφυγε στην Καλαυρία (Πόρος), στο ναό του Ποσειδώνα. Οι οπαδοί όμως του Αντίπατρου τον κυνήγησαν και εκεί για να μην πέσει στα χέρια τους, ήπιε δηλητήριο και πέθανε, το 322πχ. Σαράντα δύο χρόνια μετά το θάνατό του οι Αθηναίοι του έστησαν χάλκινο ανδριάντα με το πολυθρύλητο επίγραμμα: Είπερ ίσην γνώμη ρώμην Δημόσθενες είχες, ούποτ' αν Ελλήνων ήρξεν Άρης Μακεδών (αν η δύναμή σου η σωματική ήταν όση και η πνευματική, ποτέ οι μακεδονικές δυνάμεις δε θα κυριαρχούσαν στην Ελλάδα).
ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΟΥ
Σώθηκαν 61 λόγοι του Δημοσθένη (15 συμβουλευτικοί, 15 δημόσιοι δικανικοί και 31 ιδιωτικοί δικανικοί), από τους οποίους μερικοί είναι νόθοι, όπως ο Επιτάφιος και ο Ερωτικός.
Οι 11 από τους συμβουλευτικούς λόγους του, τους οποίους απάγγειλε στην Εκκλησία του Δήμου, αναφέρονται στην πολιτική του εναντίον του Φιλίππου και είναι γνωστοί ως Φιλιππικοί. Από αυτούς οι τρεις ονομάζονται Ολυνθιακοί· σ' αυτούς συμβουλεύει τους Αθηναίους να τρέξουν να βοηθήσουν την Όλυνθο που πολιορκείται από το Φίλιππο (349πχ)· τέσσερις Κατά Φιλίππου (351πχ, 344πχ, 341πχ), Περί Ειρήνης (346πχ), Περί Αλονήσου, Περί των εν Χερσονήσω (341πχ) και Προς την επιστολήν Φιλίππου.
Από τους δημόσιους δικανικούς σπουδαιότεροι είναι ο Προς Λεπτίνην (355πχ), ο Κατ' Αριστοκράτους (352πχ), ο Κατά Μειδίου (348πχ). Ο καλύτερος όμως από τους λόγους του θεωρείται ο Περί του στεφάνου, που αποτελεί απολογία, με την οποία υπερασπίζει όλη του την πολιτεία και αντιμετωπίζει τον Αισχίνη σε μια γιγαντιαία αναμέτρηση. Ο δικαστικός αυτός αγώνας άρχισε το 337πχ και η υπόθεσή του με λίγα λόγια έχει ως εξής: ο Κτησιφώντας είχε προτείνει να στεφανωθεί ο Δημοσθένης με χρυσό στεφάνι για τις υπηρεσίες του προς την πόλη. Ο Αισχίνης όμως κατάγγειλε ως παράνομη την πρόταση και άρχισε μια δίκη, που κράτησε πολλά χρόνια, γιατί διακόπηκε από τη δραστηριότητά του Μ. Αλεξάνδρου στην Ελλάδα και την Ασία. Το 330πχ επαναλήφθηκε η δίκη και κέρδισε ο Δημοσθένης. Ο Αισχίνης τώρα έπρεπε ή να πληρώσει 1.000 δραχμές πρόστιμο ή να εξοριστεί. Προτίμησε το δεύτερο και έτσι απαλλάχτηκε ο Δημοσθένης από έναν ισόβιο σχεδόν πολιτικό αντίπαλο.
ΤΟ ΥΦΟΣ ΤΟΥ
Η περίοδος των λόγων του δεν είναι σχοινοτενής, όπως του Ισοκράτη, ούτε πολύ σύντομη, όπως του Λυσία, αλλά βρίσκεται ανάμεσα στους δύο. Εκείνο που χαρακτηρίζει τους λόγους του είναι το ύψος και η "δεινότης", δηλ. η θαυμαστή δύναμη του λόγου, που συναρπάζει το νου και εξεγείρει τα πάθη.
Με τα πλεονεκτήματα αυτά, που τα λαμπρύνει ο ευγενικός του ενθουσιασμός για την ελευθερία και η φλογερή λατρεία για την πατρίδα, συνάρπαζε τότε ο μεγάλος ρήτορας τους συμπολίτες του. Αλλά και τώρα ακόμη ηλεκτρίζει και συναρπάζει τον αναγνώστη.
Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ
Η υπερβολική, μέχρι πάθους, αγάπη του Δημοσθένη για την Αθήνα, που τον οδήγησε σε μια τυφλή πολεμική κατά της μακεδονικής δυναστείας, η οποία με τη διάδοση του ελληνισμού εκπολίτισε την Ασία και την Αίγυπτο, με τα σημερινά μέτρα κρίνεται στενή και μυωπική. Κανείς όμως δεν μπορεί να αμφισβητήσει τη φιλοπατρία και την ανυστερόβουλη προσήλωση του Δημοσθένη στο ιδανικό της ελευθερίας. Από την άποψη αυτή αποτελεί λαμπρό υπόδειγμα και πρότυπο για μίμηση.
Τέλος θα ήθελα να προσθέσω ότι παρόλη τη ρητορική του ικανότητα, η παράδοση θέλει το Δημοσθένη να έχει ένα γλωσσικό πρόβλημα, να μη μπορεί να πει το γράμμα Ρ. Ακόμα κι αν είναι αλήθεια, αυτό δε φάνηκε να πτόησε το μεγάλο μας ρήτορα και φιλόσοφο. Έτσι, ο Δημοσθένης σήμερα θεωρείται όχι μόνο ο μεγαλύτερος ρήτορας των αιώνων, αλλά και ο διαπρεπέστερος κήρυκας της εθνικής αξιοπρέπειας και ελευθερίας.
ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ
Μαθηματικός φιλόσοφος και αστρονόμος. Γεννηθηκε στην Κυρήνη το 275πχ και πεθανε στην Αλεξάνδρεια το 195 π.Χ. Το 235 π.Χ. εγκαταστάθηκε στην Αλεξάνδρεια, όπου διαδέχτηκε τον Καλλίμαχο στη διεύθυνση της εκεί Βιβλιοθήκης. Ήταν πολυσύνθετη ιδιοφυΐα και ασχολήθηκε σχεδόν με όλους τους κλάδους της επιστήμης. Οι σύγχρονοί του τον αποκαλούσαν Πένταθλον και Βήτα, δηλαδή δεύτερο μετά το Δημόκριτο, τον πρώτο Πένταθλο. Στην Αθήνα σπούδασε μαθηματικά και αστρονομία, ενώ παράλληλα άκουσε τους φιλοσόφους Ζήνωνα, Αρίστωνα και Αρκεσίλαο.
Το έργο του. Ο Ερατοσθένης ασχολήθηκε κυρίως με τα μαθηματικά, τη γεωμετρία, την αστρονομία και τη γεωδαισία. Ανακάλυψε τη μέθοδο για την εύρεση των πρώτων αριθμών, γνωστή ως "κόσκινο του Ερατοσθένη" και λέγεται ότι έγραψε ένα έργο για τις αναλογίες, το οποίο δε διασώθηκε. Έγραψε επίσης το έργο "Γεωγραφικά", στο οποίο μέτρησε με καταπληκτική προσέγγιση το μήκος του μεσημβρινού της Γης, τον οποίο υπολόγισε σε 39.400 χλμ., αντί για 39.480 χλμ., που υπολογίζεται σήμερα. Η διαφορά των 80 χλμ. θεωρείται από τη σημερινή επιστήμη μηδαμινή, αφού ο Ε. έκανε τους υπολογισμούς του 2.500 περίπου χρόνια πριν, χρησιμοποιώντας για τη μέτρηση έναν απλό στύλο, ενώ η επιστήμη σήμερα έχει στη διάθεσή της τέλεια όργανα και μέσα, όπως γωνιόμετρα, τεχνητούς δορυφόρους, ακτίνες λέιζερ κ.ά.
Η ιδέα του ήρθε όταν παρατήρησε ότι στη πόλη που ήταν, στη Συήνη, και κατά τη διάρκεια του θερινού ηλιοστάσιου (22 Ιουνίου), ο ήλιος καθρεφτιζόταν ακριβώς κάθετα στα νερά μιας λίμνης. Τον επόμενο χρόνο την ίδια μέρα παρατήρησε ότι ο ήλιος έδινε στο φάρο της Αλεξάνδρειας, που είχε γνωστό ύψος, σκιά γωνίας 7 μοιρών. Εφόσον ήξερε ότι η απόσταση μεταξύ Συήνης και φάρου ήταν 5000 σταδία (γύρω στα 800χλμ) και φυσικά οι ακτίνες του ήλιου ήταν πάντα κάθετες, υπολόγισε τη περιφέρεια της γης
Για την αστρονομία έγραψε τα Ακροθεσία και Καταστερισμοί, από τα οποία, δυστυχώς, μόνο αποσπάσματα διασώθηκαν.
Παράλληλα με τις θετικές επιστήμες ο Ερατοσθένης ασχολήθηκε και με τη φιλοσοφία και την ιστορία. Έγραψε στίχους ο ίδιος και ερμήνευσε τον Όμηρο. Έγραψε ακόμα το έργο Χρονογραφίες, το οποίο είναι μια εξιστόρηση των πιο σημαντικών γεγονότων, από την άλωση της Τροίας μέχρι την εποχή του Μ. Αλεξάνδρου. Ασχολήθηκε ακόμα και με την αττική κωμωδία, για την οποία έγραψε περίφημες κριτικές και σχόλια.
ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ
Η ΖΩΗ ΤΟΥ
Κύριος εκπρόσωπος της ποίησης και μεγάλος τραγωδός κατά την εποχή του Περικλή. Γεννήθηκε στη Σαλαμίνα το 480πχ. Ήταν γιος του Μνήσαρχου και της Κλειτώς. Σύμφωνα με μια παράδοση, όταν ο Αισχύλος αγωνιζόταν κατά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας και ο Σοφοκλής έσερνε το χορό της νίκης, ο Ευριπίδης γεννιόταν την ίδια μέρα στο νησί της νίκης. Η γενιά του δεν ήταν αξιοκαταφρόνητη, όπως θέλει να παραστήσει ο Αριστοφάνης στις κωμωδίες του, ο οποίος σατιρίζει ως λαχανοπώλιδα τη μητέρα του ποιητή και ως κάπηλο τον πατέρα του.
Ο Ευριπίδης από μικρός ήταν θεωρητικός και παρουσίαζε ροπή προς τη φιλοσοφία. Γι' αυτό και σπούδασε τα συγγράμματα των φιλοσόφων της εποχής του και έγινε μαθητής του Αναξαγόρα, του Πρόδικου, του Πρωταγόρα και του Σωκράτη.
Σε δραματικό αγώνα κατέβηκε το 456 π.Χ., τη χρονιά δηλαδή που πέθανε ο Αισχύλος. Το περισσότερο μέρος της ζωής του το πέρασε στην Αθήνα, τα τελευταία του όμως χρόνια τα έζησε στη Μακεδονία, όπου με πολλούς άλλους σοφούς, ποιητές και καλλιτέχνες προσκλήθηκε από το βασιλιά Αρχέλαο. Ο ηγεμόνας εκείνος, εκτιμώντας τη σοφία και την τραγική τέχνη του ποιητή, του απένειμε πολλές τιμές, οι οποίες όμως προκάλεσαν το φθόνο των αυλικών. Κατά μια παράδοση, μάλιστα, του παρασκεύασαν οικτρό θάνατο. Έβαλαν μια ομάδα εξαγριωμένων κυνηγετικών σκυλιών να τον κατατεμαχίσουν. Η ταφή του έγινε στη Μακεδονία το 406πχ, αλλά και η Αθήνα τον τίμησε με κενοτάφιο, πάνω στο οποίο χαράχτηκε το εξής επίγραμμα:
Μνήμα μεν Ελλάς άπασ' Ευριπίδου· οστέα δ' ίσχει γη Μακεδών· η γάρ δέξατο τέρμα βίου· πατρίς δ' Ελλάδος Ελλάς, Αθήναι· πλείστα δε Μούσας τέρψας εκ πολλών και τον έπαινον έχει.
Όλη η Ελλάδα είναι μνημείο του Ευριπίδη· αλλ' έχει τα κόκαλά του η μακεδονική γη. Η Αθήνα είναι η πατρίδα του, η Ελλάδα της Ελλάδας· πολλούς οι Μούσες του εύφραναν, πολλή του και η τιμή.
Η ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΤΟΥ ΤΕΧΝΗ
Ο Ευριπίδης στην τραγωδία παρουσιάζει τα εξής χαρακτηριστικά: α) Στη θέση των διαλογικών προλόγων του Σοφοκλή, έχει μακρότατους μονόλογους, τους οποίους κάποιος ήρωας ή θεός απαγγέλλει μονότονα σ' όλες σχεδόν τις τραγωδίες του. Σ' αυτούς αφηγείται όχι μόνο ό,τι προηγήθηκε μέχρι εκείνο το σημείο, αλλά μερικές φορές προλέγει και την πορεία όλης της τραγωδίας. β) Παρεμβάλλει πολλά γνωμικά και αποφθέγματα, γι' αυτό και ονομάστηκε "από σκηνής φιλόσοφος". γ) Πολλές φορές τόσο πολύ περιπλέκει την υπόθεση, ώστε αναγκάζεται, για να δώσει κάποια λύση, να χρησιμοποιήσει τον "από μηχανής θεό".
Ο Αριστοφάνης τον κοροϊδεύει αποκαλώντας τον πτωχοποιόν, ρακιοσυρραπτάδην και στωμυλιοσυλλεκτάδην και ακόμα δικανικών ρηματίων ποιητήν με το πρόσχημα ότι αφαίρεσε την ιδανική μεγαλειότητα από τους ήρωες και τις ηρωίδες του και παρουσίασε τα πρόσωπά του με υπερβολική μεγαλοστομία, πράγμα που δεν ταιριάζει στην τραγωδία. Στις κατηγορίες αυτές όμως δεν πρέπει να δίνει κανείς μεγάλη σημασία, γιατί είναι γνωστό το πάθος του Αριστοφάνη εναντίον του Ευριπίδη, τον οποίο δε διστάζει να γελοιοποιεί και να διαβάλλει και μετά το θάνατό του. Το μίσος του κωμικού ξεκινά από τις νεοτεριστικές τάσεις, που ο τραγικός παρουσιάζει στο έργο του.
Κατηγορήθηκε ο Ευριπίδης και για μισογυνισμό, αν και εξιδανίκευσε το γυναικείο φύλο. Στο έργο του μάλιστα παρουσιάζονται γυναικείοι χαρακτήρες γενναίοι, υψηλοί και θαυμαστοί, όπως η Άλκηστη, η Πολυξένη, η Μακαρία, η Πραξιθέα και κυρίως η Ιφιγένεια.
Ιδιαίτερη αξία έχουν τα χορικά του, τα οποία οι αρχαίοι τιμούσαν πολύ. Είναι γνωστό ότι οι αιχμάλωτοι Αθηναίοι στη Σικελία τραγουδώντας τα χορικά του, τόσο συγκίνησαν τους δεσμοφύλακές τους, ώστε άλλοι απ' αυτούς πήραν τροφή και νερό και άλλοι την ελευθερία τους.
Ο Ευριπίδης εξευγένισε την αττική γλώσσα και την κατέστησε μουσική και ευκολονόητη, ενώ συγχρόνως την ανύψωσε πιο πάνω από την αγοραία και ταπεινή γλώσσα των ακαλλιέργητων ανθρώπων. Με τη γλώσσα του αυτή καταγοήτευσε τα πλήθη των ακροατών του. Παρόλα αυτά οι κριτές μόνο 5 φορές του έδωσαν τα πρωτεία, ενώ στο Σοφοκλή 20 και στον Αισχύλο 14. Για πρώτη φορά νίκησε το 411 π.Χ. Η δυσμένεια των κριτών του οφειλόταν στο ότι εκείνοι ήταν συντηρητικοί, ενώ ο ποιητής νεοτεριστής.
ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ
Από τα 92 δράματα του Ευριπίδη σώθηκαν μόνο 18 τραγωδίες και ένα σατυρικό δράμα, ο Κύκλωψ. Σώθηκαν ακόμα και αρκετά αποσπάσματα από άλλες τραγωδίες του, όπως της Αντιγόνης (200 στίχοι), της Υψιπύλης (500 στίχοι), του Φαέθοντα (300 στίχοι), της Μελανίππης (100 στίχοι) κ.ά. Τα σωζόμενα έργα του κατά χρονολογική σειρά σε μια σύντομη περίληψη είναι τα εξής:
α) Κύκλωψ (440 π.Χ.). Σατυρικό δράμα. Η υπόθεσή του στηρίζεται στο Ι της Οδύσσειας, όπου ο Οδυσσέας τύφλωσε τον Κύκλωπα.
β) Άλκηστις (438 π.Χ.). Η ηρωίδα αυτή πεθαίνει με τη θέλησή της, για να σώσει από το θάνατο τον άνδρα της Αδμητο, βασιλιά των Φερών.
γ) Μήδεια (431 π.Χ.).Η υπόθεση εξελίσσεται στην Κόρινθο, όπου ο Ιάσονας, αφού εγκατέλειψε τη σύζυγό του Μήδεια, ξαναπαντρεύτηκε τη βασιλοπούλα Γλαύκη. Η Μήδεια εκδικείται τον άπιστο σύζυγο σκοτώνοντας τη νέα του σύζυγο, αλλά και τα δικά της παιδιά, για να πληγώσει την πατρική καρδιά του.
δ) Ηρακλείδαι (430 π.Χ.). Καυτηριάζεται η αχαριστία των Δωριέων της Πελοποννήσου, γιατί, αν και απόγονοι του Ηρακλή, κήρυξαν τον πόλεμο κατά των Αθηναίων, οι οποίοι έσωσαν τα παιδιά του ήρωα, όταν τα καταδίωκε ο Ευρυσθέας.
ε) Ιππόλυτος (428 π.Χ.). Η μητριά του Φαίδρα ερωτεύεται τον Ιππόλυτο και, επειδή δε βρίσκει ανταπόκριση, απαγχονίζεται, αλλά συγχρόνως τον διαβάλλει στον πατέρα του Θησέα, από την κατάρα του οποίου πεθαίνει με οικτρό θάνατο.
στ) Ανδρομάχη (425 π.Χ.). Η χήρα του Έκτορα, δούλα του Νεοπτόλεμου, αποκτά γιο απ' αυτόν, το Μολοσσό, και προκαλεί τη ζηλοφθονία της γυναίκας του Ερμιόνης.
ζ) Εκάβη (424 π.Χ.) Η άλλοτε βασίλισσα της Τροίας, δούλα των Αχαιών, η οποία δοκιμάζεται σκληρά.
η) Ικέτιδες (423 π.Χ.) Οι μητέρες των Αργείων στρατηγών έρχονται "ικέτιδες" στο Θησέα και τον παρακαλούν να πάρει τους νεκρούς από τους Θηβαίους για ταφή.
θ) Ηρακλής μαινόμενος (416 π.Χ.). Ο Λύκος, τύραννος της Θήβας, σκοτώνει τα ίδια του τα παιδιά, νομίζοντας ότι σκοτώνει τα παιδιά του Ηρακλή.
ι) Τρωάδες (415 π.Χ.). Σκηνές από την άλωση της Τροίας, τη διανομή των λαφύρων κ.λ.π.
ια) Ίων (413 π.Χ.). Η Κρέουσα, κόρη του Ερεχθέα, απέκτησε γιο από τον Απόλλωνα, τον Ίωνα, και τον εξέθεσε στην Ακρόπολη. Μετά από χρόνια γίνεται η αναγνώριση με τη μητέρα του και γυρίζει στην Αθήνα, όπου γίνεται βασιλιάς.
ιβ) Ηλέκτρα (413 π.Χ.). Η Ηλέκτρα ζει παντρεμένη μ' ένα φτωχό χωρικό, την αναγνωρίζει ο Ορέστης και μαζί σκοτώνουν την Κλυταιμνήστρα και τον Αίγισθο.
ιγ) Ιφιγένεια η εν Ταύροις (412 π.Χ.). Ο Ορέστης μαζί με τον Πυλάδη προσπαθούν να πάρουν το ξόανο της Άρτεμης, από κάποιο ναό της Σκυθίας, όπου ιέρεια είναι η Ιφιγένεια. Τα αδέρφια αναγνωρίζονται και φεύγουν μαζί, παίρνοντας και το ξόανο.
ιδ) Ελένη (412 π.Χ.). Ο Πάρης απήγαγε στην Τροία είδωλο της Ελένης, το οποίο μετά την άλωση το πήρε ο Μενέλαος και απελευθέρωσε τη σύζυγό του από τα χέρια του βασιλιά της Αιγύπτου, που την κρατά με τη βία.
ιε) Φοίνισσαι (410 π.Χ.). Αναφέρεται στην εκστρατεία των "Επτά επί Θήβας" και εξιστορεί τα γεγονότα μέχρι την εξορία του Οιδίποδα μαζί με την Αντιγόνη.
ιστ) Βάκχαι (405 π.Χ.). Ο βασιλιάς της Θήβας Πενθέας θέλει να εμποδίσει την εισαγωγή της λατρείας του Βάκχου στη χώρα του και κατασπαράζεται από τις Βάκχες.
