ΑΠΟΦΙΣ (το ζητησατε,σας το εφερα..)

[balland]

Δον Κιχώτες κατά... ΑΣΤΕΡΟΕΙΔΩΝ

Γιατί όλες αυτές οι πανάκριβες αποστολές προς τις «διαστημικές βραχονησίδες»; Τι ακριβώς ψάχνουμε; Μάλλον προσπαθούμε να γνωρίσουμε τον εχθρό μας!


 Το ηλιακό μας σύστημα μοιάζει με πεδίο βολής για τις ζώνες αστεροειδών που το περικλείουν. Τα σενάρια άμυνάς μας περιλαμβάνουν ακόμη και σμήνη ρομπότ που θα επιτίθενται στον πέτρινο εχθρό


Πριν από λίγες ημέρες, στις 4 Νοεμβρίου, το ιαπωνικό τηλεκατευθυνόμενο διαστημόπλοιο Χαγιαμπούσα (Γεράκι) έφτασε 2.000 πόδια πάνω από τον αστεροειδή Ιτοκάουα, κάπου μεταξύ Γης και Αρη. Από εκεί, το Χαγιαμπούσα θα επιχειρούσε λήψη δειγμάτων της σύστασης του Ιτοκάουα και θα προσεδάφιζε το μικροσκοπικό ρομπότ Minerva (Αθηνά, βεβαίως) για να τον φωτογραφίσει. Ενα μυστηριώδες ραδιοσήμα όμως που έφθασε στον πύργο ελέγχου - στο νησί Κιούσου της Ιαπωνίας - ανέστειλε την επιχείρηση. Ξαναπροσπάθησε στις 12 Νοεμβρίου και, τότε, το ρομποτάκι χάθηκε στο Διάστημα.

Μια άλλη διαστημική αποστολή προς αστεροειδή έγινε στις 4 Ιουλίου εφέτος, όταν το όχημα Deep Impact (Βαθιά Κρούση) της NASA πυροδότησε με επιτυχία έναν πύραυλο διάτρησης προς την επιφάνεια του κομήτη Tempel 1, αλλά δεν κατόρθωσε να φέρει δείγματα στη Γη.

Τον Ιανουάριο του 2004, το όχημα Stardust (Αστρόσκονη), επίσης της NASA, επισκέφθηκε τον κομήτη Wild-2 και αναμένεται να επιστρέψει με δείγματα τον Ιανουάριο του 2006. Και ήταν επίσης της NASA το σκάφος Near που προσεδαφίστηκε ομαλά στον αστεροειδή Eros.

Τι συμβαίνει; Γιατί όλες αυτές οι πανάκριβες αποστολές προς τις «διαστημικές βραχονησίδες»; Τι ακριβώς ψάχνουμε; Επισήμως η εξήγηση που δίνεται, παγίως, είναι ότι από την ανάλυση των δειγμάτων προσδοκούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τη δημιουργία του ηλιακού μας συστήματος. Υπάρχει όμως και ένας άλλος - πολύ πιο επείγων - λόγος: προσπαθούμε να γνωρίσουμε τον εχθρό μας!

Κοιτώντας τη Σελήνη μέσα από τηλεσκόπιο βλέπουμε ένα... ελβετικό τυρί. Πολυάριθμοι κρατήρες από μετεωρίτες και αστεροειδείς μαρτυρούν την πιθανότερη αιτία που ο δορυφόρος του πλανήτη μας είναι τόσο χλωμός. Αλλά και στην ίδια τη Γη, όλοι έχουμε διαβάσει για τον αστεροειδή που ίσως οδήγησε με την πτώση του στον αφανισμό των δεινοσαύρων πριν από 65 εκατ. χρόνια. Από τότε η ανθρωπότητα στάθηκε ιδιαίτερα τυχερή και τα όποια ουράνια σώματα που μας χτύπησαν ήταν πολύ μικρότερα και λίγα. Αφότου όμως μπορέσαμε να δούμε στα όρια του ηλιακού μας συστήματος... «μας έζωσαν τα φίδια»: δύο ζώνες αστεροειδών - η μία στο μεσοδιάστημα των τροχιών Αρη και Δία και η άλλη ακριβώς πάνω στην τροχιά του Δία - στροβιλίζονται γύρω μας και εξακοντίζουν συχνότατα τα «βλήματά τους» προς το μέρος μας, σαν να κάνουν σκοποβολή σε λούνα παρκ.

Σύμφωνα με τον αμερικανό ειδικό στη μελέτη των αστεροειδών και των κομητών Ντον Γιόμανς (Don Yeomans), κάθε χρόνο δεχόμαστε την εισβολή περίπου 40 διαστημόβραχων, διαμέτρου τουλάχιστον ενός μέτρου. Συνήθως η τριβή τους με την ατμόσφαιρα είναι αρκετή για να μας προφυλάξει από αυτό που παραδοσιακά έτρεμαν οι Γαλάτες του Αστερίξ. Τα μεσάνυχτα της 27ης Μαρτίου του 2003 όμως - μεσούσης της επιχείρησης «Απελευθέρωση του Ιράκ» - ένας μετεωρίτης με βάρος γύρω στους οκτώ τόνους έπεσε στο Park Forest της αμερικανικής Πολιτείας του Ιλινόι και τα θραύσματά του τρύπησαν πολλές στέγες! Οι μετεωρίτες αυτού του μεγέθους λέγονται superbolides (υπερβολίδες) και ανησυχούν ιδιαίτερα το Πεντάγωνο, καθώς η έκρηξή τους μιμείται εκείνη μιας πυρηνικής βόμβας!

