Η αλήθεια και τα όριά της!!!

[cowboissa]

Απέναντι στην έννοια και την αξία της αλήθειας οι άνθρωποι υιοθετούν τέσσερις ουσιωδώς αποκλίνουσες μεταξύ τους στάσεις. Οι στάσεις αυτές δεν υπαγορεύονται από κάποιες συγκεκριμένες ιδεολογίες, αλλά αντιστοιχούν σε τέσσερις βασικούς τρόπους ύπαρξης και τις συναντούμε σε εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους πολιτισμικά και κοινωνικά περιβάλλοντα. Η σημασία που αποκτά για τον κάθε άνθρωπο η αλήθεια μπορεί να ερμηνευθεί έως ένα βαθμό μέσα από τα προσωπικά του βιώματα, να τεκμηριωθεί μέσα από τις προσλαμβάνουσες παραστάσεις και να ανιχνευθεί μέσα από τις ψυχικές του προδιαθέσεις, χωρίς πάντως - ευτυχώς - η οποιαδήποτε ανάλυση να μπορεί να εξαντλήσει το βάθος της προσωπικότητας του κάθε ανθρώπου και να αιτιολογήσει επαρκώς τις επιλογές και τις ιεραρχήσεις που έχει κάνει στη ζωή του.

Υπάρχουν άνθρωποι για τους οποίους η αλήθεια είναι απλώς μια σημαία ευκαιρίας, ένα απλό περίβλημα χρήσιμο για να μπορούν να ικανοποιούν τις ανάγκες τους και να εκπληρώνουν τις φιλοδοξίες τους. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν όσοι συνειδητά γίνονται μεταπράτες της αλήθειας ή ορθότερα των αληθειών, καθώς τις αλλάζουν με περισσή ευκολία ανάλογα με τις συγκυρίες. Υπάρχουν επίσης και εκείνοι και είναι μάλιστα περισσότεροι, που δεν είχαν ποτέ τα εφόδια, τη διάθεση ή την ευκαιρία να αναρωτηθούν γιατί καταφάσκουν σε όσα καταφάσκουν. Ασφαλώς η ανειλικρίνεια των μεν δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την αφέλεια και την άγνοια των δε, ωστόσο και στις δύο περιπτώσεις το κοινό στοιχείο είναι ότι, η αλήθεια προσλαμβάνεται ως μια κατά βάση εξωτερική συνθήκη.

Σε μια άλλη μεγάλη κατηγορία μπορούν να συμπεριληφθούν οι άνθρωποι οι οποίοι μετά από κόπο, έρευνα, επιμέλεια και ζήλο κατέληξαν να εσωτερικεύσουν ορισμένες αρχές και αξίες που προσδίδουν νόημα στη ζωή τους, τους βοηθούν να αντιληφθούν τον κόσμο που τους περιβάλλει και να πορεύονται με συνέπεια μέσα σε αυτόν. Αυτή όμως η συνειδητή, η ώριμη κατάφαση στην αλήθεια μπορεί να βιωθεί με εντελώς διαφορετικούς τρόπους. Υπάρχει ένα υπαρξιακό χάσμα ανάμεσα σε εκείνους για τους οποίους η αλήθεια ανευρέθη άπαξ και δια παντός και σε εκείνους για τους οποίους η αλήθεια η δική τους είναι μια επιλογή ανάμεσα σε πολλές άλλες δυνατές. Οι πρώτοι είναι μύστες της ορθής δόξας, ενώ οι δεύτεροι είναι οδοιπόροι του σκεπτικισμού.

Για τους πρώτους οι διαφοροποιημένες ή και αντίθετες αρχές στις οποίες όλοι οι άλλοι αναγνωρίζονται, είτε συνιστούν προϊόν πλάνης και κακοδοξίας, είτε στην καλύτερη περίπτωση, αποτελούν μια ατελή προσέγγιση της μίας και μόνης ζωτικής αλήθειας. Ενώ για τους δεύτερους πολλές, αν και όχι όλες, από τις αξίες και αρχές που κάποιοι άλλοι πρεσβεύουν κι εφαρμόζουν είναι εξίσου έγκυρες κι αξιοπρόσεκτες με τις δικές τους, καθότι είναι συνεκτικές, έχουν πιστοποιημένη διάρκεια και παράγουν αποτελέσματα. Η παραδοχή ότι, ο κόσμος είναι και πιθανότατα θα εξακολουθήσει να είναι πλουραλιστικός κι όχι μονιστικός, η επίγνωση ότι, υπάρχουν άτομα και κοινωνίες ολόκληρες που συγκροτούνται, ζουν και δημιουργούν σε πείσμα των δικών τους παραστάσεων κι αντιλήψεων δεν αποδυναμώνει το αίσθημα αυτοεκτίμησης ούτε παραλύει τη δημιουργικότητά τους. Το αντίθετο, η εξοικείωση με την ιδέα και το περιεχόμενο της ετερότητας ή καλύτερα των πολλών και σε πολλά αντινομικών μεταξύ τους ετεροτήτων τους ωθεί να κατανοήσουν βαθύτερα εκείνα στα οποία οι ίδιοι καταφάσκουν.