ιζ) Ιφιγένεια εν Αυλίδι (405 π.Χ.). Πραγματεύεται το γνωστό μύθο της θυσίας της Ιφιγένειας στην Αυλίδα, για να εξευμενιστεί η Άρτεμη.
ιη) Ρήσος. Ο βασιλιάς των Θρακών Ρήσος έρχεται σε βοήθεια των Τρώων και σκοτώνεται νύχτα στη σκηνή του από τον Οδυσσέα και το Διομήδη.
ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ
Αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος. Γεννήθηκε στην Έφεσο, το 544πχ (ή 535πχ) και πέθανε το 484πχ (ή 475πχ). Είναι ο διασημότερος και βαθύτερος από τους μεγάλους προσωκρατικούς φιλοσόφους. Αριστοκράτης στην καταγωγή, ήταν αντίπαλος τόσο της τυραννίας, όσο και της δημοκρατίας. Πήρε μέρος στους πολιτικούς αγώνες της πατρίδας του, στο πλευρό πάντοτε των αριστοκρατών, καταδικάζοντας την αρχή της ισότητας. Τον θεωρούσαν από τους πιο βαθυστόχαστους φιλοσόφους στην εποχή του, αλλά και σήμερα τον κατατάσσουν, μαζί με το Δημόκριτο, στους προδρόμους των σύγχρονων φυσικών επιστημών. Τη φιλοσοφία του τη διατύπωσε στο σύγγραμμά του Περί φύσεως, χωρίς ακριβείς αποδείξεις, με χτυπητούς αφορισμούς, σύντομους, που να μοιάζουν σαν χρησμοί. Για το ύφος του αυτό τον ονόμασαν "σκοτεινό".
ΘΕΩΡΙΕΣ
Όπως και ο Ξενοφάνης, ο Ηράκλειτος ξεκινά από την παρατήρηση του κόσμου, τον οποίο θεωρεί και αυτός ως ενιαίο όλο, που ως τέτοιο ούτε γεννήθηκε ούτε και θα χαθεί ποτέ. Και ενώ εκείνος την ουσία του κόσμου τη βρίσκει στη θεότητα, ο Ηράκλειτος τη βλέπει σε μία νοητική αρχή, το λόγο. Η αδιάκοπη αλλαγή, αστάθεια κάθε μερικού, του δημιουργεί τόσο δυνατή εντύπωση, ώστε σ' αυτό βλέπει τον καθολικό κοσμικό νόμο. Σε αντίθεση με τον Ξενοφάνη και την Ελεατική Σχολή, που πίστευε στην ακινησία του "είναι", του όντος,
ο Ηράκλειτος. διακήρυττε πως όλα μεταβάλλονται, τίποτε δε μένει σταθερό, ακίνητο: τα πάντα ρει, δις εις τον αυτόν ποταμόν ουκ αν εμβαίης, "αεί γίγνεσθαι και μεταβάλλεσθαι και μηδέποτε το αυτό μένειν". Την αδιάκοπη αυτή κίνηση (ροή), κατά την οποία τα πάντα γίνονται και καταστρέφονται, ο Ηράκλειτος την έβλεπε ως μια αέναη πάλη αντίθετων αρχών, "εναντιοδρομία": πάντα κατ' έριν γίγνεσθαι. Την κίνηση αυτή και την αλλαγή την υπηρετούν ευεργετικές αντιθέσεις: το αντίξοον συμφέρον και εκ των διαφερόντων καλλίστην αρμονίην. Πηγή για τις σωστές αυτές γνώσεις είναι το λογικό, ο λόγος.
Προς τον ορθολογισμό κλίνει και ο Ηράκλειτος: κακοί μάρτυρες ανθρώποισιν οφθαλμοί και ώτα. Το λογικό, ο λόγος, στον Ηράκλειτο δεν είναι δεμένος με μεταφυσικές, ιδεαλιστικές αντιλήψεις. Για το λόγο έκανε μια έκθεση, που η επίδρασή της φτάνει μέχρι τα χρόνια μας. Όλα στον κόσμο γίνονται λογικά, σύμφωνα μ' έναν αυστηρό νόμο, αδιάφορα αν δεν το αισθάνονται οι άνθρωποι. Ο λόγος είναι ο κοσμικός νόμος, η δύναμη που βρίσκεται μέσα στα πράγματα. Το ανθρώπινο λογικό είναι ένα κομμάτι, μια συνέπεια του κοσμικού λόγου. Παίρνοντας μέρος σ' αυτόν οι άνθρωποι γίνονται λογικοί. Γι' αυτό ο λόγος είναι κοινός και υποχρεωτικός για όλους, μ' όλο που οι άνθρωποι φαντάζονται και συλλογιούνται και ενεργούν ελεύθερα. Δικαιοσύνη και ηθική την πηγή τους την έχουν στον κοσμικό λόγο. Στον Η. η θεότητα είναι ενδοκοσμικός νους, που δημιουργεί (από μέσα του) τη φύση, την ιστορία, τη θρησκεία, το δίκαιο, την ηθικότητα.
Οι τρεις βασικές έννοιες του πανθεϊσμού του είναι: α) η ενότητα, β) η αιώνια αλλαγή, γ) η αδιάσπαστη νομοτέλεια της κοσμικής τάξης.Η πρώτη ύλη του κόσμου είναι η φωτιά, η θερμότητα, που είναι το πρώτο ευκίνητο στοιχείο μέσα στη φύση. Το πέρασμα από την πρώτη αυτή ύλη σ' όλες τις άλλες (αέρα, νερό, χώμα) ο Ηράκλειτος το έβλεπε ως μια διαρκή αλλαγή της φωτιάς, δηλ. ως μια αιώνια κίνηση της φωτιάς, που σβήνει και ξανανάβει. Ο πόλεμος (η πάλη) των στοιχείων ("πόλεμος πάντων πατήρ"), η "εναντιοδρομία", έχει κίνητρο το πυρ. Περίσσευμα θερμότητας σημαίνει περίσσευμα κίνησης και περίσσευμα ψυχρού σημαίνει ακινησία και νέκρα. Ο κόσμος κατά τον Ηράκλειτο. δε δημιουργήθηκε από κανέναν: "κόσμος τόνδε, τον αυτόν απάντων, ούτε τις θεών, ούτε ανθρώπων εποίησεν, αλλ' ην αεί και έστιν και έσται πυρ αείζωτον". Ο Ηράκλειτος θεωρείται υλιστής φιλόσοφος και η αντίληψή του για τη σχετική κίνηση και εξέλιξη του κόσμου τον χαρακτηρίζει ως πρόδρομο του διαλεκτικού υλισμού.
ΗΡΟΔΟΤΟΣ
O Ηρόδοτος γεννήθηκε γύρω στο 485π.Χ. στην Αλικαρνασσό. Η πόλη αυτή ήταν χτισμένη στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας, στην περιοχή που λέγεται Καρία, και ήταν αποικία δωρική. Στα χρόνια του Ηρόδοτου κυβερνούσε την πόλη ο ντόπιος τύραννος Λύγδαμης, που ήταν υποτελής και φίλος των Περσών.
Ο Ηρόδοτος καταγόταν από επιφανή οικογένεια, ο πατέρας λεγόταν Λύξης και η μητέρα του Δρυώ. Είχε επίσης έναν αδερφό που λεγόταν Θεόδωρος. Θείος του ήταν ο επικός ποιητής Πανύασης, που είχε συνθέσει εκτός των άλλων κι ένα μεγάλο επικό ποίημα, στο οποίο κεντρικός ήρωας ήταν ο Ηρακλής. Ο Πανύασης ήταν ακόμα και τερατοσκόπος, δηλαδή εξηγητής θεϊκών σημείων, πράγμα που έχει σχέση με την ευσέβεια του Ηρόδοτου. Ο Ηρόδοτος ζει σε πνευματικό περιβάλλον, παίρνει καλή μόρφωση, διαβάζει παλιούς και νέους ποιητές από τον Όμηρο ως τη Σαπφώ και τον Πίνδαρο. Διαβάζει τους πριν από αυτόν λογογράφους και γοητεύεται από τους μυθικούς κόσμους που προβάλλουν μπροστά του.
Πιο πολύ γοητεύεται από τις αφηγήσεις για τον μεγάλο πόλεμο ανάμεσα στους Πέρσες και τους Έλληνες. Κι όπως ο Όμηρος έκανε ποίημα τον Τρωικό πόλεμο, έτσι και ο Ηρόδοτος θα εξιστορήσει τον επικό αγώνα των Ελλήνων κατά των Περσών.
Στην Αλικαρνασσό είχε παρουσιαστεί μια παράταξη που ζητούσε εθνική αυτοτέλεια και στρεφόταν κατά του Λύγδαμη. Στον σκληρό αγώνα κατά του τυράννου, που μετέχουν ο Πανύασης και ο Ηρόδοτος, ο πρώτος χάνει την ζωή του και ο δεύτερος αναγκάζεται να εκπατριστεί και να καταφύγει στη Σάμο. Ένας δεσμός με το νησί που τον φιλοξένησε δημιουργείται και μια συμπάθεια που την κράτησε σ' όλη του τη ζωή. Αργότερα, κατά το 455 π.Χ., η παράταξη του Ηρόδοτου αποκτά δύναμη, ο Ηρόδοτος γυρίζει στην Αλικαρνασσό, ενώ ο Λύγδαμης εξαφανίζεται. Αλλά ο Ηρόδοτος δεν μπόρεσε φαίνεται να συνεννοηθεί με τους συμπολίτες του, γι' αυτό εγκαταλείπει οριστικά την πατρίδα του.
Μετά την ανατροπή του Λύγδαμη, ο Ηρόδοτος αρχίζει τα ταξίδια του. Επισκέφτηκε την Αίγυπτο, τη Λιβύη, τη Φοινίκη, την Μεσοποταμία, καθώς και την χώρα των Σκυθών. Στα ταξίδια αυτά σπρώχνει τον Ηρόδοτο η φιλομάθεια, που ήταν πολύ έντονη τους καιρούς αυτούς στις περιοχές γενικά της Ιωνίας. Την ίδια εποχή τραβά τον Ηρόδοτο η Αθήνα, που είχε πρωταγωνιστήσει στους Περσικούς Πολέμους και τώρα βρίσκεται στις ώρες της μεγάλης ακμής της σε κάθε πεδίο. Συνδέεται με τις προσωπικότητες της Αθήνας, όπως ο τραγικός ποιητής Σοφοκλής. Δένεται με φιλία με τον μεγάλο ηγέτη της Αθήνας, Περικλή, και γίνεται οπαδός της πολιτικής του. Η συγγραφή της Ιστορίας του θα έχει προχωρήσει, ώστε μπορεί και διαβάζει κομμάτια από αυτήν και μάλιστα όσα μιλάνε για την δόξα της Αθήνας. Οι αθηναίοι ικανοποιούνται, τιμούν τον ιστορικό και μάλιστα λέγεται ότι του έδωσαν και τιμητική αμοιβή δέκα τάλαντα, ποσό πάρα πολύ μεγάλο.
Στα 444 π.Χ. η Αθήνα αναλαμβάνει μια πανελλήνια επιχείρηση, για να ιδρυθεί αποικία στους Θουρίους της Κάτω Ιταλίας κοντά στα ερείπια της φημισμένης Σύβαρης, που είχε καταστραφεί στα 510. Στον αποικισμό αυτό μαζί με άλλες προσωπικότητες, όπως ο αρχιτέκτονας Ιππόδαμος ο Μιλήσιος και ο σοφιστής Πρωταγόρας, πήρε μέρος και ο Ηρόδοτος ύστερα από παράκληση του φίλου του Περικλή και γράφτηκε πολίτης των Θουρίων. Δεν μας είναι γνωστό αν έμεινε εκεί ως το τέλος της ζωής του ή ξαναπήγε στην Αθήνα. Δεν μας είναι γνωστό ούτε πότε ακριβώς πέθανε. Πάντως στο τελευταίο βιβλίο της Ιστορίας (Θ, 73) αναφέρει γεγονότα του Πελοποννησιακού πολέμου που έγιναν το 425.
Ο ψυχικός και πνευματικός κόσμος του Ηρόδοτου διαμορφώθηκε στην Αλικαρνασσό, σε μια πόλη δωρική που δε διαφέρει όμως σε τίποτα από τις ιωνικές πόλεις, την Έφεσο και τη Μίλητο. Στη Σάμο έχει πιο έντονη επαφή με την ιωνική ζωή και τη γλώσσα. Και είναι αναμφισβήτητο "ότι το μεγάλο περιεχόμενο της ζωής του" το έδωσαν τα μακρόχρονα ταξίδια του με τον απέραντο πλούτο των παρατηρήσεων και των γνώσεων που έχει μαζέψει από αυτά.
Αλλά η παραμονή του στην Αθήνα ήταν ασφαλώς που έβαλε την τελική σφραγίδα στο πνεύμα του. Η Αθήνα του Περικλή ήταν μια πόλη, που τότε κόχλαζε κυριολεκτικά από δημιουργικότητα και όπου οι καινούριες ιδέες διασταυρώνονταν αδιάκοπα. Μ' αυτήν την προετοιμασία ο Ηρόδοτος μπόρεσε να μας παραδώσει την ιστορία του.
Στα αλεξανδρινά χρόνια (323-30 π.Χ.) οι φιλόλογοι της εποχής χώρισαν την αφήγηση του Ηρόδοτου σε εννέα βιβλία, ίσα περίπου σε έκταση, και σε κάθε βιβλίο έβαλαν και το όνομα μιας από τις εννέα Μούσες. Ο ίδιος ο Ηρόδοτος όμως χωρίζει την Ιστορία του σε λόγους, λύδιος λόγος για την ιστορία των Λυδίων, αιγύπτιος λόγος για την ιστορία των Αιγυπτίων κτλ.
Σ' ένα προοίμιο μεστό από νόημα ο Ηρόδοτος μας δείχνει πάνω σε τι γραμμές κινήθηκε: εκθέτει στο βιβλίο του τους καρπούς της έρευνάς του, όχι φαντασίες και μύθους, έπειτα θα διηγηθεί πράξεις ανθρώπων, τρίτο, με την διήγησή του θέλει να εξουδετερώσει όσο μπορεί τον χρόνο που καταλύει και σβήνει τα πάντα, τέταρτο, θα εκθέσει κατορθώματα τόσο των Ελλήνων όσο και των βαρβάρων και πέμπτο θα παρουσιάσει την αιτία της παλιάς διαμάχης τους.
Ο Ηρόδοτος, με το πλήθος τις πληροφορίες που μαζεύει, ικανοποιεί την φιλομάθεια την δική του και των ομοεθνών του. Παράλληλα εξιστορεί και την επέκταση των Περσών στην Ασία, την Αφρική και την Ευρώπη. Αυτά όμως τα δύο θέματα έχει την ικανότητα ο Ηρόδοτος να τα ενοποιήσει μέσα στο έργο του και να τα οδηγήσει στη συναρπαστική αφήγηση του αγώνα των Ελλήνων κατά των Περσών, που κατέληξε στη νίκη της ελευθερίας πάνω στη δύναμη της σκλαβιάς και της καταπίεσης.
Πολύ ψηλά μέσα στο έργο του Ηρόδοτου τοποθετείται η ιδέα της ελευθερίας. Η ελευθερία είναι ο ελληνικός τρόπος ζωής, αντίθετος με την ανατολίτικη νοοτροπία της υποταγής στον αφέντη. Έχει και η ελευθερία βέβαια τον αφέντη της, μα τον ορίζει ο ίδιος ο ελεύθερος άνθρωπος και είναι μόνο ο νόμος. Πίστευε επίσης ότι αυτό που συμβαίνει είναι πεπρωμένο και θα ξαναγίνει οπωσδήποτε. Πώς; Με την συνεργασία δύο δυνάμεων, της μοίρας αλλά και του ανθρώπου.
Μια άλλη ιδέα που διαπερνά το έργο από την αρχή μέχρι το τέλος είναι αυτή που εκφράζεται στο περιστατικό με τον Κροίσο: καθετί που ξεπερνά τα ανθρώπινα μέτρα προκαλεί την αγανάκτηση του θείου και μαζί την σίγουρη καταστροφή. Τα παραδείγματα μας τα δίνουν ο Κροίσος, ο Πολυκράτης της Σάμου, ο Ξέρξης. Αυτοί, περήφανοι για την μεγάλη τους δύναμη διαπράττουν την ύβρη, που τιμωρούν οι θεοί.
Ο Ηρόδοτος δεν φαίνεται να στηρίχτηκε σε συγγραφείς πριν από αυτόν, κι όπου αναφέρει κάποιον από αυτούς, δεν διστάζει να τον ελέγξει, όπως κάνει με τον Εκαταίο τον Μιλήσιο. Αυτός έχει το δικό του υλικό και την δική του μέθοδο εργασίας που μας την φανερώνει ο ίδιος: παρατήρηση, κρίση και έρευνα. Όσα προέρχονται από τον τρόπο αυτόν επιβεβαιώθηκαν και επιβεβαιώνονται από την έρευνα. Παραθέτει όμως και πληροφορίες που του δίνουν άλλοι. Αυτές δεν μπορεί να τις ελέγξει, αλλά και δεν θέλει να τις θυσιάσει. Αφήνει να τις χαρούμε και να τις κρίνουμε εμείς.
Σαν ιστορικός ο Ηρόδοτος ασφαλώς επηρεάζεται από την εποχή του. Έχει όμως το γνήσιο επιστημονικό πνεύμα, όταν μένει κοντά στα πράγματα πάντοτε κι επιδιώκει την προσωπική αντίληψη και γνώση. Δεν βιάζεται να βγάλει συμπεράσματα, κάποτε αρκείται να παραθέσει τις διαφορετικές απόψεις. Έχει την νηφαλιότητα και την ευρύτητα της σκέψης του αληθινού επιστήμονα και ξέρει σε μια συγκεκριμένη περίπτωση να βλέπει την εφαρμογή ενός κανόνα. Σαν άνθρωπος έχει αυτούς που τον συμπαθούν και αυτούς που δεν τον θέλουν. Ο Ηρόδοτος γράφει: εδώ είμαι υποχρεωμένος να εκφράσω μια γνώμη που μπορεί να προκαλέσει την ζήλια των πιο πολλών ανθρώπων, όμως εκείνο που πιστεύω αληθινό δεν θα το κρύψω.
Εκτός από ιστορικός, είναι και αφηγητής δεινός, που συναρπάζει τον αναγνώστη. Ένα έξοχο παράδειγμα αποτελεί η ιστορία του γιου του Κροίσου Άτη και του Άδραστου.
Ο Ηρόδοτος μας χάρισε ένα σπουδαίο έργο που αποτελεί ένα ακόμα επιβλητικό μνημείο κοντά στα άλλα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Για το έργο αυτό δίκαια ο διάσημος ρωμαίος συγγραφέας και πολιτικός Κικέρωνας τον ονόμασε "πατέρα της Ιστορίας".
ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ
Η ευρύτερη και φαεινότερη ιατρική διάνοια, ο δημιουργός της επιστημονικής ιατρικής.
Γεννήθηκε στην Κω το 460 π.Χ. και έζησε μέχρι το 377 π.Χ. Ξεχώρισε την ιατρική από τη θρησκεία και τη μαγεία. Στις θεωρητικές του αντιλήψεις είχε ως βάση τις επισταμένες παρατηρήσεις που έκανε πάνω στους ασθενείς. Υποστήριξε ότι οι ασθένειες οφείλονται σε παθολογικές διαταραχές, όπως επέρχονται στους χυμούς του σώματος. Τους χυμούς τους ξεχώριζε στο αίμα, στο φλέγμα, στην κίτρινη και μαύρη χολή. Διαπίστωσε πως, επί όσο διάστημα υπάρχει φυσιολογική σχέση ανάμεσα στους χυμούς αυτούς, ο οργανισμός λειτουργεί κανονικά. είναι υγιής. Αντίθετα, στις περιπτώσεις που διαταράσσεται η ισορροπία, επέρχονται διαταραχές στη φυσιολογική λειτουργία. ο οργανισμός νοσεί. Διερευνούσε κάθε συνήθεια του ασθενή και ιδιαίτερα τις διαιτητικές του συνήθειες, καθώς και την ψυχική κατάσταση.
Παρακολουθούσε τις διάφορες επιδημίες που εμφανίζονταν στη διάρκεια κάθε έτους και έκανε σοβαρές παρατηρήσεις, που καταπλήσσουν σήμερα τους γιατρούς που τις μελετούν.
Αναγνώρισε ότι η φυματίωση (φθίση) ήταν μολυσματική αρρώστια. Περισπούδαστο είναι το βιβλίο του Ιπποκράτη με τον τίτλο Περί αέρων, υδάτων και τόπων. Σ' αυτό αναφέρεται στην επίδραση που ασκεί στον ανθρώπινο οργανισμό το κλίμα του τόπου. Παρατηρεί ότι το πιο υγιεινό κλίμα έχουν οι τόποι που ο προσανατολισμός τους είναι μεσημβρινός. Τα συγγράμματα του Ιπποκράτη μελετήθηκαν με ενδιαφέρον στη ρωμαϊκή περίοδο και αργότερα. Οι γιατροί που ακολουθούσαν τη διδασκαλία του Ιπποκράτη εκτιμούνταν περισσότερο από τους άλλους, που στηρίζονταν σε διαφορετικές αντιλήψεις τις οποίες είχε διατυπώσει ο Γερμανός γιατρός Παράκελσος. Κατά την εποχή της Αναγέννησης αναγνώρισαν οι γιατροί τη μεγάλη αξία που είχαν τα συγγράμματα του Ιπποκράτη. και επιδόθηκαν με ζήλο στη σπουδή τους. Και στην εποχή μας, που η Ιατρική, χάρη στη χρησιμοποίηση του μικροσκοπίου, των ακτίνων Ρέντγκεν, της βιοχημείας και της ανοσοβιολογίας, έχει προοδεύσει, εκτιμούνται εξαιρετικά οι αντιλήψεις του Ιπποκράτη. περί της ιατρικής
ΟΜΗΡΟΣ
Αρχαίος Έλληνας επικός ποιητής, ο μεγαλύτερος από τους ποιητές όλων των αιώνων, με τον οποίο αρχίζει η έντεχνη ελληνική και ευρωπαϊκή λογοτεχνία.