Ακόμη όμως μεγαλύτερη ανησυχία προξενεί η στατιστική βεβαιότητα ότι η τύχη του πλανήτη μας δεν μπορεί να κρατήσει πολύ. Με τόσους βράχους να καραδοκούν στη ζώνη των αστεροειδών, όλο και κάποιος ευμεγέθης μπορεί να βρει στόχο, σύντομα. Οπως εκτιμάται, αρκεί ένας αστεροειδής διαμέτρου ενός χιλιομέτρου για να εξαφανίσει μία χώρα όσο η Γερμανία - εκείνος των δεινοσαύρων πρέπει να ήταν δεκαπλάσιος. Προκειμένου να γνωρίσουμε εγκαίρως τον όποιο επερχόμενο κίνδυνο, η NASA και η πολεμική αεροπορία των ΗΠΑ έχουν συστήσει έναν φορέα, το Spaceguard Survey, που στοχεύει να καταγράψει ως το 2008 όλους τους επίφοβους αστεροειδείς και κομήτες, με μέγεθος μεγαλύτερο του χιλιομέτρου. Ως σήμερα έχουν εντοπισθεί 807 τέτοιοι αστεροειδείς και 57 κομήτες, από ένα σύνολο 3.611 αστεροειδών κάθε σοβαρού μεγέθους και... 100.000 μικροσκοπικών, που αρκούν όμως για να προξενήσουν τσουνάμι όπως εκείνο του Δεκεμβρίου. Δυστυχώς ένας από εκείνους του ενός χιλιομέτρου, ο Apophis (Αποφις - όνομα φαραώ), φαίνεται ότι θέλει να μας τσουγκρίσει, όχι μόνο μία αλλά δύο φορές. Πιο συγκεκριμένα, το 2029 προβλέπεται ότι θα μας πλησιάσει σε απόσταση 32.000 χιλιομέτρων (322.000 χιλιόμετρα πιο κοντά απ' ό,τι η Σελήνη), θα απομακρυνθεί - εφόσον δεν μας χτυπήσει - και θα επιστρέψει το 2036 σε ακόμη εγγύτερη τροχιά, με πιθανότητα να μας χτυπήσει 1 στις 5.500! Ποιος αντέχει να «πάει στοίχημα»;...

Το ότι το θέμα είναι σοβαρότατο φαίνεται από το γεγονός ότι η βραδυπορούσα και συνήθως... τσιγκούνα στα διαστημικά ταξίδια Ευρωπαϊκή Ενωση ετοιμάζει αποστολή με στόχο να αλλοιώσει την τροχιά του αστεροειδούς, απομακρύνοντάς τον από τη Γη. H αποστολή έχει χαρακτηριστικά βαφτιστεί Don Quixote (Δον Κιχώτης) και θα απαρτίζεται από δύο διαστημόπλοια: το Sancho και το Hidalgo. Το διαστημόπλοιο Ιδαλγός θα θυσιαστεί, πέφτοντας πάνω στον Αποφι και ελπίζοντας με την έκρηξή του να τον ταρακουνήσει αρκούντως. Ο τυχερός Σάντσο θα παρακολουθήσει απλώς τη σύγκρουση και θα καταγράψει την όποια αλλαγή πορείας του Απόφιος. Τα δύο διαστημόπλοια αναμένεται ότι θα αρχίσουν να κατασκευάζονται το 2007, ύστερα από πανευρωπαϊκό διαγωνισμό για τον σχεδιασμό τους.

Είναι όμως αυτό το μόνο μας όπλο; Μπορεί όλος ο πλανήτης να βασιστεί στην προσπάθεια ενός και μόνον «αυτόχειρος βομβιστή»;

Εννοείται ότι από λόγους και μόνον εθνικού ή επιστημονικού ανταγωνισμού το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος (ESA) δεν είναι το μόνο. Προτάσεις έχουν τόσο οι Αμερικανοί όσο και... οι Βρετανοί.

H πιο πρόσφατη ήταν αυτή της 11ης Οκτωβρίου - δημοσιευμένη στο περιoδικό «Nature» - των Εντουαρντ Λου (Edward Lu) και Στάνλεϊ Λαβ (Stanley Love), από το Διαστημικό Κέντρο Τζόνσον (Johnson Space Center) του Τέξας. Οι έμπειροι αυτοί μηχανικοί προηγούμενων διαστημικών αποστολών λένε ότι μια πυρηνική πρόσκρουση - όπως εκείνη που είδαμε στην ταινία «Deep impact» - μπορεί να είναι ατελέσφορη αν η δομή του αστεροειδούς είναι τόσο αραιή ώστε να την απορροφήσει... σαν σφουγγάρι. Επίσης, και η δομή αν είναι στέρεη, κανείς δεν εγγυάται ότι τα θραύσματα δεν θα πέσουν επάνω σε πυκνοκατοικημένες περιοχές - όπως εξάλλου συνέβη και στην εκδοχή του Χόλιγουντ! H δική τους πρόταση είναι να σταλεί ένας βαρύς πύραυλος που θα μπει σε τροχιά ακριβώς πλάι στον αστεροειδή και θα τον ακολουθεί στο ταξίδι του, επηρεάζοντας βαρυτικά την πορεία του. Για την ακρίβεια, θα λειτουργήσει σαν... πυρηνοκίνητη μαούνα! Κατά τους υπολογισμούς των δύο μηχανικών, μια «μαούνα» 20 τόνων που θα επηρεάζει το πεδίο βαρύτητας ενός αστεροειδούς μήκους 200 μέτρων επί ένα χρόνο αρκεί για να τον εκτρέψει με ασφάλεια από την πορεία του.