Οι μύστες της ορθής δόξας αδυνατούν να φαντασθούν ότι, η αλήθεια κλίνεται και στον πληθυντικό αριθμό. Αξιωματικά αρνούνται να αποδεχθούν ότι, η αλήθειά τους μπορεί να είναι σφαλερή ή ακόμη ότι θα μπορούσαν, υπό διαφορετικές συνθήκες, να είχαν διαμορφώσει μια άλλη αντίληψη για την αλήθεια, μερικώς ή ριζικά διάφορη προς τη δική τους. Για αυτούς ο κόσμος θα ήταν ομορφότερος και περιεκτικότερος αν έτεινε προς τη δική τους αλήθεια, μερικοί μάλιστα αντιλαμβάνονται την ιστορική εξέλιξη ως μια αναπότρεπτη διαδικασία που ενσωματώνει τον "σύνολο" κόσμο στην κοσμοθεωρία τους.

Από την άλλη πλευρά, οι οδοιπόροι του σκεπτικισμού δεν αισθάνονται ότι, μειώνεται καθόλου η εμβέλεια και η ποιότητα των επιλογών τους από το γεγονός ότι, οι αρχές τους και οι αξίες τους δεν αποτελούν τη μια και μοναδική καθολικά αποδεκτή αλήθεια ούτε αναστατώνονται στην σκέψη ότι, υπό διαφορετικές συνθήκες θα είχαν διαμορφώσει κάποιες άλλες αντιλήψεις που θα απάρτιζαν μια εναλλακτική αλήθεια. Επιπλέον δεν αρνούνται ότι, ορισμένα από εκείνα τα οποία έχουν καταλήξει να αποδέχονται ως βασικά, ενδεχομένως να τα αναγνωρίσουν κάποτε ως λιγότερο αξιόλογα ή ως λανθασμένα και να επιλέξουν να τα εγκαταλείψουν ή να τα τροποποιήσουν!!!

Οι τέσσερις αποκλίνουσες τάσεις που περιέγραψα είναι κατ' αρχήν συμβατές με όλες τις μείζονες πολιτικές και θρησκευτικές ιδεολογίες. Βεβαίως ορισμένα συστήματα αξιών διευκολύνουν τον προσανατολισμό όσων τα υιοθετούν προς συγκεκριμένες στάσεις απέναντι στην έννοια και την αξία της αλήθειας. Δεν υπάρχει πάντως κάποια μονοσήμαντη σχέση ανάμεσα στις μεγάλες πολιτισμικές συνομαδώσεις και στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι που ανήκουν σ' αυτές συλλαμβάνουν και χειρίζονται την αλήθεια. Καιροσκόποι της αλήθειας υπάρχουν παντού και πάντοτε, όπως επίσης αφθονούν σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης και σε όλες τις ιστορικές περιόδους οι μη συνειδητοί οπαδοί ιδεολογιών, αξιών και αρχών.

Μπορεί, εκ πρώτης όψης, να θεωρηθεί ότι, από τη μια πλευρά οι θρησκευτικές δοξασίες ευνοούν την ανάπτυξη μονιστικών αντιλήψεων, ενώ από την άλλη πλευρά ο ορθός λόγος προάγει τον πλουραλισμό και την αλληλοκατανόηση. Ωστόσο δεν αποκλείεται ένας πιστός να είναι περισσότερος δεκτικός στην αλήθεια των άλλων παρότι ένας ορθολογιστής. Και ό,τι παρατηρείται σε ατομικό επίπεδο μπορεί κάλλιστα να διαπιστωθεί και στο συλλογικό, έτσι ώστε μια ορθολογιστική κοινωνία να συναγωνίζεται επάξια ή και να υπερκεράζει μια θρησκόληπτη σε αυταρέσκεια και σε αντίστοιχη εχθρότητα απέναντι σε κάθε μορφή ετερότητας.

Ο φανατισμός δεν είναι προνόμιο καμίας ιδεολογίας. Κανένα σύστημα αξιών και αρχών, όσο γενναιόδωρο κι ευρύχωρο κι αν εμφανίζεται, δεν είναι απρόσβλητο από τη μισαλλοδοξία. Καμία αλήθεια δεν είναι ικανή αφ' εαυτής να αποτρέψει όποιον την ενστερνίζεται από την τάση προς την περιχαράκωση. Κανείς άνθρωπος δεν μπορεί άλλωστε να είναι σε κάθε περίσταση και προς όλους ανοικτός. Γι' αυτό το λόγο η προσωπική στάση κι ευθύνη του καθενός απέναντι στην έννοια και την αξία της αλήθειας συνιστά καθοριστικότερο παράγοντα από την οποιαδήποτε συγκεκριμένη ιδεολογική ένταξή του.

[κώστας]

ε;

[pixie]

[quote user="cowboissa" post="194111"]Υπάρχουν άνθρωποι για τους οποίους η αλήθεια είναι απλώς μια σημαία ευκαιρίας, ένα απλό περίβλημα χρήσιμο για να μπορούν να ικανοποιούν τις ανάγκες τους και να εκπληρώνουν τις φιλοδοξίες τους. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν όσοι συνειδητά γίνονται μεταπράτες της αλήθειας ή ορθότερα των αληθειών, καθώς τις αλλάζουν με περισσή ευκολία ανάλογα με τις συγκυρίες.[/quote]

Για να γίνει κάποιος μεταπράτης, και μάλιστα αξιών, σημαίνει πως μιλάει τη γλώσσα του εμπορίου και του προσωπικού κέρδους συνεπώς μόνο για αλήθεια δεν μιλάμε, παρά για σκληρό ατομισμό.
Η μεταπώληση της αλήθειας είναι μια ιδέα χονδροειδής, στοχευμένη και επιφανειακή. Το να υπολογίζει κάποιος το μέγεθος της αλήθειας κατά το συμφέρον του, είναι ειδεχθές και αφήνει την ουσία της αλήθειας εκτεθειμένη σε φτηνές απομιμήσεις.