Οι πληροφορίες που έχουμε για τον Όμηρο είναι ελάχιστες και αυτές ασαφείς. Τον τόπο γέννησής του διεκδικούν πολλές πόλεις όπως μας πληροφορούν οι δύο αυτοί εξάμετροι:
"Επτά πόλεις μάρνανται σοφήν διά ρίζαν Ομήρου, Κύμη, Χίος, Κολοφών, Σμύρνη, Πύλος, Άργος, Αθήνη". Πιο πιθανή πατρίδα του όμως θεωρείται η Σμύρνη, αιολική αποικία, που αργότερα προστέθηκε στην ιωνική συμπολιτεία. Η άποψη αυτή ενισχύεται από το ότι ο ποιητής γνώριζε πολύ καλά την περιοχή της, όπως αποδεικνύουν οι παρομοιώσεις που δανείζεται από την κλαγγή των κύκνων και των χηνών του Καΐστρου ποταμού, από την ορμή του Βορά και του Ζέφυρου που φυσούν από τη Θράκη, από τον ταύρο που θυσιάζεται στο Πανιώνιο. Γνώριζε ακόμα καλά τις ακτές του Αδραμυτηνού κόλπου, το όρος Ίδη, την πεδιάδα του Σκάμανδρου κ.λ.π., τα οποία είδε ο ποιητής με τα μάτια του και έγιναν θέατρα των αγώνων των ηρώων του.
Άγνωστο είναι το πότε έζησε ο Όμηρος. Ο ίδιος αφήνει να εννοηθεί στα ποιήματά του ότι έζησε πολύ αργότερα από τα τρωικά. Γιατί συχνά λέει ότι οι ήρωες των τρωικών ήταν κατά πολύ ανώτεροι από τους σύγχρονούς του στην ανδρεία και τη ρώμη. Κατά τον Ηρόδοτο, ο Όμηρος έζησε 400 χρόνια νωρίτερα απ' αυτόν και, σύμφωνα με τη μαρτυρία αυτή, πρέπει να έζησε κατά τα μέσα του 9ου αι. π.Χ. Τέλος η παράδοση ότι ο Όμηρος ήταν τυφλός, ίσως πρέπει να απορριφθεί, γιατί είναι ασυμβίβαστη με τη λεπτή παρατήρηση της φύσης που υπάρχει στο έργο του.
Ο Όμηρος. έγραψε: την Ιλιάδα της οποίας η υπόθεση εκτυλίσσεται σε 51 ημέρες και 15.700 στίχους. Θέμα της είναι η "μήνις του Αχιλλέως" εναντίον του Αγαμέμνονα και οι συμφορές που επακολούθησαν. Κανονικά λοιπόν έπρεπε να ονομαστεί Αχιλληίδα, επειδή όμως ο ποιητής παρεμβάλλει σ' αυτήν πολλά γεγονότα του πολέμου που έγιναν γύρω από το Ίλιο ( Τροία), γι' αυτό πήρε το όνομα Ιλιάς. Έγραψε επίσης την Οδύσσεια της οποίας τα περιστατικά διαρκούν 41 ημέρες και αναπτύσσονται σε 12.100 στίχους. Θέμα της είναι ο νόστος (επιστροφή) του Οδυσσέα από την Τροία στην Ιθάκη. Άλλα έργα που αποδίδονται στον Όμηρο είναι: οι Ομηρικοί ύμνοι, η Βατραχομυομαχία, ο Μαργίτης.
Χαρακτηριστικό της τέχνης του Όμηρου. είναι ότι τα έπη του έχουν αρχή, μέση και τέλος και ότι με τα αλλεπάλληλα επεισόδια κρατά αδιάπτωτο το ενδιαφέρον του ακροατή μέχρι το τέλος. Η διήγησή του είναι ήρεμη και ευγενής. Απεικονίζει και τις πιο οικτρές σκηνές, αλλά ο ρεαλισμός του ποτέ δε γίνεται χυδαίος. Τα πρόσωπα που παρουσιάζει ενεργούν με συνέπεια προς το "ήθος" τους. Κανένα πρόσωπο δε μένει "ανηθοποίητο" μέσα στο έργο του. Γλώσσα που χρησιμοποιεί είναι η ιωνική διάλεκτος, ανάμεικτη με μερικούς αιολικούς τύπους. Όπως η ζωή των ηρώων του είναι απλοϊκή και ανεπιτήδευτη, κατά τον ίδιο τρόπο και η γλώσσα του ποιητή είναι απλή και αφελής, με ιδιαίτερη προτίμηση προς την παρατακτική σύνδεση των προτάσεων. Ο αφελής όμως αυτός ποιητής έχει τόσο λεκτικό πλούτο στο έργο του, όσο κανένα άλλο ποίημα ή πεζό σύγγραμμα. Και αποδεικνύεται βαθύς γνώστης της ανθρώπινης ψυχής και ασύγκριτος παρατηρητής της φύσης και του κόσμου. Ο ομηρικός στίχος είναι ο "δακτυλικός εξάμετρος", τον οποίο ο ποιητής βρήκε προετοιμασμένο από τους παλιούς αοιδούς, αλλά τον χρησιμοποίησε με αναμφισβήτητη δεξιοτεχνία και τον αξιοποίησε όσο κανένας άλλος.
Ο θαυμασμός για τα έπη του Όμηρου διατηρήθηκε αμείωτος από την αρχαιότητα μέχρι τις ημέρες μας, γι' αυτό και διδάσκεται σ' όλα τα σχολεία της Ευρώπης, ως ο μεγαλύτερος ποιητής και παιδαγωγός των αιώνων. Τα ομηρικά έπη έχουν μεταφραστεί σ' όλες τις γλώσσες του κόσμου.
ΠΕΡΙΚΛΗΣ
Ο μεγαλύτερος πολιτικός της αρχαίας Αθήνας. Ήταν γιος του Ξανθίππου, του νικητή των Περσών στη Μυκάλη (479 π.Χ.). Γεννήθηκε στην Αθήνα το 494 π.Χ. Ήταν πολύ ευφυής και εκπαιδεύτηκε από άριστους δασκάλους. Η ιδιωτική του ζωή ήταν απλή, μέτρια και λιτή. Διακρινόταν για τη μετριοφροσύνη του, καθώς και για την έλλειψη μνησικακίας προς τους υβριστές του. Απέφευγε τις θορυβώδεις διασκεδάσεις, γι' αυτό και δε σύχναζε σε συμπόσια και σε γιορτές. Ποτέ δεν έβγαινε έξω από το σπίτι του, παρά μόνο όταν πήγαινε στην Εκκλησία του Δήμου ή στην αγορά. Στο σπίτι του δεχόταν φίλους, σοφούς και καλλιτέχνες, όπως τον περίφημο αγαλματοποιό Φειδία, τους ποιητές Ευριπίδη και Σοφοκλή, τους φιλοσόφους Πρωταγόρα, Αναξαγόρα, Σωκράτη κ.ά.
Η διαγωγή αυτή έδωσε στον Περικλή μεγάλη δύναμη. Αποκλειστικά και μόνο με την ευφυΐα και τις αρετές του έγινε άρχοντας της Αθήνας. Στην αρχή τον επισκίαζε ο Κίμωνας με τα μεγάλα και λαμπρά έργα του. Αλλά μετά την εξορία του μεγάλου αυτού άνδρα, και ακόμα περισσότερο μετά το θάνατό του, έμεινε ο πρώτος στην πόλη, και την υπεροχή αυτή την κράτησε για 20 χρόνια (449 - 429 π.Χ.), κατά τα οποία στερέωσε την εξουσία της Αθήνας και την έκανε ένδοξη και ισχυρή.
Όταν ο Περικλής ανέλαβε την εξουσία, οι Αθηναίοι είχαν την ηγεμονία των Ελλήνων, τους οποίους ουσιαστικά κρατούσαν σε υποταγή με 15.000 περίπου ενόπλους. Ο Περικλής για να κρατά τους Έλληνες σε υποταγή, έκανε συνεχή επίδειξη δυνάμεων με το στόλο της πατρίδας του και αν κάποιος λαός έδειχνε τάση για απείθεια, τον τιμωρούσε με σκληρότητα. Έτσι, όταν το 440 π.Χ. οι σύμμαχοι των Αθηναίων επαναστάτησαν, ο Περικλής. ξεκίνησε με το στόλο αυτοπροσώπως εναντίον των επαναστατών και τους κατανίκησε. Μετά τους υποχρέωσε να κατεδαφίσουν τα οχυρώματά τους, να παραδώσουν το στόλο τους, να δώσουν ομήρους και να πληρώσουν πολεμική αποζημίωση. Θέλησε επίσης να ενισχύσει ακόμα περισσότερο τη δύναμη της Αθήνας με την εγκαθίδρυση πολυάριθμων αποικιών, οι οποίες έγιναν για την Αθήνα εμπορικές θέσεις, λιμάνια, όπου προσορμίζονταν τα πλοία της, και κυρίως φρουρές για τη φύλαξη των τόπων στους οποίους γίνονταν οι εγκαταστάσεις. Για τις έκτακτες και απροσδόκητες ανάγκες, είχε φυλαγμένα 10.000 περίπου τάλαντα στο θησαυροφυλάκιο και είχε πάντοτε 300 ετοιμοπόλεμα πλοία. Με τα μέσα αυτά εμπόδιζε κάθε επανάσταση των συμμάχων και ανάγκαζε τους Πέρσες να μην επιχειρούν τίποτε κατά της ανεξαρτησίας των ελληνικών πόλεων.
Τεράστια ποσά από τα συμμαχικά χρήματα δαπάνησε και για τον καλλωπισμό της Αθήνας. Την ανώτατη διεύθυνση για την κατασκευή των λαμπρών καλλιτεχνημάτων την ανέθεσε στον άριστο καλλιτέχνη Φειδία (438πχ-431πχ). Τότε χτίστηκε ο Παρθενώνας πάνω σε σχέδια του Ικτίνου και του Καλλικράτη και ο Μνησικλής εργάστηκε πέντε χρόνια για την ανέγερση των Προπυλαίων της Ακρόπολης. Από τα πιο πολυδάπανα και πιο εντυπωσιακά αγάλματα ήταν το χρυσελεφάντινο της Αθηνάς στον Παρθενώνα, έργο του Φειδία και το πανύψηλο χάλκινο της προμάχου Αθηνάς, ανάμεσα στα Προπύλαια και στον Παρθενώνα. Η αιχμή του δόρατος και το λοφίο του κράνους του αγάλματος αυτού ήταν ορατά από το Σούνιο. Στα διάφορα οικοδομήματα, ανάγλυφα και αγάλματα της Ακρόπολης, φαίνεται η μεγάλη υπεροχή της καλλιτεχνικής ακμής στην Αθήνα κατά την εποχή του Περικλή.
Στον Περικλή επίσης οφείλεται η ανακατασκευή του λιμανιού στον Πειραιά, ο οποίος αναπτύχθηκε σε σοβαρότατο εμπορικό κέντρο, καθώς και η συμπλήρωση των οχυρωματικών έργων του Θεμιστοκλή και του Κίμωνα με τα μακρά τείχη, τα οποία ένωσαν την Αθήνα με τον Πειραιά. Γενική η Αθήνα κατά την εποχή του Περικλή έγινε το εμπορικό, πνευματικό, καλλιτεχνικό κέντρο του ελληνισμού, που είχε παγκόσμια ακτινοβολία. Δικαιολογημένα η εποχή του Περικλή αποκαλείται "Χρυσός αιώνας".
Όταν κηρύχτηκε ο Πελοποννησιακός πόλεμος, ο Περικλής με ψυχραιμία και στρατηγικότητα χειρίστηκε την κατάσταση και τον πρώτο καιρό οι επιχειρήσεις των Αθηναίων στέφονταν με επιτυχίες. Δυστυχώς όμως κατά τον τρίτο χρόνο του πολέμου φοβερός λοιμός θέρισε την Αθήνα, τον Πειραιά και τον τόπο ανάμεσα στα δύο μακρά τείχη. Όσοι μολύνονταν από την αρρώστια δε ζούσαν περισσότερο από επτά ή το πολύ εννέα ημέρες. Και οι νεκροί ήταν πολλοί, ενώ οι γιατροί ήταν ανίκανοι να την καταπολεμήσουν. Η αρρώστια χτύπησε και τους συγγενείς του Περικλή. Από τους πρώτους πέθαναν η αδερφή του, ο πρωτότοκος γιος του και μερικοί από τους πιο αγαπημένους του φίλους. Ο μόνος που του είχε απομείνει ήταν ο δευτερότοκος γιος του Πάραλος. Αλλά ο λοιμός τον πήρε και αυτόν. Και ενώ ο Περικλής. με καρτερικότητα και θαυμαστή ψυχραιμία δεχόταν το ένα μετά το άλλο τα θανατηφόρα χτυπήματα, τη στιγμή που τοποθετούσε το νεκρώσιμο στεφάνι πάνω στον τελευταίο αυτό γιο του, έκλαψε πικρά. Παρόλα αυτά εξακολουθούσε να επαγρυπνεί για τη σωτηρία της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Δεν επέζησε όμως, γιατί ο λοιμός προσέβαλε και αυτόν και τον οδήγησε στον τάφο, το 429πχ. Έτσι η Αθήνα στερήθηκε το μεγάλο της ηγέτη, τη στιγμή που τον χρειαζόταν περισσότερο από κάθε άλλη φορά
ΠΛΑΤΩΝΑΣ
Έλληνας φιλόσοφος και συγγραφέας. Γεννήθηκε στην Αθήνα από γονείς ευγενείς το 427πχ. Ο πατέρας του Αρίστωνας έλεγε ότι καταγόταν από τη γενιά του Κόδρου και η μητέρα του Περικτιόνη από το Σόλωνα. Είχε δύο αδερφούς, τον Αδείμαντο και το Γλαύκωνα. Το πρώτο του όνομα ήταν Αριστοκλής. Πλάτωνας ονομάστηκε αργότερα για το ευρύ του στέρνο και το πλατύ του μέτωπο. Νέος ασχολήθηκε με την ποίηση, αλλά γρήγορα στράφηκε προς τη φιλοσοφία. Ήταν 20 χρόνων, όταν γνώρισε το Σωκράτη και έμεινε κοντά του για οκτώ ολόκληρα χρόνια, μέχρι την ώρα που ο μεγάλος δάσκαλος πέθανε (399 π.Χ.). Ο άδικος θάνατος του Σωκράτη τον έπεισε ότι η αθηναϊκή δημοκρατία είχε μεγάλα ελαττώματα και ανέλαβε το ρόλο του κοινωνικού μεταρρυθμιστή.
Μετά τη θανάτωση του Σωκράτη για λίγο καιρό κατέφυγε στα Μέγαρα, κοντά στο συμμαθητή του Ευκλείδη. Ύστερα γύρισε στην Αθήνα, όπου για 10 χρόνια ασχολήθηκε με τη συγγραφή φιλοσοφικών έργων, τα οποία φέρουν τη σφραγίδα της σωκρατικής φιλοσοφίας. Στη συνέχεια ταξίδεψε στην Αίγυπτο και στην Κυρήνη, όπου σχετίστηκε με το μαθηματικό Θεόδωρο, και τέλος στον Τάραντα της Ιταλίας, όπου γνώρισε τους πυθαγόρειους, από τη φιλοσοφική σκέψη των οποίων επηρεάστηκε αποφασιστικά.
Μετά πέρασε στη Σικελία. Στην αυλή του βασιλιά των Συρακουσών Διονυσίου Α΄ γνώρισε το βασιλικό γυναικάδελφο Δίωνα, με τον οποίο συνδέθηκε φιλικά. Η φιλία όμως αυτή προκάλεσε τις υποψίες του Διονυσίου για συνωμοσία, γι' αυτό έδιωξε τον Πλάτωνα από τη Σικελία. Στην Αίγινα κινδύνεψε να πουληθεί ως δούλος αλλά τον εξαγόρασε ο Κυρηναίος φίλος του Αννίκερης. Επιστρέφοντας στην Αθήνα άνοιξε τη φιλοσοφική σχολή του, την Ακαδημία (387πχ). Η προσπάθεια όμως των δύο φίλων να προσηλυτίσουν στις ιδέες τους το νέο ηγεμόνα Διονύσιο Β΄ απέτυχαν. Για τρίτη φορά ήρθε στην αυλή των Συρακουσών το 361, με σκοπό να συμφιλιώσει το Δίωνα με το Διονύσιο. Αυτή τη φορά κινδύνεψε και η ζωή του. Τον έσωσε η επέμβαση του πυθαγόρειου Αρχύτα. Αλλά ο Δίωνας δε γλίτωσε. Δολοφονήθηκε το 353. Έτσι ο Πλάτωνας. έχασε τον άνθρωπο στον οποίο στήριξε τις ελπίδες του για την επιβολή των πολιτικών του ιδεών. Από τότε ο Πλάτωνας. και μέχρι το θάνατό του, το 347πχ, ασχολήθηκε με τη διδασκαλία και με τη συγγραφή έργων φιλοσοφικών.
ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
Τα έργα του Πλάτωνα είναι 36 και όλα, εκτός από την "Απολογία", διαλογικά. Και στη συγγραφή ο φιλόσοφος μιμήθηκε τη διδασκαλία του Σωκράτη, ο οποίος δίδασκε διαλογικά. Οι διάλογοί του επιγράφονται με το όνομα κάποιου από τα διαλεγόμενα πρόσωπα, π.χ. "Τίμαιος", "Γοργίας", "Πρωταγόρας" κ.λ.π. Τρεις μόνο διάλογοι, το "Συμπόσιο", η "Πολιτεία" και οι "Νόμοι" τιτλοφορούνται από το περιεχόμενό τους. Σ' όλους τους διαλόγους τη συζήτηση διευθύνει ο Σωκράτης. Στους παλαιότερους διαλόγους διατηρεί την εικόνα του πραγματικού Σωκράτη, ενώ στους νεότερους κάτω από το πρόσωπο του δάσκαλου κρύβεται ο ίδιος ο μαθητής. Το σύνολο του πλατωνικού έργου διακρίνεται σε τρεις περιόδους με βάση τη χρονολογική σειρά:
α) Περίοδος της νεότητας (400 - 387 π.Χ.): Σ΄ αυτήν ανήκουν: Απολογία, Κρίτων, Χαρμίδης, Πρωταγόρας, Λάχης, Ευθύφρων, Ιππίας Μείζων, Ιππίας Ελάσσων, Ίων, Λύσις.
β) Περίοδος ωριμότητας (386-367). Σ' αυτήν ανήκουν: Μενέξενος, Κρατύλος, Ευθύδημος, Γοργίας, Μένων, Παρμενίδης, Φαίδων, Φαίδρος, Πολιτεία, Συμπόσιον, Θεαίτητος.
γ) Περίοδος γηρατειών (366-348). Περιλαμβάνονται: Σοφιστής, Πολιτικός, Φίληβος, Κριτίας, Τίμαιος, Νόμοι, 7η επιστολή.
Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ
Η πλατωνική φιλοσοφία είναι ιδεοκρατική. Εισάγει δηλ. τη θεωρία των ιδεών, οι οποίες κατά τον Πλάτωνα είναι οι γενικοί και αιώνιοι τύποι των πραγμάτων, οι ουσίες που γίνονται αντιληπτές μόνο με το λογικό και όχι με την αίσθηση. Τα αισθητά τα θεωρεί είδωλα των ιδεών. Έτσι αναγνωρίζει δύο κόσμους, τον αισθητό, ο οποίος διαρκώς μεταβάλλεται και βρίσκεται σε ασταμάτητη ροή, κατά τον Ηράκλειτο, και το νοητό κόσμο, τον αναλλοίωτο, δηλ. τις ιδέες, οι οποίες υπάρχουν σε τόπο επουράνιο. Αυτές είναι τα αρχέτυπα αυτού του ορατού κόσμου, τα αιώνια πρότυπα και παραδείγματα.
Στην ψυχή διακρίνει τρία μέρη, το λογιστικό, το θυμοειδές και το επιθυμητικό. Γι' αυτό και αναγνωρίζει τρεις αρετές, τη σοφία, την ανδρεία και τη σωφροσύνη, η καθεμία από τις οποίες αντιστοιχεί και σε ένα από τα τρία μέρη της ψυχής. Τις τρεις αυτές αρετές της ψυχής τις παραλληλίζει με τις τρεις χορδές της λύρας, την υπάτη, τη μέση και τη νήτη. Αλλά οι τρεις αυτές αρετές πρέπει να αναπτύσσονται αρμονικά, ώστε το λογιστικό ως θείο να κυβερνά, το θυμοειδές να υπακούει σ' αυτό ως βοηθός, και τα δύο μαζί να διευθύνουν το επιθυμητικό, για να μην επιχειρεί να άρχει αυτό, αφού είναι το πιο άπληστο και το κατώτερο μέρος της ψυχής. Από την αρμονική ανάπτυξη των τριών αρετών αποτελείται η δικαιοσύνη, η οποία είναι αρμονία των τριών άλλων αρετών.
Επειδή και η πόλη αποτελεί μία μεγέθυνση του ανθρώπου, διακρίνει και σ' αυτήν τρία γένη: το βουλευτικό, το πολεμικό και το χρηματικό, τα οποία αντιστοιχούν προς τα τρία μέρη της ψυχής. Όπως στον άνθρωπο, έτσι και στην πόλη πρέπει να υπάρχει η δικαιοσύνη, δηλ. η αρμονία, που πετυχαίνεται, όταν και στην πόλη το καθένα από τα γένη εκτελεί το δικό του έργο και δεν επιδιώκει τα ξένα.
Η επίδραση του φιλοσόφου αυτού υπήρξε πάρα πολύ μεγάλη. Η ιστορία της φιλοσοφίας μέχρι τον Κικέρωνα είναι γεμάτη από αυτόν και είτε αμφισβητεί είτε ακολουθεί τη διδασκαλία του. Οι πατέρες της εκκλησίας από αυτόν δανείζονται ιδέες και επιχειρήματα και τον θεωρούν τον πιο σημαντικό αντιπρόσωπο της ανθρώπινης φιλοσοφίας. Αλλά και η νεότερη φιλοσοφική σκέψη δεν έμεινε ανεπηρέαστη από τον Πλάτωνα. Τα διάφορα φιλοσοφικά συστήματα ή προσπαθούν να ανατρέψουν τις ιδέες του ή οικοδομούν πάνω σ' αυτές.
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
Μεγάλος Έλληνας μαθηματικός και φιλόσοφος, αρχηγός αρχαίου θρησκευτικού και πολιτικού κινήματος. Γιος του Μνήσαρχου και της Πυθαΐδας, γεννήθηκε το 580 π.Χ. στη Σάμο και πέθανε γύρω στα 490 π.Χ. στο Μεταπόντιο της Κάτω Ιταλίας. Το όνομά του, μάλλον το οφείλει στην Πυθία, η οποία είχε προβλέψει τη γέννησή του και τη σοφία του, όταν ρωτήθηκε σχετικά από το Μνήσαρχο.
Μολονότι η προσωπικότητα και το έργο του Πυθαγόρα υπήρξαν τόσο σημαντικά στην αρχαία Ελλάδα, εξαιτίας της μυστικότητας με την οποία περιβαλλόταν η διδασκαλία του, δεν έχουμε συγκεκριμένες πληροφορίες για τη ζωή του. Λέγεται ότι ήταν μαθητής του φιλόσοφου Φερεκύδη στη Λέσβο και του Θαλή και Αναξίμανδρου στη Μίλητο.
Είναι βέβαιο ότι έμεινε 22 χρόνια στην Αίγυπτο κοντά στους ιερείς της Μέμφιδας, της Ηλιούπολης και της Διόσπολης. Όταν όμως ο βασιλιάς των Περσών Καμβύσης κατέλαβε την Αίγυπτο, ο Πυθαγόρας. μεταφέρθηκε αιχμάλωτος στη Βαβυλώνα και έτσι είχε την ευκαιρία να συναναστραφεί και με τους Πέρσες μάγους. Ελευθερώθηκε μετά από 12 χρόνια με τη μεσολάβηση του Έλληνα προσωπικού γιατρού του βασιλιά Δημοκήδη. Λέγεται ακόμα ότι πήγε και στην Ινδία, και μυήθηκε εκεί στα τελετουργικά των Βραχμάνων, στους ναούς σπηλιές της Ελόρα και της Ελεφάντα. Αυτές οι σπηλιές, απ ότι λέγετε πήγαιναν μέχρι το Θιβέτ, περνώντας, μέσα από κανάλια ανάμεσα από διάφορες μυστηριακές σχολές. Επίσης του είχαν δώσει το όνομα Γιαβαντσάρια ή Γιουναντσάρια, δηλαδή Ίωνας Δάσκαλος και ήταν ο πρώτος μη-Βραχμάνος που έγινε δεκτός στα Ινδικά μυστήρια. Αυτό μπορεί να είναι πιθανό, αν λάβουμε υπ όψιν μας ότι στη σχολή του, στο Κρότωνα, ήταν πολύ Ινδοί. Eπέστρεψε στη Σάμο σε ηλικία πλέον 56 χρόνων. Αλλά και στη Σάμο δεν έμελλε να παραμείνει αρκετά, γιατί ο τύραννος Πολυκράτης διοικούσε απολυταρχικά την πατρίδα του. Έφυγε λοιπόν και εγκαταστάθηκε στον Κρότωνα της Κάτω Ιταλίας, όπου μαζί με άλλους ομόφρονές του ίδρυσε σχολή. Οι ιδέες του έκαναν ξεχωριστή εντύπωση, κυρίως στους νέους, και γρήγορα οδηγήθηκε στο δικαστήριο με την κατηγορία της διαφθοράς των νέων και της αθεΐας, όπου όμως τελικά αθωώθηκε. Σχετικά με το θάνατό του, κατά μία άποψη πέθανε εξόριστος στο Μεταπόντιο, κατ' άλλη όμως σκοτώθηκε σε μια επιδρομή των δημοκρατικών κατά της σχολής με αρχηγό τον Κόνωνα. Πάντως είναι βέβαιο ότι η σχολή του Πυθαγόρα. στον Κρότωνα έκλεισε για πολιτικούς λόγους και πολλοί από τους μαθητές του σκοτώθηκαν.
Η ιδιόρρυθμη φιλοσοφία του και ο αυστηρός τρόπος ζωής του δεν άργησαν να δημιουργήσουν αρκετούς θρύλους γύρω από το πρόσωπό του. Έτσι αναφέρεται πως κάποτε, όταν περνούσε μαζί με συντρόφους του τον ποταμό Κάσα, άκουσε από το ποτάμι μια μεγάλη φωνή: "Πυθαγόρα, χαίρε". Λέγεται επίσης ότι φάνηκε να συνομιλεί με μαθητές του την ίδια μέρα και ώρα στο Μεταπόντιο και στον Κρότωνα. Ακόμα, πως, όταν του επιτέθηκε ένα θανατηφόρο φίδι στην Τυνησία, το δάγκωσε και το σκότωσε.
Η εισδοχή των νέων μαθητών στη σχολή του Πυθαγόρα. γινόταν μετά από αυστηρή και πολύχρονη άσκηση. Ο υποψήφιος έπρεπε να παραμένει σιωπηλός, να είναι εγκρατής, να έχει ισχυρό χαρακτήρα. Ταυτόχρονα ήταν απαραίτητο να συνδέεται με στενή φιλία με τους άλλους μαθητές. Ο Πυθαγόρας. υποστήριζε ότι "φίλος εστίν άλλος εγώ" και "φιλίαν τ' είναι εναρμόνιον ισότητα". Διάφορα ρητά ήταν γραμμένα στις αίθουσες της σχολής, όπως "επί χοίνικος μη καθίζειν" (να μη φροντίζεις για το μέλλον), "τας λεωφόρους μη βαδίζειν" (να μην παρασύρεσαι από τη γνώμη του πλήθους, αλλά μόνο τη γνώμη των "επαϊόντων" να θεωρείς σεβαστή). Πριν από το βραδινό τους ύπνο, οι μαθητές έπρεπε να ελέγχουν όσα έγιναν ή δεν έγιναν κατά την ημέρα που πέρασε. Γενικά όμως η ηθική διδασκαλία των Πυθαγορείων περιέχεται μέσα σε 71 στίχους που είναι γνωστοί ως "χρυσά έπη" του Πυθαγόρα.
Στους στίχους αυτούς υπάρχουν προτροπές για σεβασμό στους θεούς και στους γονείς, για εγκράτεια "κρατείν δ' ειθίζεο γαστρός μεν πρώτιστα και ύπνου, λαγνείης τε και θυμού", για σωφροσύνη "βουλεύου δε προ έργου, όπως μη μωρά πέληται. Δειλού τοι πράσσειν τε λέγειν τ' ανόητα προς ανδρός. Αλλά τα δ' εκτελέειν, α σε μη μετέπειτ' ανιήσει" (να σκέφτεσαι πριν από κάθε σου πράξη, για να μην κάνεις ανοησίες. Είναι γνώρισμα του δυστυχισμένου ανθρώπου να κάνει και να λέει ανοησίες. Αλλά να πράττεις εκείνα για τα οποία δε θα μετανιώσεις).
Ο Πυθαγόρας επιπλέον πίστευε στη μετεμψύχωση, επηρεασμένος μάλλον από την αιγυπτιακή διδασκαλία ή την Ινδικη. Παραδεχόταν ότι η ουσία των όντων είναι οι αριθμοί και ότι το Σύμπαν προήλθε από το χάος και απέκτησε μορφή με το μέτρο και την αρμονία, γι' αυτό και πρώτος το ονόμασε "κόσμο", δηλαδή τάξη και αρμονία.
Κατά τη γνώμη του, οι αριθμοί είναι αυτή η ίδια η ουσία του κόσμου και όχι απλώς σύμβολα ποσοτικών σχέσέων, γι' αυτό και είναι ιεροί. Η μονάδα (1) συμβολίζει το πνεύμα, τη δύναμη εκείνη από την οποία προέρχεται το παν. Η δυάδα (2) δείχνει τις δύο μορφές της ύλης - Γη και Νερό. Η τριάδα (3) φανερώνει το χρόνο στις τρεις του διαστάσεις - παρόν, παρελθόν, μέλλον κ.ο.κ. Η κατανόηση των κοσμικών φαινομένων ήταν δυνατή με τη αριθμολογία, τη γεωμετρία και τη μουσική. Κατά το Διογένη το Λαέρτιο ο Πυθαγόρας θεωρούσε ως αρχή όλων των πραγμάτων τη μονάδα. Από τη μονάδα προερχόταν η αόριστη δυάδα με την εκδήλωση της μονάδας και ως ύλης. Από τη μονάδα και την αόριστη δυάδα γίνονταν οι αριθμοί. Από τους αριθμούς τα σημεία. Από αυτά οι γραμμές, από τις οποίες σχηματίζονται τα επίπεδα, και από αυτά τα στερεά.
Από τα τελευταία τα αισθητά σώματα, με τα τέσσερα στοιχεία φωτιά, νερό, γη, αέρας που μεταβάλλονται και που με την αλλαγή τους γίνεται ο κόσμος έμψυχος, νοερός, σφαιροειδής, που περιέχει στο μέσο του τη Γη". Επίσης στους Πυθαγόρειους πρέπει να οφείλεται η γνώμη ότι η Γη στρέφεται γύρω από τον άξονά της και ταυτόχρονα γύρω από τον Ήλιο. Η ταχύτατη κίνηση όλων των ουράνιων σφαιρών δημιουργεί ήχους και οι τελευταίοι την αρμονία. Αρμονία επίσης για το σώμα είναι η ψυχή, η οποία διατηρεί κάποια συμμετρία ανάμεσα στο υλικό και το πνευματικό στοιχείο του ανθρώπου. Η ψυχή έχει τις ιδιότητες της ταυτότητας, της ετερότητας, της στάσης και της κίνησης (τετρακτύς).
Πυθαγόρειος πίνακας ή άβακας ονομάζεται ο πασίγνωστος πίνακας πολλαπλασιασμού, δηλαδή η εύρεση του γινομένου των πρώτων εννέα μονοψήφιων αριθμών, ο οποίος επίσης επινοήθηκε κατά την παράδοση από τον Πυθαγόρα.
Αλλά και οι κοινωνικές και πολιτικές αντιλήψεις του μεγάλου αυτού φιλοσόφου δεν υπήρξαν λιγότερο σημαντικές. Θεωρεί ύψιστες αρετές τη σωφροσύνη, τη δικαιοσύνη και την ανδρεία. Κατά τη γνώμη του, η σωφροσύνη αποτελεί το μέτρο αρετής ενός ανθρώπου, η δικαιοσύνη είναι αρετή που υπάρχει σε μια κοινωνία και η ανδρεία είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να αποκτηθούν οι δύο προηγούμενες. Για τον Πυθαγόρα. αυτά δεν ήταν μόνο θεωρία, αλλά ο ίδιος προσπάθησε να τα πραγματώσει στον Κρότωνα. Πίστευε πως κατά την αρχή της δικαιοσύνης τα πράγματα όλα πρέπει να ήταν κοινά και ο καθένας να θεωρεί και δικό του και ξένο οτιδήποτε. Αυτό κυρίως εφαρμόστηκε, όπως αναφέρθηκε, στη σχολή του.
ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟ ΘΕΩΡΗΜΑ ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΟΙ
Κάθε τριάδα (χ,ψ,ζ) αριθμών που επαληθεύουν τη σχέση χ2+ψ2=ζ2 (Υποτείνουσα2 = πρώτη πλευρά2 + δεύτερη πλευρά2), αποτελούν δηλ. πλευρές ορθογώνιου τριγώνου, σύμφωνα με τη σχέση του Πυθαγόρα (πυθαγόρειο θεώρημα). Ο αρχαίος μαθηματικός Διόφαντος έδωσε πρώτος αυτός τύπους για τον προσδιορισμό τέτοιων τριάδων πυθαγόρειων αριθμών, που είναι: χ=μ2-42, ψ=2μ.ν και ζ=μ2+ν2, όπου μ,ν ακέραιοι αριθμοί μ>ν. Μια τέτοια τριάδα αποτελούν οι αριθμοί 3,4,5
ΣΟΛΩΝΑΣ
Μεγάλος Αθηναίος νομοθέτης, φιλόσοφος και ποιητής. Γεννηθηκε το 639πχ και πεθανε το 559 π.Χ.. Ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας. Ανήκε σε πλούσια και αριστοκρατική οικογένεια, η οποία καταγόταν από τη γενιά του βασιλιά της Αθήνας Κόδρου. Ο πατέρας του ονομαζόταν Εξηκεστίδης, αυτός φρόντισε για την εκπαίδευση και ανατροφή του γιού του. Όταν ο Σόλωνας. έχασε την περιουσία του, στράφηκε προς το εμπόριο και ταξίδεψε στην Αίγυπτο και τη Μ. Ασία. Επωφελούμενος από τα ταξίδια του αυτά μελέτησε ξένους πολιτισμούς και νόμους, καθώς και τον πολιτικοοικονομικό βίο των άλλων χωρών. Τα εφόδια που απέκτησε τα χρησιμοποίησε αποτελεσματικά για την κοινωνική και οικονομική ανόρθωση της πατρίδας του και έτσι κατόρθωσε να αναδειχτεί στο σπουδαιότερο άνδρα της εποχής του. Την εμπιστοσύνη του λαού την κέρδισε πρώτα με το ποιητικό του έργο. Με τους φλογερούς του στίχους επηρέασε την αθηναϊκή κοινή γνώμη, συμβουλεύοντας, ενθαρρύνοντας και ενθουσιάζοντας τους Αθηναίους. Στα ποιήματά του έκανε τη διαπίστωση ότι η κακοδαιμονία της πόλης και οι φιλονικίες οφείλονται στον αγώνα των τάξεων και υποσχόταν τη θεραπεία του κακού. Γι' αυτό οι Αθηναίοι τον εξέλεξαν το 594 π.Χ. άρχοντα με έκτακτη δικτατορική εξουσία, για να αποκαταστήσει την ειρήνη με τη μεταβολή των θεσμών.
Η ΝΟΜΟΙ ΤΟΥ
Τα νομοθετικά μέτρα του Σόλωνα ήταν πολύ τολμηρά, αλλά και δραστικά. Τα σπουδαιότερα από αυτά ήταν τα εξής:
α) Κατάργησε τη διαίρεση των πολιτών σε τάξεις ανάλογα με την καταγωγή τους και καθιέρωσε νέα διαίρεση με βάση το εισόδημα. Έτσι οι πολίτες διαιρέθηκαν σε 4 τάξεις: πεντακοσιομέδιμνοι, ιππείς, ζευγίτες, θήτες. Ανάλογα με την τάξη ρυθμίζονταν τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των πολιτών.
β) Με τη "σεισάχθεια" (αποτίναξη των βαρών) εξάλειψε τα χρέη.
γ) Ίδρυσε την εκκλησία του δήμου, δηλ. τη συνέλευση του λαού.
δ) Ίδρυσε τη βουλή των τετρακοσίων.
ε) Καθόρισε τον αριθμό των αρχόντων σε εννέα.
στ) Ίδρυσε την Ηλιαία, την οποία αποτελούσαν 6.000 δικαστές κ.λ.π.
Ο Σόλωνας. πήρε νομοθετικά μέτρα για όλα τα ζητήματα και ρύθμισε πάνω σε νέες βάσεις το ιδιωτικό και ποινικό δίκαιο. Οι νόμοι καταγράφτηκαν σε ξύλινες τετράγωνες στήλες, οι οποίες στένευαν προς τα πάνω και στρέφονταν γύρω από άξονα, γι' αυτό και ονομάστηκαν "άξονες" ή "κύρβεις". Η νομοθεσία του απέκτησε φήμη και επέδρασε στην εξέλιξη του δικαίου. Δίκαια ο Σόλωνας. θεωρείται πατέρας του αστικού δικαίου.
Για να αποφύγει μεταβολές της νομοθεσίας του, αποδήμησε για δέκα χρόνια. Γρήγορα όμως προκλήθηκαν ταραχές, τις οποίες υποκινούσαν οι ευγενείς κυρίως, και η πόλη έπεσε σε αναρχία. Κατά τη διάρκεια των δέκα χρόνων της αυτοεξορίας του επισκέφτηκε, μεταξύ άλλων, και το βασιλιά των Σάρδεων Κροίσο, ο οποίος τον ρώτησε αν γνώριζε κανέναν άνθρωπο πιο ευτυχισμένο από αυτόν. Ο Σόλωνας. του ανέφερε τρεις περιπτώσεις ευτυχισμένων ανθρώπων και τον συμβούλεψε με το γνωστό: Μηδένα προ του τέλους μακάριζε (μη μακαρίζεις κανέναν, προτού να δεις το τέλος του). Όταν ξαναγύρισε στην Αθήνα, τη βρήκε σε πολύ καλή κατάσταση χάρη στα δικά του νομοθετικά μέτρα και πέθανε ευτυχισμένος σε βαθιά γεράματα.
Η ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ
Ο Σόλωνας. υπήρξε και ελεγειακός ποιητής. Έγραψε θρήνο με τίτλο Σαλαμίς, στην οποία προτρέπει τους Αθηναίους να ανακτήσουν το αγαπημένο τους νησί. Από το θρήνο αυτό σώζονται μόνο οκτώ στίχοι. Ο Σόλωνας. έγραψε επίσης πολιτικές ελεγείες, από τις οποίες έχουμε μεγαλύτερα αποσπάσματα. Σ' αυτές εκφράζει τα πολιτικά του φρονήματα και αντανακλά τη φιλοπατρία του και την αγάπη του προς τη δικαιοσύνη. Οι ελεγείες του ονομάστηκαν "γνωμικές", επειδή περιέχουν πολλές γνώμες.
ΣΟΦΟΚΛΗΣ
Τραγικός ποιητής της ελληνικής αρχαιότητας, ο δεύτερος από τους τραγικούς του 5ου αι. π.Χ. και ένας από τους επιφανέστερους όλων των λαών και όλων των εποχών
Γεννήθηκε στο ωραιότατο προάστιο της Αθήνας, τον Ίππειο Κολωνό, το 496πχ. Ο πατέρας του Σόφιλλος, ευκατάστατος εργοστασιάρχης, είχε τα μέσα και φρόντισε για τη σωματική και πνευματική ανάπτυξη του Σ. Γι' αυτό, μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, επειδή ξεχώριζε για την ομορφιά και τη μουσική μόρφωση, τον διάλεξαν να διευθύνει το χορό των εφήβων, που θα τραγουδούσε και θα χόρευε γύρω από το τρόπαιο τα επινίκια. Στους δραματικούς αγώνες πρωτοπαρουσιάστηκε το 468 π.Χ. και νίκησε τον παλιό ήρωα της τέχνης, τον Αισχύλο, με την τετραλογία "Τριπτόλεμος". Κριτής του ήταν ο ίδιος ο Κίμωνας, ο νικητής των Περσών στον Ευρυμέδοντα, μαζί με τους άλλους στρατηγούς. Αυτή υπήρξε η αρχή μιας συνεχούς και σταθερής επιτυχίας.
Διαγωνίστηκε άλλες τριάντα περίπου φορές και στις 18 πήρε τα πρωτεία, ενώ στις υπόλοιπες τα δευτερεία. Ποτέ δεν ήρθε τρίτος. Το 442 δίδαξε την Αντιγόνη και τόση ήταν η επιτυχία του, ιδίως για τις υψηλές του γνώμες περί πολιτείας, ώστε οι Αθηναίοι τον διάλεξαν συστράτηγο του Περικλή στο Σαμιακό πόλεμο (441 - 439 π.Χ.).
Ύστερα από αυτό έπαιρνε μέρος στην πολιτική ζωή της πόλης, όπως ο κάθε καλός πολίτης του καιρού του, αλλά κύριο έργο του ήταν πάντοτε η δραματοποιία.
Και η ιδιωτική ζωή του Σοφοκλή. υπήρξε επίσης ευτυχισμένη. Από τη Νικοστράτη απέκτησε τέσσερις γιους. Από αυτούς ο Ιοφώντας, όπως επίσης ο εγγονός του Σοφοκλής ο νεότερος, έγραψαν τραγωδίες. Ο εγγονός του μάλιστα, λίγο μετά το θάνατο του παππού του ήταν εκείνος που δίδαξε τον Οιδίποδα επί Κολωνώ.
Ο Σοφοκλής. πέθανε σε ηλικία 90 χρόνων, το φθινόπωρο του 406πχ. Λίγο νωρίτερα είχε πεθάνει ο Ευριπίδης, τον οποίο ο Σοφοκλής. πένθησε φορώντας σκούρο ιμάτιο και αφήνοντας τους ηθοποιούς και το χορό αστεφάνωτους στις παραστάσεις εκείνης της χρονιάς. Ο Σοφοκλής. θάφτηκε στον πατρικό του τάφο, που βρισκόταν στο δρόμο προς τη Δεκέλεια, και πάνω στον τάφο του τοποθετήθηκε μία σειρήνα. Προς τιμή του ο δήμος των Αθηναίων ψήφισε να του προσφέρεται κάθε χρόνο θυσία. Ο ρήτορας Λυκούργος πρότεινε και στήθηκε στο θέατρο του Διόνυσου μαρμάρινος ανδριάντας του ποιητή, που σήμερα βρίσκεται στο μουσείο του Λατερανού, στη Ρώμη.
ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
Κατά το γραμματικό Αριστοφάνη το Βυζάντιο, ο Σοφοκλής. έγραψε 123 δράματα, καθώς επίσης και ελεγείες και παιάνες. Από τα δράματά του σώθηκαν επτά ακέραια, τα εξής, σύμφωνα με τη σειρά της διδασκαλίας τους: Αντιγόνη, Ηλέκτρα, Τραχίνιαι, Οιδίπους τύραννος, Αίας, Φιλοκτήτης και Οιδίπους επί Κολωνώ. Σώθηκαν επίσης 400 στίχοι από το σατυρικό του δράμα Ιχνευταί, καθώς επίσης 90 στίχοι από την τραγωδία Ευρύπυλος και 25 στίχοι από την τραγωδία Αχαιών σύλλογος. Μερικοί από τους τίτλους των έργων του που χάθηκαν είναι και οι εξής: Νιόβη, Ακρίσιος, Δανάη, Φινεύς, Τυμπανισταί, Θάμυρις, Ναυσικά ή Πλύντριαι.
Όπως η ποίηση του Αισχύλου εκπροσωπεί τη γενιά των μαραθωνομάχων και του Ευριπίδη τη γενιά των σοφιστών, έτσι και η ποίηση του Σοφοκλή. απεικονίζει μία ολόκληρη γενιά, τη γενιά του Περικλή, για την οποία ιδανικό ήταν η αρμονία και το μέτρο σε όλα. Ο ήρεμος χαρακτήρας της ποίησής του μοιάζει με την ποίηση του Ομήρου και τα αγάλματα του Φειδία. Για τη γλυκύτητα της γλώσσας του ο Αριστοφάνης έλεγε ότι το στόμα του "μέλιτι κεχρισμένον ην". Γι' αυτό ακριβώς και η ποίηση του Σοφοκλή. ήταν αγαπητή όχι μόνο στο πλήθος, αλλά και στα εκλεκτά πνεύματα της εποχής του. Ο Ξενοφώντας τον θεωρούσε ως τον πιο τέλειο τραγικό ποιητή και ο Αριστοφάνης στους "Βατράχους" του τον κατατάσσει αμέσως μετά τον Αισχύλο, με τρίτο τον Ευριπίδη. Ο Αριστοτέλης τέλος με βάση τις τραγωδίες του Σοφοκλή. διατύπωσε τους κανόνες της τραγικής τέχνης.
Τα πρόσωπα των έργων του, επειδή απεικονίζουν τις διαθέσεις και τα πάθη της ανθρώπινης ψυχής, απέκτησαν παγκόσμιο και αιώνιο κύρος. Οι χαρακτήρες του, μεγαλοπρεπείς και έξοχοι ή βίαιοι και σκληροί, είναι τόσο πραγματικοί, ώστε ο άνθρωπος να αναγνωρίζει σ' αυτούς τις δικές του αρετές και τα δικά του πάθη. Οι ήρωές του, και όταν ακόμα σφάλλουν, έχουν κάτι το ευγενικό και υψηλό. Ποτέ δεν παρουσιάζονται με αισθήματα ταπεινά, όπως είναι η φιλαργυρία, η φιλαυτία, η μνησικακία. Αντίθετα διακρίνονται για την αίσθηση του χρέους (Αντιγόνη, Ηλέκτρα) και της τιμής (Αίας), την αλύγιστη αποφασιστικότητα, την αρρενωπή τρυφερότητα. Γιατί ο Σοφοκλής. δεν είναι ένας απλός ποιητής, είναι ένας μεγάλος ιδεολόγος.
Και στην πλοκή του μύθου ξεχωρίζει ο Σοφοκλής. Τα διάφορα μέρη του μύθου παρουσιάζουν φυσική αλληλουχία και όλα μαζί αποτελούν ένα αδιάσπαστο οργανικό σύνολο. Την πλοκή αυτή τη ζωντανεύουν ακόμα περισσότερο οι "περιπέτειες", οι "αναγνωρίσεις" και η "τραγική ειρωνεία", που έχουν εξαιρετική θέση μέσα στο έργο του.
Με τα ιδεολογικά αυτά στοιχεία και τεχνικά μέσα ο Σοφοκλής. οδήγησε την τραγωδία στη μεγαλύτερη τελειότητα που μπορούσε να φτάσει, χωρίς να απομακρυνθεί από την καταγωγή και το πνεύμα της. Έτσι εξηγείται η λατρεία που του επιφύλαξαν οι άνθρωποι και κατά την αρχαιότητα και κατά τους νεότερους χρόνους
ΣΩΚΡΑΤΗΣ
Μεγάλος αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος. Γεννήθηκε στην Αθήνα, το 469πχ, και ανήκε στο δήμο Αλωπεκής. Πατέρας του ήταν ο λιθοξόος Σωφρονίσκος και μητέρα του η μαία Φαιναρέτη. Ο Σωκράτης. στην αρχή ακολούθησε το επάγγελμα του πατέρα του, αλλά από τα βιβλία των παλαιών και των σύγχρονών του σοφών απέκτησε πολλές γνώσεις και εγκαταλείποντας την πατρική τέχνη στράφηκε προς το φιλοσοφικό στοχασμό. Σύχναζε τον περισσότερο καιρό στις παλαίστρες, στα γυμναστήρια και στην αγορά και, εκπληρώνοντας θεϊκή εντολή, όπως πίστευε, επιδόθηκε ολοκληρωτικά στη βελτίωση των νέων και των άλλων πολιτών της πατρίδας του, διαφωτίζοντάς τους συγχρόνως για τον κίνδυνο που διέτρεχαν από τα νεοτεριστικά κηρύγματα των σοφιστών, των οποίων υπήρξε φοβερός πολέμιος.
Αντίθετα μ' εκείνους, δεν έπαιρνε χρήματα από τους μαθητές του και περιοριζόταν σε μια φτωχική ζωή, αφού περιόρισε στο ελάχιστο τις υλικές του ανάγκες. Παντρεύτηκε την Ξανθίππη και μαζί της απέκτησε τρία παιδιά. Ο μαθητής του Πλάτωνας μας δίνει την πληροφορία ότι ο Σωκράτης. πήρε μέρος σε τρεις εκστρατείες: στην Ποτίδαια το 432 π.Χ., στο Δήλιο το 424 π.Χ. και στην Αμφίπολη το 422 π.Χ. και ότι σ' όλες διακρίθηκε για το θάρρος του. Το 406 π.Χ. ήταν επιστάτης των πρυτάνεων (δηλ. πρόεδρος της βουλής) και κατά τη δίκη των στρατηγών για τα γεγονότα στις Αργινούσες αρνήθηκε να ικανοποιήσει την αξίωση των οργισμένων Αθηναίων να βάλει σε ψηφοφορία μια παράνομη πρόταση. Το 404 π.Χ. επίσης, με κίνδυνο της ζωής του, αρνήθηκε να εκτελέσει μια παράνομη διαταγή των τριάκοντα τυράννων. Το 399 π.Χ. κατηγορήθηκε για ασέβεια προς τους θεούς και για διαφθορά των νέων, καταδικάστηκε σε θάνατο και ήπιε ατάραχος το κώνειο μέσα στη φυλακή και περιστοιχισμένος από τους μαθητές του. Τα βιογραφικά αυτά στοιχεία είναι σύμφωνα με την παράδοση.
Η οικονομική κατάσταση του Σωκράτη. δεν ήταν τέτοια που θέλει η παράδοση. Ο Σωκράτης. πήρε μέρος στις εκστρατείες ως οπλίτης. Αυτό σημαίνει ότι ανήκε στην τάξη των ζευγιτών. Ως οπλίτης έπρεπε να έχει σχετική οικονομική άνεση, γιατί αυτός, εκτός από την αγορά της πανοπλίας του, έπρεπε να μπορεί να συντηρεί τον εαυτό του και έναν ακόλουθο σ' όλη τη διάρκεια της εκστρατείας. Ασφαλώς όμως ως ζευγίτης θα πρέπει να είχε και άλλους δούλους για τις οικιακές δουλειές και για την καλλιέργεια των χωραφιών, που προϋπέθετε η τάξη του. Και το "βάναυσο" επάγγελμα του λιθοξόου δεν ταιριάζει ούτε στον ίδιο ούτε στον πατέρα του, γιατί τα βιοποριστικά επαγγέλματα τα ασκούσαν μόνο άνθρωποι της κατώτερης κοινωνικής τάξης, των θητών, και όχι των ζευγιτών. Το πιο πιθανό είναι λοιπόν ότι ο πατέρας του Σωκράτης. είχε εργαστήριο λαξευτικής, όπου θα χρησιμοποιούσε δούλους για την εκτέλεση των δύσκολων εργασιών. Γι' αυτό δεν αποκλείεται τα σχετικά με την "πενία" του Σωκράτη. να είναι εφευρέσεις των απολογητών του, γιατί υπάρχουν και πολλά άλλα στοιχεία που φανερώνουν ότι η οικογένεια του Σωκράτη. δεν ανήκε στις πιο φτωχές.
Ίσως με τον τρόπο αυτό να θέλησαν να δείξουν οι φίλοι του την αφιλοχρηματία του Σωκράτη., σε αντίθεση προς τους επαγγελματίες σοφιστές, και να αφαιρέσουν έτσι την κατηγορία ότι δίδασκε "επί χρηματισμώ", όπως ειπώθηκε από τον Αριστοφάνη και πολύ πιθανόν από τους κατήγορούς του στο δικαστήριο. Επομένως ο Σωφρονίσκος καταχρηστικά αποκαλείται από τους απολογητές του Σωκράτη. λιθοξόος, όπως ο Κλέωνας βυρσοδέψης ή ο Υπέρβολος λυχνοποιός από τον Αριστοφάνη, ενώ στην πραγματικότητα διεύθυναν αυτοί τις αναφερόμενες επιχειρήσεις. Το ίδιο πιθανόν να ισχύει και για το μαιευτικό επάγγελμα της Φαιναρέτης, το οποίο προήλθε από συσχετισμό με τη μαιευτική μέθοδο του διασήμου γιου της. Ο Χάρι Τουλ (διασημος μελετητης του Πλατωνα και εκδοτης του περιοδικου "Πλάτων" 1975) λέει κατά λέξη: "Πρέπει να σημειώσωμεν και μίαν περίεργον σύμπτωσιν, το ότι ο Σωκράτης, ο σωφρονέστερος των ανθρώπων και διαπρύσιος κήρυξ της Αρετής, είχεν ως πατέρα τον Σωφρονίσκον και ως μητέρα την Φαιναρέτην. Μήπως και ενταύθα δεν πρόκειται περί απλής σύμπτώσεως, αλλ' εβοήθησαν και χείρες ανθρώπιναι;".
Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ
Οι άμεσες πληροφορίες λείπουν και από τον τομέα αυτό, όπως και από τη ζωή του. Ο ίδιος δε μας άφησε κανένα γραπτό του. Ό,τι ξέρουμε λοιπόν για τη διδασκαλία του, το έχουμε μάθει από τους μαθητές του Πλάτωνα και Ξενοφώντα, οι οποίοι στα έργα τους αποτύπωσαν τις θεωρίες και το πνεύμα του μεγάλου τους δασκάλου. Από τη μελέτη των έργων αυτών προκύπτουν τα εξής: Ο Σωκράτης. μετέθεσε το κέντρο της φιλοσοφίας από τον εξωτερικό κόσμο των Ιώνων στον εσωτερικό, από τη φύση στον άνθρωπο. Συζητούσε διαρκώς για τα ανθρώπινα, εξετάζοντας "τι ευσεβές, τι ασεβές, τι καλόν, τι αισχρόν, τι δίκαιον, τι άδικον, τι σωφροσύνή, τι μανία, και περί των άλλων ά τους μεν ειδότας ηγείτο καλούς καγαθούς είναι, τους δ' αγνοούντας ανδραποδώδεις". Σκοπός του ήταν να κάνει τον άνθρωπο τίμιο, ηθικό και δίκαιο και όχι επιφανειακά ευτυχισμένο.
Χάραξε λοιπόν ένα δικό του δρόμο, για να φέρει τον άνθρωπο κοντά στην αλήθεια και τη σωτηρία. Ξεκίνησε από την αρχή ότι κάθε πράξη πρέπει να είναι αποτέλεσμα της ορθής γνώσης του πράγματος· αλλά για να γνωρίσει κανείς ένα πράγμα, είναι ανάγκη να το εξετάσει· συνεπώς είναι ανάγκη να ομολογήσει ότι δεν το γνώριζε αυτό. Πριν όμως ασχοληθεί κανείς με τη γνώση των πραγμάτων, είναι ανάγκη να απαλλάξει τον εαυτό του από την ψεύτικη εντύπωση του οίεσθαι ειδέναι α μη οίδεν (ότι γνωρίζει όσα δε γνωρίζει). Αφετηρία λοιπόν για το Σωκράτη. αποτελεί το μηδέν ειδέναι (η τέλεια άγνοια). Πιο μπροστά όμως και από τη γνώση των άλλων όντων, υποστήριζε ότι πρέπει κανείς να γνωρίζει τον εαυτό του· έτσι το "γνώθι σαυτόν" αποβαίνει χαρακτηριστικό γνώρισμα της σωκρατικής φιλοσοφίας. Γιατί όποιος αγνοεί τον εαυτό του και τις δικές του δυνάμεις, επιχειρεί, έργα, στα οποία αποτυγχάνει και δυστυχεί.
Με τον τρόπο αυτό ο Σωκράτης έδωσε ένα νέο προσανατολισμό στη φιλοσοφία και κέρδισε την αναγνώριση των διανοητών όλων των εποχών, οι οποίοι των θεωρούν αιώνιο φιλόσοφο. Και όμως ο γίγαντας αυτός της φιλοσοφίας όχι μόνο δεν έγραψε τίποτε από όσα δίδασκε, αλλά ούτε σχολή επιχείρησε να ιδρύσει ούτε ολοκληρωμένο φιλοσοφικό σύστημα να δημιουργήσει. Ιδιόρρυθμος όπως όλοι οι μεγάλοι, τη φροντίδα αυτή την άφησε στους μαθητές του· και δεν είχε λίγους. Από αυτούς ξεχώρισαν και ίδρυσαν δικές τους σχολές ο Ευκλείδης, ο Φαίδωνας, ο Αντισθένης, ο Αρίστιππος και πάνω από όλους ο Πλάτωνας.
Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ
Ο Σωκράτης. για την εύρεση της αλήθειας μεταχειριζόταν το ερωτάν και το αποκρίνεσθαι, δηλ. τη διαλεκτική μέθοδο, η οποία είναι εφαρμογή της λογικής. Η μέθοδος αυτή ονομάστηκε μαιευτική, γιατί δεν προσπαθούσε να διδάξει δογματικά, αλλά σε συνεργασία με τους άλλους να ανεύρει την αλήθεια· ούτε ήθελε να την προσφέρει έτοιμη στους άλλους, αλλά να διεγείρει την έμφυτη επιθυμία του καθενός προς την αλήθεια και την αρετή και να υποδείξει το δρόμο που οδηγεί σ' αυτήν. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του τα σχετικά με την τακτική του αυτή: Ο θεός μαιεύεσθαί με αναγκάζει, γεννάν δ' απεκώλυσεν, δηλ. ο θεός με υποχρεώνει να βοηθώ στη γέννηση (των ιδεών) και με εμπόδισε να τις γεννώ. Πολλές φορές ο φιλόσοφος χρησιμοποιούσε και τη λεγομένη σωκρατική ειρωνεία, για να στηλιτεύσει τους πάντα ειδέναι οιομένους και μέγα φρονούντας επί σοφία, δηλ. εκείνους που νόμιζαν ότι όλα τα γνωρίζουν και υπερηφανεύονταν για τη σοφία τους. Ο Σωκράτης δηλ. προσποιόταν ότι αγνοεί αυτά που εκείνοι ισχυρίζονταν ότι γνώριζαν, και τους ρωτούσε για να τα μάθει δήθεν και αυτός. Τις αποκρίσεις που έπαιρνε, στην αρχή, έκανε πως τις δέχεται για ορθές και προσποιόταν ότι τους θαύμαζε, αλλά προχωρώντας στη συζήτηση τους οδηγούσε σε άτοπα συμπεράσματα, εξαιτίας των οποίων αναγκάζονταν και οι ίδιοι να παραδεχτούν ότι τίποτε δε γνωρίζουν από εκείνα που νόμιζαν ότι γνωρίζουν.
ΟΙ ΟΡΦΙΚΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΚΑΙ Η ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗ
Στην αρχαία Ελλάδα υπήρχαν κι άλλες ομάδες στοχαστών, φιλόσοφων και θεολόγων εκτός από τους Πυθαγόρειους. Μια από τις σημαντικότερες, και πιο παράτολμες, ήταν οι Ορφικοί φιλόσοφοι, οι οποίοι επηρέασαν στο μέγιστο τις περισσότερες σημερινές μονοθεϊστικές θρησκείες. Οι Ορφικοί τόλμησαν ένα γενναίο και ριζοσπαστικό βήμα για την εποχή τους. Πίστεψαν ότι, όχι μόνο είναι δυνατή η επιστροφή του νεκρού στον επίγειο κόσμο (μετενσάρκωση), αλλά ότι μπορεί κάποιος να βγει από τον αιώνιο κύκλο των συνεχόμενων μετενσαρκώσεων. Στην Ολβία του Ε. Πόντου, ανακαλύφθηκαν οστέινες πλάκες, του 5ου πχ αιώνα, με τη συμβολικό σύνθημα: ΒΙΟΣ - ΘΑΝΑΤΟΣ - ΒΙΟΣ
Οι ορφικοί υπήρξαν πρόδρομοι της φιλοσοφικής σκέψεις, και από τον 5ο αιώνα πΧ έχουμε γραπτά κείμενα που αποδίδονταν στον Ορφέα. Οι Ορφικές δοξασίες λέγονταν Ιεροί Λόγοι. Αυτή είναι και μια σημαντική τους διάφορα με τους Πυθαγόρειους, οι οποίοι δε προτιμούσαν το γραπτό λόγο. Οι δοξασίες αυτές σώζονται μέχρι σήμερα μέσα από τα έργα του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, του Ηροδότου, καθώς και κάποιων Πλατωνικών φιλόσοφων όπως το Πλωτίνο, το Πορφύριο, το Δαμάσκιο αλλά και Χριστιανών συγγραφέων όπως ο Αθηναγόρας και ο Κλήμης. Αυθεντικά κείμενα Ορφικών ανακαλύπτονται συνέχεια (οστέινες πλάκες, ταφικοί πάπυροι) από τον Ε. Πόντο μέχρι και την νότια Ιταλία και τη Κρήτη.
Υπάρχουν πολλές ομοιότητες με τους Πυθαγόρειους και αν και δε ταυτίζονται, δανείζονται πολλά στοιχεία οι μεν από τους δε.
ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΟΡΦΙΚΩΝ
Οι Ορφικοί δίδασκαν ότι το σώμα είναι μια φυλακή της ψυχής, όπου η ψυχή εκεί μέσα, φυλάγεται, (σώζεται, κι απ εκεί η λέξη σώμα) έως ότου να εκτίσει τη ποινή της. Έλεγαν οτι με διάφορες ιεροτελεστίες μπορούσαν να εξαγνίσουν τους ανθρώπους και τη πόλη (αφού η πόλη είναι μια μεγέθυνση του ανθρώπου) από τα κρίματά τους (Πλάτωνας-Πολιτεια). Ποτέ δεν έτρωγαν ή θυσίαζαν ζώα, αντίθετα δίδασκαν τους ανθρώπους να αποφεύγουν κάθε αιματοχυσία (Αριστοφάνης - Βάτραχοι / Πλάτωνας - Νόμοι). Το 5ο αιώνα πΧ. πολλοί θίασοι, όπως έλεγαν τις ομάδες των Ορφικών, γύριζαν όλη τη λεκάνη της Μεσογείου και μιλάγανε για την αθανασία της ψυχής και για την επαναγέννηση, έτσι που η λέξη Ορφικός έγινε συνώνυμο της μετενσάρκωσης.
ΟΙ 3 ΔΟΞΑΣΙΕΣ ΠΙΣΤΗΣ
Η πρώτη και πιο σημαντική δοξασία είναι ο διαχωρισμός της ψυχής από το σώμα σαν μια ξεχωριστή οντότητα. Μέχρι τότε οι Έλληνες πίστευαν ότι η ψυχή είναι ένα πιστό αλλά αύλο αντίγραφο του σώματος, που εγκαταλείπει το νεκρό τη στιγμή του θανάτου για να οδηγηθεί στο Βασίλειο του Άδη, κάτι που πίστευαν και οι Αιγύπτιοι και πέρασε και σε μας. Οι Ορφικοί όμως είπαν ότι η ψυχή είναι αυτό που υποκινεί τον άνθρωπο, η αρχή όλων, άρα το σώμα δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας τάφος ή μια φυλακή της ψυχής. Η ψυχή είναι ο πραγματικός άνθρωπος.
Αυτή είναι στην ουσία και η δεύτερη δοξασία που ερμηνεύει το σώμα ως σήμα, ως ταφικο μνημείο δηλαδή, αλλά και ως σημείων, σημάδι δηλαδή ότι η ψυχή κινείτε. Αυτό σημαίνει ότι επειδή η ψυχή, λόγω του νόμου της Ανάγκης (νόμοι της φθοράς, του πόνου, της θλίψης, της δυστυχίας, της πείνας), πρέπει αναγκαστικά να βρίσκετε σε σώμα, το σώμα αυτό, αν και φυλακή, σώζει τη ψυχή.
Το γιατί και πως μας εξηγεί η τρίτη δοξασία που είναι η πίστη στη μετενσάρκωση. Αφού τελικά η ψυχή είναι ξεχωριστή από το σώμα και απλά σώζεται μεσώ αυτού, άρα κάθε φορά που πεθαίνουμε, η ψυχή ψάχνει ένα άλλο σώμα. Ποιος όμως νόμος όρισε το δέσιμο της ψυχής με το σώμα? Πίστευαν ότι αφού η ψυχή είναι θεϊκή και κάτι την αναγκάζει να δεθεί κάπου, αυτό πρέπει να είναι ένα είδος τιμωρίας για ένα προγενέστερο αμάρτημα της. Έτσι περνώντας από το σώμα, εκτός το ότι φυλακίζετε, λυτρώνετε κιόλας, εκτίει κάποια ποινή κι όταν αυτή λήξει, σταματάει και ο φαύλος κύκλος της επαναλαμβανόμενης μετενσάρκωσης.
ΤΟ ΠΡΟΓΟΝΙΚΟ ΑΜΑΡΤΗΜΑ
Συνεπώς ένα αμάρτημα είναι το αίτιο της μετενσάρκωσης του ανθρώπου. Οι Ορφικοί με το μύθο τους, του διαμελισμού του Διόνυσου από τους Τιτάνες μας εξηγούν ποιο ήταν αυτό.
Σύμφωνα με τους Ορφικούς, για όλα ευθύνονται οι ανήθικοι προγονοί των ανθρώπων, οι Τιτάνες. Σύμφωνα μ αυτό το μύθο ο Διόνυσος, γιος του Δια και της Περσεφόνης (νόμιμη γυναίκα του Πλούτωνα) και τελευταίος κάτοχος του βασιλικού σκήπτρου, όταν ήταν ακόμα παιδί, προσεγγίστηκε από τους Τιτάνες, στα ανάκτορα της Κρήτης. Στο μικρό Διόνυσο πρόσφεραν δώρα, μεταξύ αυτών και έναν καθρέφτη. Τη στιγμή που ο μικρός Διόνυσος κοίταζε το είδωλο του στο καθρέφτη, οι Τιτάνες του επιτέθηκαν και τον σκότωσαν για να πάρουν την εξουσία του. Για να μην αποκαλυφθεί το απαίσιο έγκλημα τους, διαμέλισαν το νεκρό σώμα και το έφαγαν. Στην Αθηνά, που πήρε μέρος κι αυτή, στην ανόσια αυτή πράξη, έτυχε η καρδιά. Αυτή όμως αποφάσισε να σώσει το τελευταίο μέλος και να μη το φαει. Πήγε και κατάδωσε στον Δια τους Τιτάνες. Ο Δίας εξοργισμένος κατακεραύνωσε τους Τιτάνες και από τη στάχτη τους, προσθέτοντας λίγο νερό, έφτιαξε την ανθρώπινη φυλή. Επειδή όμως οι Τιτάνες είχαν φαει τον Διόνυσο πέρασε μέσα τους το θεϊκό στοιχείο, και από αυτούς σε εμάς. Και γι αυτό οι άνθρωποι ξεχώρισαν από όλο το ζωικό βασίλειο. Είχαν πλέον μέσα τους θεϊκή φύση αλλά και ένα βαρύ αμάρτημα..
Αργότερα ο Διόνυσος αναστήθηκε από το κομμάτι που είχε φυλάξει η Αθηνά.
Έτσι, όπως είπαμε και προηγουμένως, οι Ορφικοί πίστευαν ότι μπορούσε να εξαγνιστεί ο άνθρωπος από αυτή τη κατάρα και να σταματήσει επιτέλους αυτός ο φαύλος κύκλος της μετενσάρκωσης.
ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΑ ΣΧΟΛΗ
Φιλοσοφική σχολή της αρχαίας Ελλάδας, της οποίας ιδρυτής υπήρξε ο Πυθαγόρας. Μετά το θάνατο του Πυθαγόρα διακόπηκε η άμεση σχέση μαθητών και δασκάλου, διατηρήθηκε όμως και συνεχίστηκε η πνευματική εργασία του δασκάλου. Η Πυθαγόρεια σχολή αρχικά είχε θρησκευτικό, πολιτικό και επιστημονικό χαρακτήρα. Τη διέκρινε αυστηρή πειθαρχία και μυστικισμός, γι' αυτό και ήταν πολύ δύσκολο να γίνει κάποιος μέλος. Εξαιτίας αυτής της μυστικότητας, είναι πολύ λίγες οι πληροφορίες που σώθηκαν. Είναι φανερό όμως ότι πίστευαν και αυτοί στη θεωρία της μετενσάρκωσης όπως οι Ορφικοί. Ο Διογένης ο Λαέρτιος μας λεει για το Πυθαγόρα οτι αυτός πρώτος ισχυρίστηκε οτι η ψυχή, περνώντας από τους κύκλους της ανάγκης, ζούσε αρκετές φορές σε διαφορετικά ζωντανά πλάσματα.
Ο Ηράκλειτος λεει ότι ο Πυθαγόρας θυμόταν αρκετές από τις προηγούμενες ζωές του αλλά τις έλεγε μόνο σε μερικούς έμπιστους μαθητές του. Ο Πυθαγόρας περιέγραφε επίσης και των μαθητών του τις προηγούμενες ζωές αλλά μόνο αν είχαν εξαγνίσει τις ψυχές τους μεσώ των ασκήσεων και των πρακτικών του. Λεγεται οτι ειχε κανει τον Μιλλία απο τον Κρότωνα να θυμηθεί οτι ήταν ο Μίδας, ο γιος του Γορδία. Μετά από αυτό ο Μιλλίας πήγε στην Ήπειρο για να τελέσει νεκρώσιμη ακολουθία για το προηγούμενο σώμα του.
Οι Πυθαγόρειοι δε δέχονταν μόνο την μετενσάρκωση και την δίδασκαν στους μαθητές τους, αλλά πίστευαν οτι ήταν πιθανό, για το εξελιγμένο άτομο, να θυμηθεί τις προηγούμενες υπάρξεις του. Δίδασκαν ότι η ψυχή ενσαρκωνόταν στον υλικό κόσμο για να αποκτήσει νέες εμπειρίες και να απαλλαγή από τα λάθη των προηγούμενων ζωών.
Στη Πυθαγόρεια θρησκεία, η ανθρώπινη ψυχή, κατορθώνει τελικά να απελευθερωθεί από το φαύλο κύκλο των επαναλαμβανόμενων γεννήσεων όταν μεσώ της "ενθύμησης" κατακτάει την θεϊκή επίγνωση.
Οι πυθαγόρειοι είναι οι πρώτοι που ασχολήθηκαν συστηματικά με τα μαθηματικά. Το πυθαγόρειο θεώρημα (α2 = β2 + γ2) και ο πυθαγόρειος πίνακας (προπαίδεια) θεωρούνται το μεν πρώτο βασική σχέση της επιπεδομετρίας, ενώ το δεύτερο βάση της απλής αριθμητικής.
Φιλοσοφώντας τις έννοιες των αριθμών πρέσβευαν ότι εκφράζουν την ουσία των πραγμάτων και οι αναλογίες των αριθμών την αρμονία του Σύμπαντος, που πρώτοι αυτοί ονόμασαν "κόσμο". Κατά την κοσμολογία των πυθαγόρειων το Σύμπαν αποτελείται από έναν κεντρικό πυρήνα, που γύρω του περιστρέφονται τα δέκα ουράνια σώματα, πιο έξω βρίσκονται οι απλανείς αστέρες και στη συνέχεια ο Ήλιος και η Σελήνη, που θεωρούνται οι αφετηρίες της δημιουργίας της ύπαρξης.
Οι σχέσεις των πυθαγόρειων μεταξύ τους πήραν τη μορφή ιερής φιλίας. Επικρατούσε κοινοκτημοσύνη των αγαθών και παράλληλα τηρούσαν όλοι τους σειρά νόμων, που ήταν και το πιστεύω τους (π.χ. ενδύματα και καθετί που είχε σχέση με τη σωματική καλοπέραση). Χωρίζονταν σε ακουσματικούς και μαθηματικούς. Φιλοδοξούσαν να επιφέρουν κοινωνικές και ηθικές μεταρρυθμίσεις στην ελληνική κοινωνία και να γίνουν αυτοί οι άρχοντες του κόσμου. Το 450 π.Χ. μια εξέγερση στον Κρότωνα, που ήταν και το κέντρο τους, κατέληξε σε εμπρησμό της σχολής, από τον οποίο σώθηκαν μόνο τρεις. Μεταξύ των πυθαγόρειων αναφέρονται οι Κέρκοπας, Φιλόλαος, ο γιατρός Αλκμαίονας ο Κροτωνιάτης, που θεωρείται ο πρώτος φυσιολόγος, ο Αρχύτας, ο Ταραντίνος κ.α. Τον 1ο αι. π.Χ. μέχρι και το 2ο αι. μ.Χ. υπήρξε μια αναβίωση της σχολής, με τους νεοπυθαγόρειους Μοδεράτο, Νουμίνιο, Φιλόστρατο κ.ά.).
ΟΙ ΔΙΩΞΕΙΣ ΤΟΥ ΘΑΥΜΑΣΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ
ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟ
Μια απλή υπενθύμιση των πράξεων που έκανε και κάνει η Χριστιανική Θρησκεία για την επιβίωση του Ελληνικού πολιτισμού. Για να μην ακούμε πια αηδείες απο τα ΜΜΕ και απο κάποιους που δε θα ήθελα να ονομάσω
Όπως θα δείτε και στο κείμενο που ακολουθεί, η ιουδαϊκή θρησκεία και τα παράγωγά της (πχ ο χριστιανισμός), αντιμετώπισαν με μεγάλο φόβο και μίσος το ελεύθερο Ελληνικό πνεύμα. Ο λόγος είναι απλός. Θρησκείες όπως οι παραπάνω βασίζονται στην αρχή του "πίστευε και μη ερεύνα". Οτιδήποτε πέρα της δικιάς τους ιδεολογίας θεωρείτε "σατανικό" και συνήθως είχε τη ποίνη του θανάτου (η ιερά εξέταση σταμάτησε να ισχύει μόλις το 1850 μ.χ.). Κάτι τέτοιο ήταν αδιανόητο για τους Έλληνες που είχαν έντονα τα στοιχεία της αναζήτησης και του προβληματισμού. Ήταν λοιπόν απειλή για τους εκφραστές της θρησκείας της "αγάπης". Με δικαιολογία λοιπόν τον εκχριστιανισμό μας, καταστρέψανε ένα πολιτισμό ανώτερο από κάθε άποψη. Ένα πολιτίσμο που έθεσε τις βάσεις της επιστημονικής σκέψης, της καλλιτεχνικής αναζήτησης και ενός ιδεώδους που δεν επιτρέπει στον άνθρωπο να είναι ζώο με προκαθορισμένη μοίρα στα χέρια του εκάστοτε δημιουργού (Γιαχβέ, Άλλαχ), αλλά ένα ον νοήμον, ικανό να μεγαλουργήσει, αν του βγάλεις τις παρωπίδες του φόβου.
324 μ.χ. Μετά την εξόντωση του ανταγωνιστή του Λικίνιου , ο ρωμαίος αυτοκράτορας Φλάβιος Βαλέριος Κωνσταντίνος , αρχίζει την συστηματική καταστροφή των ελληνικών ιερών. Λεηλατεί το περίφημο Μαντείο του Διδυμαίου Απόλλωνος στην Ιωνία, και θανατώνει με φρικτά βασανιστήρια όλους τους ιερείς.
326 μ.χ. Ο Κωνσταντίνος με την προτροπή της φανατικά χριστιανής μητέρας του Ελένης καταστρέφει ολοκληρωτικά το ιερό του Θεού Ασκληπιού στις Αίγες της Κιλικίας
330 μ.χ. Ο Κωνσταντίνος κλέβει όλους τους θησαυρούς και τα αγάλματα που βρίσκονται μέσα στα Ελληνικά ιερά για να διακοσμήσει την Nova Roma (Κωνσταντινούπολη). Η πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας εγκαθίσταται στην μεγαρικής προέλευσης πόλη Βυζάντιον.
Ο ελληνικός χαρακτήρας της πόλης αλλοιώνεται από βαρβαρικούς πληθυσμούς που μαζικά μεταφέρονται στην πόλη ώστε να αυξηθεί ο πληθυσμός της. Το ελληνικό στοιχείο μετατρέπεται από κυρίαρχο σε μια μικρή μειοψηφία. Η χερσόνησος του Άθου από ιερό ελληνικό κέντρο μετά από σφαγές και καταστροφές ναών μετατρέπεται από τον Κωνσταντίνο (με την προτροπή της θεομανούς μητέρας του) σε μοναστικό χριστιανικό κέντρο. Τον ίδιο χρόνο ο χριστιανικός όχλος, συνεπαρμένος από τη μισαλλόδοξη χριστιανική εκκλησία, καίει στο Bayeux το ιερό του Βελλενού-Απόλλωνος και λυντσάρει τους ιερείς του.
335 μ.χ Ο Κωνσταντίνος καταστρέφει δεκάδες ιερούς εθνικούς ναούς στη Μικρά Ασία και Παλαιστίνη ενώ διατάζει την ΣΤΑΥΡΩΣΗ όλων των μάγων και μάντεων. (με αυτούς τους χαρακτηρισμούς οι αμόρφωτοι και μισέλληνες χριστιανοί εννοούσαν όλους τους επιστήμονες, φιλόσοφους, ιερείς). Τότε είναι που μαρτύρησε και ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Σώπατρος. Ακολουθούν καταστροφές ελληνικών ναών και στη θέση τους κτίζονται χριστιανικές εκκλησίες
337 μ.χ. Είναι το έτος που ο Κωνσταντίνος από τους πρώτους καταστροφείς του ελληνικού πνεύματος, παιδοκτόνος και συζυγοκτόνος (Ο Κωνσταντίνος διατάζει την εκτέλεση της ίδιας του της συζύγου Φαύστας την οποία και βράζουν ζωντανή, Κωνσταντίνος και Ελένη δηλητηριάζουν τον άτυχο Κρίσπο, γιο του Κωνσταντίνου από την παλλακίδα του Μινερβίνα, με την δικαιολογία ότι συνωμοτούσε ενάντια στον θρόνο καθώς και ουκ ολίγους συγγενείς τους), πεθαίνει ενώ λίγο πριν είχε βαπτιστεί χριστιανός. Η εκκλησία για το θεάρεστο έργο του, τον ανακηρύσσει Άγιο και Ισαπόστολο, όπως επίσης και την μητέρα του Ελένη ως Αγία.
341 μ.χ. Ο αυτοκράτωρ Κωνστάντιος Θέτει εκτός νόμου το Ελληνίζειν και την παραδοσιακή μαντική. Πολλοί Έλληνες είτε εκτελούνται , είτε φυλακίζονται
346 μ.χ. Μεγάλης κλίμακας διωγμοί εναντίον των εθνικών, Ελλήνων και μη της Κωνσταντινούπολης. Ο ρήτωρας, φιλόσοφος και συγγραφέας Λιβάνιος κατηγορείται ως μάγος και εξορίζεται.
353 μ.χ. Με διάταγμα ο Κωνστάντιος απαγορεύει την λατρεία και την προσφορά θυσιάσματος στους εθνικούς δια ποινής θανάτου.
354 μ.χ. Με νέο διάταγμα ο Κωνστάντιος απαγορεύει την λειτουργία των εθνικών και ελληνικών ιερών και διατάζει το κλείσιμο τους. Οι ιεροί ναοί των Ελλήνων και των άλλων εθνικών λατρειών μετατρέπονται σε πορνεία και ταβέρνες. Οι εθνικοί ιερείς εκτελούνται. Καινούριο αυτοκρατορικό διάταγμα διατάζει την "ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΝΑΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΣΦΑΓΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ". Αρχίζουν οι πρώτες πυρπολήσεις βιβλιοθηκών σε πολλές πόλεις της αυτοκρατορίας.
Χριστιανοί ασβεστοπαραγωγοί κατασκευάζουν ασβεστοκάμινους δίπλα σε ελληνικούς ναούς για να εκμεταλευτούν τα μάρμαρα των ναών. Είναι η αρχή για ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα ενάντια στην επιστήμη και πνευματική και τεχνολογική πρόοδο της ανθρωπότητας. Από το 354 μ.χ. και για 1500 χρόνια ακόμα θα καούν στην πυρά ανυπολόγιστος αριθμός ελληνικών βιβλίων. Βιβλία φιλοσοφίας, λογοτεχνίας , μαθηματικών, ιστορίας, γεωγραφίας, ποιητικές συλλογές και κυρίως επιστημονικά βιβλία. Σε αυτά τα τελευταία οι χριστιανοί θα επιδείξουν ιδιαίτερο ζήλο καθώς για τον εξαιρετικά χαμηλού πνευματικού επιπέδου χριστιανικό όχλο αποτελούν, ιδιαίτερα τα μαθηματικά, κείμενα μαγείας.
Το αποτέλεσμα αυτών των πράξεων φαίνεται σήμερα αφού από την αρχαιοελληνική γραμματεία έχουμε όπως υπολογίζεται λιγότερο από τον 1% . Όσα σώθηκαν, σώθηκαν κυρίως από τους Άραβες και από άλλους ελληνόφιλους
357 μ.χ. Ο Κωνστάντιος απαγορεύει δια νόμου όλες τις μεθόδους μαντείας
359 μ.χ. Στην Σκυθόπολη της Συρίας οργανώνονται από τους χριστιανούς τα πρώτα στρατόπεδά θανάτου της ιστορίας. Εκεί συγκεντρώνονται οι συλληφθέντες Εθνικοί από όλα τα μέρη της αυτοκρατορίας. Τα βασανιστήρια και οι εκτελέσεις είναι σε καθημερινή βάση.
361 μ.χ. Ίσως ο μεγαλύτερος Ελληνολάτρης της ιστορίας ανεβαίνει στον θρόνο. Ο Φλάβιος Κλαύδιος Ιουλιανός μια από της τραγικότερες και εκπληκτικότερες μορφές της ιστορίας. Αμέσως παύει κάθε διωγμός ενάντια στους εθνικούς. Θεσμοθετεί απόλυτη ανεξιθρησκία και επιδιορθώνει όσους από τους ελληνικούς ναούς δεν είχαν ολοκληρωτικά καταστραφεί από τους χριστιανούς . Θέλοντας κάθε άνθρωπος να έχει την δυνατότητα να ακολουθεί ελεύθερα το θρησκευτικό του μονοπάτι επιδιώκει ακόμα και την αναστήλωση του ναού του Σολομώντα.
363 μ.χ. Δολοφονείται πισώπλατα από οπαδό της θρησκείας της αγάπης ο Ελληνολάτρης αυτοκράτορας Ιουλιανός κατά την διάρκεια μάχης με τους Πέρσες. Μόλις 2 χρόνια μετα. Η δολοφονία του Ιουλιανού θεωρείται σίγουρη καθώς κανείς από τους Πέρσες στρατιώτες δε παρουσιάστηκε να ζητήσει την ανταμοιβή που είχε ορίσει ο βασιλιάς Σαπώρ για τον θάνατο του Ιουλιανού. Ο χριστιανός Σωζόμενος επίσης επαινεί τον δολοφόνο ¨που για την αγάπη του θεού και της θρησκείας εκτέλεσε μια τέτοια πράξη¨. Τυπικό δείγμα μισαλλοδοξίας και αρρωστημένης φαντασίας.
364 μ.χ. Ο αυτοκράτορας Φλάβιος Ιοβιανός διατάζει την πυρπόληση της βιβλιοθήκης της Αντιόχειας. Χιλιάδες Ελληνικα βιβλία φιλοσοφίας και επιστήμης καίγονται.
365 μ.χ. Απαγορεύεται στους εθνικούς αξιωματικούς να διατάζουν χριστιανούς στρατιώτες.
370 μ.χ. Ο αυτοκράτωρ Βάλεντος διατάζει μεγάλο διωγμό κατά των Ελλήνων. Καίγονται χιλιάδες Ελληνικά βιβλία με την κατηγορία της μαγείας!!!! Ενώ ο φιλόσοφος Σιμωνίδης καίγεται στην πυρά, ο φιλόσοφος Μάξιμος ύστερα από φρικτά βασανιστήρια αποκεφαλίζεται, οι ιερείς Πατρίκιος και Ιλάριος εκτελούνται ενώ χιλιάδες άλλοι εθνικοί επώνυμοι και μη φυλακίζονται ή εκτελούνται.
372 μ.χ. Ο ανθέλληνας Βάλεντος διατάζει τους κυβερνήτες της Μικράς Ασίας να ΕΞΟΛΟΘΡΕΥΣΟΥΝ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΟΛΑ ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΙΑΣ ΚΑΙ ΛΑΤΡΕΙΑΣ ΤΟΥΣ.
373 μ.χ. Νέα απαγόρευση όλων των μορφών μαντείας. Αρχίζει η χρήση του όρου PAGANI (δηλαδή κάτοικος της υπαίθρου, λόγο της μεγαλυτερης θρησκευτικής ελευθερείας που είχε η επαρχία απο τη πόλη) υποτιμητικά για τους Ελληνές και τους λοιπούς Εθνικούς.
375μ.χ. Ο ναός του Ασκληπιού στην Επίδαυρο κλείνετε από τους χριστιανούς
380μ.χ. Ο φανατικός ισπανός ανθέλληνας Θεοδόσιος ο Α΄( ο αποκαλούμενος και Μέγας από τους χριστιανούς). Ορίζει επίσημη και μοναδική θρησκεία του κράτους τον χριστιανισμό και κηρύσσει εκτός νόμου κάθε άλλη λατρεία. Όποιος δεν είναι χριστιανός χαρακτηρίζεται ως σιχαμερός, αιρετικός, μωρός και τυφλός και απειλείται με επουράνια και επί γης τιμωρία (βλέπε Κώδιξ Θεοδοσίου). Δίνει εξουσιοδότηση στον επίσκοπο Μεδιολάνου Αμβρόσιο να καταστρέψει όλους τους ναούς των Εθνικών. Χριστιανοί ιερείς καθοδηγούν τον χριστιανικό όχλο ενάντια στον ναό της Δήμητράς στην Ελευσίνα καταστρέφουν τα πάντα γύρω τους και προσπαθούν να λιντσάρουν τους ιεροφάντες των Ελευσίνιων Μυστηρίων Νεστόριο και Πρίσκο. Ο 95χρονος ιεροφάντης Νεστόριος ύστερα από όλα αυτά κηρύσσει το τέλος των Ελευσίνιων μυστηρίων και την αρχή ενός πνευματικού σκότους για την ανθρωπότητα.
381μ.χ. Μια επιστροφή στις αρχαίες λατρείες αρχίζει να παρατηρείται στην αυτοκρατορία με μαζικές αποκηρύξεις της θρησκείας του Γιαχβέ και του Ναζωραίου. ο Μέγας και Άγιος Θεοδόσιος βλέποντας την επιστροφή πολλών χριστιανών στις πατρικές λατρείες με διάταγμα του στερεί τα πολιτικά δικαιώματα όλων των χριστιανών που επιστρέφουν στης παραδοσιακές λατρείες.
Σε όλη την ανατολική αυτοκρατορία ναοί και βιβλιοθήκες γκρεμίζονται και καίγονται. Σήμερα από τα 82 έργα του Αισχύλου έχουμε μόνο τα 7, από τα 123 του Σοφοκλή μόνο τα 7 από τα 92 έργα του Ευριπίδου μόνο τα 18. Έλληνες φιλόσοφοι, ποιητές, τραγωδοί, επιστήμονες, εχουν μείνει στην ιστορία μόνο από τα ονόματα τους και μικρά αποσπάσματα από τα γραπτά τους που βρίσκονται σε άλλα κείμενα. Ενώ δεκάδες άλλοι έχουν χαθεί μαζί με τα έργα τους για πάντα χάρη στο θεάρεστο έργο των χριστιανών.
Με νέο διάταγμα του ο Θεοδόσιος απαγορεύει ακόμα και την απλή επίσκεψη στους ελληνικούς και εθνικούς ναούς. Στην Κωνσταντινούπολη ο ναός της Θεάς Αφροδίτης μετατρέπεται από τους ευσεβείς χριστιανούς σε πορνείο ενώ της Θεάς Αρτέμιδος και του Θεού Ήλιου σε στάβλους
382μ.χ. Το hellelu-jah ( το γνωστό αλληλούια) εντάσσεται στις χριστιανικές τελετές. Θα πρέπει να μάθετε ότι η φράση αυτή στα εβραικά σημαίνει Δόξα τω Γιαχωβά και ήταν η πολεμική κραυγή των εβραίων Ζηλωτών.
384μ.χ. Ο Θεοδόσιος διορίζει Ύπαρχο Ανατολής τον Ματέριο Κυνήγιο και τον διατάζει να συνεργαστεί με τους τοπικούς χριστιανούς επίσκοπους στην καταστροφή των ελληνικών και εθνικών ναών σε νότια Ελλάδα και Μικρά Ασία καθώς και την καταστροφή και το κάψιμό όλων των ελληνικών βιβλίων.
385-388μ.χ. Ο Μάτερνος Κυνήγιος ακολουθούμενος από χιλιάδες φανατικούς μοναχούς περιδιαβαίνει την ελληνική ύπαιθρο καίγοντας και καταστρέφοντας τα πάντα στο πέρασμα του. Εκατοντάδες ελληνικοί ναοί και βιβλιοθήκες ισοπεδώνονται και καίγονται από τους οπαδούς της θρησκείας της αγάπης. Χιλιάδες Έλληνες και Εθνικοί από όλα τα μέρη της αυτοκρατορίας καταλήγουν στα στρατόπεδα θανάτου της Σκυθοπόλεως.
389μ.χ. Όλες οι μέθοδοι χρονολόγησης πέραν της χριστιανικής καταργούνται δια νόμου.
390μ.χ. Ο πατριάρχης Αλεξάνδρειας Θεόφιλος εξαπολύει μέγα διωγμό κατά των Ελλήνων και των Εθνικών της περιοχής. Καταστρέφει σχεδόν όλους τους μη-χριστιανικούς ναούς της Αλεξάνδρειας εκτός του Σεραπείου και των ναών της Ίσιδος (όχι φυσικά λόγο κάποιου είδους σεβασμού αλλά λόγο του πολυάριθμου των Ισιδιστών της περιοχής). Οι μισαλλόδοξοι εβραιοχριστιανοί θέλοντας να εξευτελίσουν τα Ιερά των Εθνικών ανεβάζουν σε γαϊδούρια ιερά σκεύη και αγάλματα και τα περιφέρουν στην πόλη. Η φαιδρή αυτή πράξη οδηγεί σε εξέγερση των Εθνικών.
Ο χριστιανός Γότθος στρατηγός Βοθέριχος αρχηγός των Βυζαντινής φρουράς της Θεσσαλονίκης προσπαθεί με την βία να επιβάλλει την θρησκεία του Ναζωραίου στους Έλληνες της πόλης. Οι Έλληνες εξεγείρονταί και σκοτώνουν πολλούς αξιωματικούς και στρατιώτες της φρουράς. Ο Θεοδόσιος μαθαίνοντας τα συμβάντα καλεί τους κάτοικούς της Θεσσαλονίκης στον ιππόδρομο δήθεν να παρακολουθήσουν ιπποδρομίες.
Μέσα σε τρεις ώρες ο Θεοδόσιος με την βοήθεια των εκχριστιανισμένων Γότθων ΣΦΑΖΟΥΝ 7000 ΕΛΛΗΝΕΣ (ΑΛΛΕΣ ΠΗΓΕΣ ΑΝΑΦΕΡΟΥΝ 15000) ΕΠΕΙΔΗ ΕΜΜΕΝΟΥΝ ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΡΟΓΟΝΩΝ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΘΕΟΥΣ ΤΗΣ ΦΥΛΗΣ ΜΑΣ ΚΑΙ ΑΡΝΟΥΝΤΑΙ ΝΑ ΑΣΠΑΣΤΟΥΝ ΤΗΝ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΟΥ ΕΒΡΑΙΟΥ ΘΕΟΥ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ. Σε μια προσπάθεια να ηρεμίσουν τα πνεύματα η χριστιανική εκκλησιά καταδικάζει την πράξη του Θεοδοσίου ενώ βέβαια στην συνέχεια τον ανακηρύσσει Μέγα και Άγιο.
391μ.χ. Ο Θεοδόσιος με νέο του νόμο απαγορεύει εκτός από την απλή επίσκεψη σε εθνικούς ναούς ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΙΤΑΓΜΑ ΤΩΝ ΣΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΑΓΑΛΜΑΤΩΝ. Επίσης απαγορεύει την ελληνική γλώσσα και καθιερώνει την λατινική γλώσσα ως την επίσημη της αυτοκρατορίας.
Νέοι διωγμοί και σφαγές των Εθνικών. Νέα εξέγερση των Εθνικών στην Αλεξάνδρεια που οχυρώνονται στο Σεράπειο. Μέσα στον ναό βρίσκονται τα τελευταία διασωθέντα έργα από την βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Ολύμπιος καλεί τους αρχαιόθρησκους της πόλης σε ένοπλο αγώνα υπέρ βωμών. Είναι μια απελπισμένη προσπάθεια των εκεί ελεύθερων ανθρώπων να υπερασπίσουν την τιμή τους , τις πατρώες λατρείες , και την γνώση του αρχαίου κόσμου από τους οπαδούς του Εβραίου θεού. Στην υπεράσπιση του ναού συμμετέχουν και οι ιερείς Ελλάδιος και Αμμώνιος καθώς και οι ποιητές Παλλαδάς και Κλαυδιανός. Για την αποφυγή περαιτέρω εξεγέρσεων ο Θεοδόσιος λύει την πολιορκία, δίνει αμνηστία στους πολιορκούμενους και ονομάζει οσιομάρτυρες τους χριστιανούς πολιορκητές που σκοτώθηκαν.
Αμέσως μετά την αποχώρηση του Ολύμπιου και των συναγωνιστών του, ο δειλός Θεόφιλος και οι εξίσου δειλοί οπαδοί της θρησκείας της αγάπης επιτίθενται στον ανυπεράσπιστο ναό, τον καταστρέφουν και παραδίδουν στις φλόγες την τεράστια βιβλιοθήκη που φιλοξενούσε το ιερό. Στην θέση του ναού και της ανυπολόγιστης αξίας βιβλιοθήκης οι χριστιανοί θα κτίσουν αργότερα μοναστήρι.
392μ.χ. Νέες σφαγές Ελλήνων και Εθνικών. Τα Καβήρεια μυστήρια της Σαμοθράκης παύουν και οι Έλληνες ιερείς σφάζονται. Στην Κύπρο οι τοπικοί επίσκοποί Επιφάνιος και Τύχων (Άγιοι και οι δύο) καταστρέφουν σχεδόν όλους τους ναούς στο νησί. Τα μυστήρια της θεάς Αφροδίτης σταματούν. Νέος παρανοϊκός νόμος του Θεοδοσίου, σύμφωνα με το οποίο, όποιος δεν υπακούει τον "Άγιο" Επιφάνιο δεν έχει δικαίωμα ζωής στο νησί! Νέες εξεγέρσεις Ελλήνων και Εθνικών ενάντια στον αυτοκράτορα και την εκκλησία σε πολλές περιοχές της αυτοκρατορίας.
393μ.χ. Απαγόρευση των Πυθικών, των Ολυμπιακών και Άκτιων αγώνων ως ελληνικά μιάσματα. Οι οπαδοί της αγάπης ισοπεδώνουν τους ναούς της Ολυμπίας. Παράλληλα με όλα αυτά ο Θεοδόσιος όλος περιέργως- ορίζει την ιουδαϊκή θρησκεία ως ανεκτή από τους χριστιανούς και απαγορεύει κάθε καταστροφή Ιουδαϊκής συναγωγής.
395μ.χ. Στον θρόνο ανεβαίνει ο επίσης ισπανικής καταγωγής Φλάβιος Αρκάδιος με δύο νόμους του διατάζει ανηλεή διωγμό κατά Ελλήνων και Εθνικών. Όμως ο κίνδυνος των Γότθων ( χριστιανών στο θρήσκευμα ασφαλώς) αρχίζει να ανησυχεί την βασιλεύουσα. Ο ευνούχος συμβουλάτορας του Αρκάδιου, Ρουφίνος συμβουλεύει τον αρχηγό των Γότθων Αλάριχο να στραφεί εναντίον της Γης των Ελλήνων και του υπόσχεται αμύθητα πλούτη τα οποία κρύβονταί μέσα στους ελληνικούς ναούς. Οι εκχριστιανισμένοι Γότθοι του Αλάριχου συνεπικουρούμενοι από πλήθος ειδωλοφάγων μοναχών αρχίζουν την ισοπέδωση των ελληνικών πόλεων και την σφαγή των Ελλήνων.
Το Δίων, η Μεσσηνία, το Άργος, η Νεμέα, η Λυκόσουρα, η Σπάρτη, τα Μέγαρα, η Κόρινθος και άλλες ελληνικές πόλεις καταστρέφονται ολοκληρωτικά. Τα ιερά του Διός στην Νεμέα, τα ιερά της Ολυμπιάς, τα αρκαδικά ιερά της Λυκόσουρας και το ιερό της Ελευσίνας μαζί με πλήθος άλλων ελληνικών λατρευτικών κέντρων καταστρέφονται ολοκληρωτικά ενώ οι ιερείς τους είτε σφάζονται, είτε όπως ο ιεροφάντης του Μίθρα, Ιλάριος καίγονται ζωντανοί. Χαρακτηριστική είναι η στάση που κρατάνε οι απανταχού την ελληνική επικράτεια αυτοκρατορικές φρουρές που αντί να εμποδίσουν τον Γότθο εισβολέα που καταστρέφει πόλεις τις αυτοκρατορίας παρακολουθούν απαθέστατα.
Χαρακτηριστικό είναι το περιστατικό της άφιξης των Γότθων στις Θερμοπύλες. Ο Αλάριχος αναγγείλει την άφιξη του στον Ανθύπατο Αντίοχο και αρχηγό της φρουράς των Θερμοπυλών Γερούσιο, ζητώντας τους να τον αφήσουν να περάσει ελεύθερα στην υπόλοιπη Ελλάδα, κάτι που φυσικά δεν του αρνούνται.
396μ.χ. Νόμος του Αρκάδιου ορίζει ότι οποιαδήποτε είδους ενασχόληση με το Δωδεκάθεο και τις εθνικές λατρείες πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ύστατη προδοσία απέναντι στην αυτοκρατορία. Οι εναπομείναντες Εθνικοί ιερείς και ιεροφάντες φυλακίζονται.
397μ.χ. Νέος νόμος του Αρκάδιου. Με την παρότρυνση του Άγιου και φανατικού ανθέλληνα Χρυσόστομου, αυτού του ανεκδιήγητου που απεκάλεσε τους Έλληνες φιλόσοφους ανήθικα καθάρματα, διατάζει το "Ες έδαφος φέρειν" για όλους τους εναπομείναντες ναούς Ελλήνων και Εθνικών, καθώς και την ασβεστοποίηση των μαρμάρων τους και την χρήση τους ως οικοδομικά υλικά ώστε να χαθούν για πάντα τα ίχνη των εθνικών λατρειών.
398μ.χ. Το 4ο εκκλησιαστικό συνέδριο της Καρχηδόνας απαγορεύει την μελέτη των βιβλίων των Ελλήνων και λοιπών Εθνικών ακόμα και στους χριστιανούς επίσκοπους. Ο επίσκοπός Πορφύριος, και αυτός "Άγιος", ισοπεδώνει σχεδόν όλους τους ναούς των εθνικών στη Γάζα. Ο Γότθος Αλάριχος για το θεάρεστο έργο της ισοπέδωσης της Ελλάδος διορίζεται γενικός αρχηγός του ιλλυρικού ζητήματος.
399μ.χ. Ο Αρκάδιος διατάζει με νέο νόμο την ισοπέδωση όσον από τους ελληνικούς και εθνικούς ναούς έχουν παραμείνει.
400μ.χ. Ο επίσκοπός Νικήτας καταστρέφει το μαντείο του Θεού Διονύσου στις Βέσσες και "βαπτίζει" τους κατοίκους της πόλης.
ΟΙ ΔΙΩΞΕΙΣ ΤΟΥ ΘΑΥΜΑΣΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ
ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟ
401μ.χ. Ο χριστιανικός όχλος της Καρχηδόνας με κραυγές καταστρέφει ναούς και είδωλά. Ο άγιος Πορφύριος ολοκληρώνει το έργο του στην Γάζα καταστρέφοντας και τα τελευταία 9 εθνικά ιερά, καίγοντας βιβλία και λυντσάροντας Εθνικούς. Η 15η σύνοδός της Καρχηδόνας αποφασίζει ότι όσοι δημιουργούν συγγένειες με ειδωλολάτρες αλλά και όσοι δεν αποκληρώνουν τους συγγενείς τους που παραμένουν ειδωλολάτρες ΘΑ ΑΦΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΘΑΝΑΤΟΝ!
405μ.χ. Ο Άγιος Χρυσόστομος στέλνει της ορδές των παρανοϊκών μοναχών να διαλύσουν όλα τα αγάλματα και τους ναούς στην Παλαιστίνη.
406μ.χ. Ο Άγιος Χρυσόστομος πείθει διάφορες πλούσιες "νεοφώτιστες" χριστιανές να χρηματοδοτήσουν της "ειδωλοφαγικές" δραστηριότητες αυτού και του όχλου του. Ένα από τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου πυρπολείται και εκθεμελιώνεται από τους ροπαλοφόρους του και τα περίφημα γλυπτά του ναού χρησιμοποιούνται ως οικοδομικά υλικά για εκκλησιές, σπίτια, κλπ. Στην Σαλαμίνα της Κύπρου ο Άγιος Επιφάνιος δηλώνει ότι πήρε εντολή από τον Θεό και καταστρέφει και ληστεύει τον εκεί ναό του Δία. Ο άλλος Άγιος της Κύπρου Ευτύχιος καταστρέφει το μαντείο και τον ναό της Θεάς Αφροδίτης.
407μ.χ. Για ακόμα μια φορά όλες οι μη-χριστιανικές γιορτές, ιεροπραξίες και θρησκευτικές δραστηριότητες απαγορεύονται δια νόμου. Η αδιάκοπες διώξεις και διαταγές των διαφόρων χριστιανών αυτοκρατόρων αποδεικνύουν ότι οι Έλληνες όπως και οι υπόλοιποι εθνικοί υπόφεραν με πείσμα στις πατρώες τους αντιλήψεις εκτελώντας ακόμα και κρυφά και με κίνδυνο της ζωής τους τις ιεροπραξίες τους.
408μ.χ. Κοινό διάταγμα του αυτοκράτορα της ανατολής Αρκαδιού και της δύσης Ονώριου απαγορεύει την οποιαδήποτε κατοχή εθνικών γλυπτών, ενώ διατάσσεται η αφαίρεση όλων των αγαλμάτων από τους ναούς των Εθνικών και η μετατροπή των ναών σε εκκλησίες. Νέες σφαγές και διωγμοί του ελληνικού και εθνικού στοιχείου της αυτοκρατορίας και νέες πυρπολήσεις βιβλίων. Το ερευνητικό πνεύμα των Ελλήνων καθώς και η φιλομάθεια τους ήταν αυτή που είχε δημιουργήσει τέτοιο μεγάλο όγκο συγγραφικού έργου. Μόνο στην βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας μας αναφέρεται ότι υπήρχαν 700.000 συγγράμματα. Για αυτό ας μην παραξενεύεσται από την συνεχή αναφορά σε καταστροφές και καψίματα βιβλίων.
Ανανεώνονται οι απειλές για τους αξιωματικούς που δεν δείχνουν ιδιαίτερο ζήλο στις καταστροφές Εθνικών μνημείων. Βαριά πρόστιμα και απειλές της ίδιας τους της ζωής δέχονται που δεν εφαρμόζουν τον νόμο κατά της ειδωλολατρίας. Την ίδια εποχή ο Αυγουστίνος (Άγιος και αυτός) παρά της επικλήσεις επωνύμων εθνικών της Αλγερίας για σεβασμό στην διαφορετικότητα των πίστεων του κάθε ανθρώπου, σφαγιάζει εκατοντάδες, και με την βοήθεια του χριστιανικού όχλου και του αυτοκρατορικού στρατού γκρεμίζει πολλά εθνικά ιερά.
Νέος αυτοκράτορας ανεβαίνει στον θρόνο, ο Θεοδόσιος ο Β.
409μ.χ. Νόμος του Θεοδοσίου του Β απαγορεύει την αστρολογία και όλες της μεθόδους μαντείας δια ποινής θανάτου.
415μ.χ. Είναι το έτος που θα σημαδευτεί με ένα από τα ειδεχθέστερα εγκλήματα των χριστιανων, χαρακτηριστικό της σε παρανοϊκό βαθμό μισαλλοδοξίας αλλά και του μισελληνισμού αυτής της Ιουδαϊκής αίρεσης. Στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου σωματοφύλακες (παραβολάνοι) του εκεί πατριαρχείου βρίσκουν στον δρόμο την μαθηματικό και φιλόσοφο Υπατία, ένα από τα πιο φωτεινά πνεύματα της εποχής. Αφού την συλλαμβάνουν την οδηγούν μέσα στην εκκλησία του Αγίου Μιχαήλ (άλλες πήγες αναφέρουν την εκκλησία Κωνσταντίνου και Ελένης) και αφού της ξεσκίζουν τα ρούχα ΤΗΣ ΓΔΕΡΝΟΥΝ ΤΟ ΔΕΡΜΑ ΜΕ ΚΟΧΥΛΙΑ, ΤΗΣ ΣΠΑΝΕ ΤΑ ΚΟΚΑΛΑ, ΤΗΝ ΚΟΒΟΥΝ ΣΕ ΜΙΚΡΑ ΚΟΜΜΑΤΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΕΤΑΝΕ ΑΛΛΑ ΣΤΗΝ ΠΥΡΑ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΣΤΑ ΑΔΕΣΠΟΤΑ ΣΚΥΛΙΑ. Η μόνη αιτία για κάτι τόσο αισχρό δεν είναι άλλη από το γεγονός ότι η Υπατία ήταν μαθηματικός, άρα μάγισσα για τους χριστιανούς, φιλόσοφος, και το σημαντικότερο, κοινωνός του ελληνικού πνεύματος. Φυσικά κανείς από αυτά τα ζώα που ευθύνονταν για τον θάνατο της δεν θα τιμωρηθεί. Το αντίθετο μάλιστα, ο πατριάρχης Αλεξάνδρειας Κύριλλος, ο ηθικός αυτουργός της δολοφονίας, ΘΑ ΑΓΙΟΠΟΙΗΘΕΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ. Νέοι διωγμοί των εθνικών και των ιερέων τους στην Νότια Αφρική οι τρόποι εκτέλεσης είναι δυο σταύρωση ή θάνατος στην πυρά.
416μ.χ. Στην Αβυθινία ο μοναχός Υπάτιος ο αποκαλούμενος και ως η σπάθα του θεού μαζί με ροπαλοφόρους συνοδοιπόρους του περιδιαβαίνουν την περιοχή καταστρέφοντας ναούς, σκοτώνοντας Εθνικούς, συμπεριλαμβανομένων και των οικογενειών τους βέβαια) καίγοντας ιερά άλση και ανακαλύπτοντας κρυφούς Εθνικούς ιερείς που ασφαλώς σκοτώνουν. Όσοι αξιωματούχοι εμμένουν στις πατρώες θρησκείες χάνουν της θέσεις τους.
423μ.χ. Ο Θεοδόσιος ο Β με διάταγμα του χαρακτηρίζει όλες της εθνικές λατρείες ως λατρείες δαιμόνων και απειλή με φυλακίσεις και βασανιστήρια όσους τις ασπάζονται.
429μ.χ. Ροπαλοφόροι μοναχοί και αυτοκρατορικοί στρατιώτες γκρεμίζουν το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Θεάς Αθηνάς από τον Παρθενώνα, καταστρέφουν την ξύλινη σκεπή του ναού και λαφυραγωγούν το ιερό. Οι Έλληνες εθνικοί της Αθήνας διώκονται
435μ.χ. Με νόμο του ο Θεοδόσιος ο Β διατάζει την ποινή του θανάτου για τους Έλληνες εθνικούς καθώς και τους αιρετικούς. Επίσης ορίζει ΟΤΙ Η ΜΟΝΗ ΝΟΜΙΜΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΕΙΝΑΙ Ο ΙΟΥΔΑΪΣΜΟΣ !
438μ.χ. Μεγάλος λοιμός πέφτει τον χειμώνα του έτους στην αυτοκρατορία και ο Θεοδόσιος κατηγορεί ως αιτία τους Εθνικούς που λατρεύουν δαίμονες!!!
440-450μ.χ. Οι οπαδοί της θρησκείας της αγάπης γκρεμίζουν όλους τους ναούς και τα ιερά των Ελλήνων πλην εκείνων που μετατρέπονται σε χριστιανικές εκκλησίες. Ο Θεοδόσιος ο Β διατάζει το κάψιμο όλων των μη-χριστιανικών βιβλίων και ειδικότερα αυτών του Πορφύριου. Ο σημαντικότατος νεοπλατωνικός φιλόσοφός Πορφύριος υπήρξε μαθητής του Πλωτίνου. Μέσα στα δεκάδες φιλοσοφικά, αστρονομικά, μαθηματικά, ιστορικά και αλλά κείμενα του συνέγραψε και 15 κείμενα ''Κατά χριστιανών'' στα οποία αποδείκνυε ότι κάποια βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης είχαν κατασκευαστεί κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αντίοχου του Επιφανούς καθώς και καταδείκνυε της αντιφάσεις της ιουδαιοχριστιανικής θρησκείας. Λέγεται πως η ανάγνωση των έργων του αυτών εξόργισε αφάνταστα τον Θεοδόσιο τον Β που διέταξε την άμεση καταστροφή των κειμένων του. Οι ναοί της πόλεως Αφροδισίας καταστρέφονται και η πόλη μετονομάζεται σε Σταυρούπολη.
451μ.χ. Νέος νόμος του Θεοδόσιου του Β θέτει ως ποινή για κάθε μορφή "ειδωλολατρίας" τον θάνατο.
457-491μ.χ. Σποραδικές εκτελέσεις εθνικών σε όλη την αυτοκρατορία. Σε μια τελευταία προσπάθεια να υπερασπιστούν την λατρεία τους και την τιμή τους από τους από τους οπαδούς του εξ’ανατολάς "φωτός" οι Έλληνες της Μικρας Ασίας εξεγείρονται. Η εξέγερση καταστέλλεται και οι έλληνες σφάζονται από τον αυτοκρατορικό στρατό. Μεγάλες μορφές της αυτοκρατορίας με την κατηγορία πως είναι Έλληνες εκτελούνται. Ο Ζώσιμος, ο Ισίδωρος, ο Σεβεριανός, και άλλοι ενώ λαμβάνει χώρα η περίφημη δίκη του φιλόσοφου Ισοκάσιου . Ο φιλόσοφος Ισοκάσιος ο οποίος κατείχε μεγάλες θέσεις μέχρι πρότινος στην αυτοκρατορία οδηγήθηκε στο δικαστήριο γυμνός και δεμένος με την κατηγορία πως είναι Έλληνας.
Δικαστής είχε οριστεί ο έπαρχος Πουσαίος με τον οποίο ο Ισοκάσιος δίκαζε παλαιότερα μαζί. Με την έναρξη της δίκης ο Πουσαίος απεύθυνε το λόγο στον Ισοκάσιο λέγοντας του "Βλέπεις πως κατάντησες Ισοκάσιε" και ο Ισοκάσιος απάντησε "Βλέπω και δεν απορώ γιατί περνώ ανθρώπινες συμφορές. Αλλά δίκασε με δίκαια και καθαρά όπως δικάζαμε κάποτε μαζί ...ΕΙΜΑΙ ΕΛΛΗΝΑΣ...ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑ ΤΟΣΟ ΜΕΓΑΛΟ ΕΓΚΛΗΜΑ;"
Στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου χριστιανοί αξιωματούχοι εκτελούν βασανίζουν και διαπομπεύουν πολλούς κρυφούς εθνικούς ιερείς.
474μ.χ. Αυτοκράτορας αναλαμβάνει ο Ζήνων. Επι της βασιλείας του το 484μ.χ. εκδηλώνεται νέα εξέγερση των Ελλήνων κατά του εβραιοχριστιανικού κατεστημένου με ηγέτες τον Λεόντιο, τον Ίλλο και τον αθηναίο φιλόσοφό Παμπρέπιο επιδιώκουν την ανατροπή του χριστιανισμού και την επιστροφή των πατρώων αντιλήψεων. Παρά τον γενναίο αγώνα των Ελλήνων, 4 χρόνια μετά και οι τελευταίοι επαναστάτες θανατώνονται. Στην Ίμβρο ο προσηλυτιστής Κόνων ακολουθούμενος από το σύνηθες πλήθος των ειδωλοφάγων μονάχων εκτελεί όλους τους Έλληνες του νησιού. Ακόμα μια δωδεκαθειστική λατρεία αυτή του Λαβρανίου Δια βρίσκει το τέλος της όπως και οι λάτρεις της από τους οπαδούς της "αγάπης".
515μ.χ. Ο νέος αυτοκράτορας Αναστάσιος εξαπολύει τους στρατιώτες της αυτοκρατορίας και τον ειδωλοφαγικό "στρατό" των διαφόρων επισκόπων και ισοπεδώνει τον ναό του Θεού Θεανδρίτου στη Ζοάρα της Αραβίας καθώς και δεκάδες άλλα ιερά στην περιοχή οι εθνικοί της περιοχής τι άλλο…εκτελούνται. Στα χρόνια του Αναστάσιου γίνετε επίσης και υποχρεωτικό το βάπτισμα ακόμα και για όσους είναι ήδη χριστιανοί
528μ.χ. Αυτοκράτορας είναι πλέον ένας από τους κορυφαίους ανθέλληνες της ιστορίας ο Γιουτπράδα (ελληνιστί Ιουστινιανός) επί των ημερών του καταργούνται οι ολυμπιακοί αγώνες και εκδηλώνεται η περίφημη στάση του Νίκα. Παρόλες τις αρχικές επιτυχίες των επαναστατών. H "στάσις του Νίκα" είναι ακόμα ένα χαρακτηριστικό ιστορικό γεγονός το οποίο έχει υποστεί και αυτό τις παραποιήσεις και τους κάθε είδους ¨καλλωπισμούς¨ από τους ¨ιστορικούς¨ της χριστιανικής εξουσιοκρατίας. Εν συντομία θα αναφέρουμε πως στον ιππόδρομο υπήρχαν δύο μεγάλες φατρίες οι Πράσινοι και οι Βένετοι. Οι Πράσινοι είχαν ταχθεί κατά του χριστιανισμού και επιζητούσαν μια λογικότερη και ελληνίζουσα θρησκεία όπως επίσης και την παύση κάθε είδους διωγμού για θρησκευτικούς και λατρευτικούς λόγους. Με την αρχή της εξεγέρσεως οι Πράσινοι πήραν με το μέρος τους και τους Βένετους και πυρπόλησαν της φυλακές στις οποίες κρατούνταν όσοι είχαν συλληφθεί για θρησκευτικούς λόγους απελευθερώνοντας τους. Έπειτα έκαψαν την χαλκή πύλη του παλατιού και την Αγία Σοφία. Οι επιτυχίες όμως των επαναστατών δεν συνεχίστηκαν και ύστερα από τεραστία στρατηγικά τους λάθη βρήκαν την ήττα από τον Ιουστινιανό.
O αυτοκρατορικός στρατός ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ ΒΑΡΒΑΡΙΚΟ ΦΥΛΟ ΤΩΝ ΕΡΟΥΛΩΝ (χριστιανών ασφαλώς) πνίγει την εξέγερση των Ελλήνων στο αίμα. 40.000 νεκροί αρχικά και εν συνεχεία γκρέμισμα ελληνικών ναών και κλείσιμο φιλοσοφικών σχολών. Η τελευταία ελπίδα του ελληνισμού είχε πια χαθεί. Μέσα στα αντίποινα της ιουδαιοχριστιανικής ηγεσίας είναι η αφαίρεση κτημάτων των Ελλήνων προς όφελος ασφαλώς της χριστιανικής εκκλησιάς και του δημόσιου ταμείου. Ο Ιουστινιανός συνεχίζοντας το θεάρεστο έργο του επιβάλλει ποινές θανάτου δια σταύρωσης πυρός και βασανιστηρίων για όσους "εκ των ανοσιών και μυσαρών Ελλήνων κατεχόμενοι πλάνη". Συντάσσει επίσης και τον περίφημο "Ιουστινιάνειο κώδικα" μνημείο ανθελληνικού παροξυσμού.
529μ.χ. Ο Ιουστινιανός κλείνει την φιλοσοφική σχολή των Αθηνών και δημεύει την περιουσία της. Οι τελευταίοι διδάσκαλοι κυνηγημένοι βρίσκουν καταφύγιο στην αυλή του λάτρη του ελληνικού πολιτισμού Πέρση βασιλεία Χοσρόη.
532μ.χ. Ο μονοφυσίτης μοναχός Ιωάννης Ασιακός μαζί με οπαδούς του περιδιαβαίνουν την Μικρά Ασία και διαλύουν ότι απομένει από της εθνικές λατρείες.
542-546μ.χ. Λόγο της συνεισφοράς του στην καταστροφή του ελληνικού πολιτισμού ο Ιουστινιανός ονομάζει τον Ιωάννη Ασιακό επίσημο αυτοκρατορικό προσηλυτιστή εξουσιοδοτημένο να εξοντώσει ή να βαπτίσει της "ειδωλολατρικές" ψυχές που έχουν απομείνει στην αυτοκρατορία. Ύστερα από 35 χρόνια σφαγών, βίαιων προσηλυτισμών δωροδοκιών και βασανιστηρίων ο Ιωάννης περιγράφει ο ίδιος τα κατορθώματα του στο έργο του. Ενώ στην Κωνσταντινούπολη φυλακίζονται, βασανίζονται και εκτελούνται γραμματικοί, ρήτορες, νομικοί και λόγιοι με την κατηγορία πως είναι "Έλληνες".
556μ.χ. Ο επίσκοπος Αμάνθιος στέλνεται από τον Ιουστινιανό στην Αντιόχεια για να εξοντώσει όλους τους εναπομείναντες εθνικούς της πόλης και να καταστρέψει όλες της κρυφές ιδιωτικές τους βιβλιοθήκες με την "ανόσια" γνώση των Ελλήνων.
562μ.χ. Νέος διωγμός των Ελλήνων και λοιπών εθνικών σε Αθήνα, Παλμήρα και Κωνσταντινούπολη. Ο χρονικογράφος Ι.Μαλαλάς στο έργο του ¨χρονογραφία¨ γράφει χαρακτηριστικά "Έλληνες πιάστηκαν και διαπομπεύθηκαν μέσα στην Κωνσταντινούπολη ταυτόχρονα με το κάψιμο των ελληνικών βιβλίων στον ¨Κυνήγιον¨ μαζί με εικόνες των Θεών".
578-582μ.χ. Την εξουσία παίρνει ένας νέος αυτοκράτορας ο Τιβέριος, ο οποίος ασφαλώς συνεχίζει το έργο των προκατόχων του ,εκατοντάδες κρυπτοεθνικοί εκτελούνται, παλουκώνονται, αποκεφαλίζονται και σταυρώνονται. Ο ύπαρχος Ανατολής Ανατόλιος ρίχνεται στα λιοντάρια με την κατηγορία της λατρείας του Διός. Όταν τα λιοντάρια δείχνουν απροθυμία να τον φάνε οι οπαδοί της θρησκείας της "αγάπης" αποφασίζουν την σταύρωση του ενώ εν συνεχεία πετούν το πτώμα του καθώς και τα πτώματα άλλων Έλλήνων στους σκουπιδότοπους εκτός των τειχών της πόλης . Φήμες ότι η εξουσία έχει ύποπτες συνδιαλλαγές με τους μιαρούς Έλληνες οδηγούν τον χριστιανικό όχλο της Κωνσταντινούπολης σε επίθεση εναντίον των ελαχίστων εναπομεινάντων Ελλήνων της πόλης τους οποίους ή λιθοβολούν ή καίνε ζωντανούς.
582-602μ.χ. Είναι η περίοδος της αυτοκρατορίας του Μαυρίκιου ο οποίος εγκαινιάζει την βασιλεία του με νέους διωγμούς κατά των εναπομεινάντων εθνικών της ανατολικής αυτοκρατορίας. Οι οπαδοί της θρησκείας της "αγάπης"εκτελούν βασανίζουν, καινε, σταυρώνουν οποιονδήποτε είναι ύποπτος για εθνική λατρεία. Η ερήμωσή της επαρχίας, η πνευματική και υλική εξαθλίωση, η υπερσυγκέντρωση του πληθυσμού της αυτοκρατορίας στης μεγάλες πόλεις οδηγούν στην αποκτήνωση της καθημερινής ζωής και στην εμφάνιση συνεχών επιδημιών πανούκλας που οδηγούν στον θάνατο μεγάλο αριθμό ατόμων από τα εξαθλιωμένα πλήθη της αυτοκρατορίας.
602μ.χ. Με τον θάνατο του Μαυρίκιου ξεσπά μια "εμφύλια" (χρησιμοποιειώ τον όρο εμφύλια διαμάχη εντός εισαγωγικών διότι μεταξύ των υπηκόων της αυτοκρατορίας δεν υπήρχε καμία κοινή φυλετική ή εθνική συγγένεια) διαμάχη στους κόλπους της αυτοκρατορίας οι όχλοι της Κιλικίας, της Μικράς Ασίας, της Παλαιστίνης, της Θεσσαλονίκης, των Βαλκανικών επαρχιών και της ίδιας της πρωτεύουσας αλληλοσκοτώνονται. Είναι μια εποχή παραλογισμού και σχιζοφρένειας, όπως κάθε εποχή που ακολουθεί μετά από λοιμούς και επιδημίες. Ο ιστορικός C.Mango στο βιβλίο του ¨Η αυτοκρατορία της Νέας Ρώμης¨ περιγράφει χαρακτηριστικά "Άνθρωποι αλληλοσκοτώνονταν στους δρόμους, εισέβαλλαν στα σπίτια, πετούσαν γέρους και παιδία από τα παράθυρα, κακοποιούσαν της γυναίκες, λήστευαν και πυρπολούσαν".
692μ.χ. Είναι η χρονολογία που λαμβάνει χώρα η Πενθέκτη σύνοδος. Σε αυτήν, η ίδια η ηγεσία του ιουδαιοχριστιανισμού παραδέχεται πως παρόλες τις πολύχρονες (σχεδόν 4 αιώνες διωγμών) προσπάθειες της υπάρχουν ακόμα ελληνικά και εθνικά κατάλοιπα. Έτσι τα μέλη της συνόδου αποφασίζουν την απαγόρευση όσων από τις γιορτες των εθνικών λατρειών συνεχίζουν ακόμα σε σκόρπια μέρη της αυτοκρατορίας όπως τα Βρουμάλια, τα Ανθεστήρια, τα Βοτά και άλλες διονυσιακές και εθνικές εορτές.
804μ.χ. Ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ταράσιος αποπειράται να εκχριστιανίσει τους τελευταίους Έλληνες της αυτοκρατορίας τους κάτοικούς της Μέσα Μάνης αποτυγχάνει όμως καθώς το περήφανο ελληνικό στοιχείο της περιοχής αντιστέκεται σθεναρά.
850-860μ.χ. Αυτό που δεν κατάφερε ο Ταράσιος πέτυχε με την φωτιά και το σπαθί ο Αρμένιος προσηλυτιστής και "άγιος" Νίκων, γνωστός και ως Νίκων ο Μετανοείτε, προσωνύμιο που του έμεινε καθώς επαναλάμβανε διαρκώς την λέξη μετανοείτε. Αξίζει να αναφέρουμε πως ο εν λόγω προσηλυτιστής έχτισε τις πόρτες των εκκλησιών πολύ χαμηλές ώστε όταν εισέρχονταν μέσα οι "νεοφώτιστοι" Λάκωνες να σκύβουν ταπεινά το κεφάλι τους. Έτσι στα μέσα του 9ου αιώνα παύει η τελευταία λατρεία των Ελλήνων Θεών στα ιερά χώματα της πατρίδας μας.
Η καταγραφή αυτή μπορεί μεν να αναφέρεται στην περίοδο μεταξύ του 314μ.χ.και του 860μ.χ., όπου έγινε και το μεγαλύτερο μέρος από το διωγμό των Ελλήνων και του ελληνικού πνεύματος, οι σκόρπιες όμως καταστροφές και διώξεις του ελληνικού στοιχείου συνεχίστηκαν και συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Μπορεί αυτές να είναι πυρπολήσεις βιβλιοπωλείων, σαν αυτή του εκδότη-συγγραφέα Μάριου Βερέττα, ή το σπάσιμο αγαλμάτων ελλήνων Θεών-στην προκειμένη περίπτωση τα γεννητικά όργανα αγάλματος του Διός- που έγιναν κομμάτια από την βαριοπούλα ενός θεοσεβούμενου μοναχού, είτε το πλέον ακραίο, η καταστροφή του αρχαιολογικού χώρου, του βωμού του Διόνυσου, απο παραθρησκευτικές οργανώσεις το 1977. Φυσικά τίποτα δεν αναφέρθηκε και κανείς ασφαλώς δεν τιμωρήθηκε για την πράξη αυτή. Όπως πάντα!
αυτα παρθηκαν απο
http://www.mythologia.8m.com/