Πόσο σωστά μιλάμε Ελληνικά? Γλωσσικές παρατηρήσεις...

[pixie]

Επισήμανση ποικίλων γραμματικών και εκφραστικών λαθών!
Νομίζω ότι είναι εξαιρετικά χρήσιμα όσα αναφέρονται παρακάτω:


1. Δεν είναι ζήτημα απλώς προσωπικό, αλλά μας αφορά όλους (και όχι: απλά).
Απλώς = μόνο. Συμπεριφέρεται απλά (=με απλό, ανεπιτήδευτο τρόπο).

2. Η υπόθεση δεν τον αφορά άμεσα (αλλά έμμεσα) (τροπικό επίρρημα).
Να παρουσιαστεί αμέσως (και όχι: άμεσα) (χρονικό επίρρημα).

3. Πιθανώς ή πιθανόν, προηγουμένως, συγχρόνως, κυρίως, ολογράφως, ενδεχομένως, αυτοδικαίως, επομένως (και όχι σε -α).

4. 15 Σεπτεμβρίου ή 15 του Σεπτέμβρη (και όχι: 15 Σεπτέμβρη).

5. Το ουσ. λάθος δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός: λανθασμένη άποψη (και όχι: λάθος άποψη).

6. Κακώς χρησιμοποιούνται αδόκιμες ή ανύπαρκτες στα λεξικά λέξεις όπως: νεολαίος, πισωγύ-ρισμα, αντιπαλότητα, ετεροκατευθύνομαι κλπ.

7. Αποφεύγουμε κατάχρηση δημιουργίας ουσ. σε -ποίηση: ελαχιστοποίηση, ανωτατοποίηση, αυστηροποίηση, πακετοποίηση, θυματοποίηση κλπ.

8. Πρόσκληση σε συγκέντρωση (και όχι: κάλεσμα σε μάζωξη).

9. Τα προπαροξύτονα ουδ. ουσ. σε -ο κατεβάζουν τον τόνο στην παραλήγουσα στη γεν. εν. και πλ. (πανεπιστημίου, -ίων, πολέμου, θριάμβου) εκτός από τις λαϊκές λέξεις (σίδερου, αλλά: σιδήρου).

10. Καθιερωμένες λέξεις και φράσεις στην καθαρεύουσα δε μεταγλωττίζονται: Μικρά Ασία, Ερυθρά Θάλασσα, Μέλας Δρυμός, η Αριστερά, Λευκός Οίκος, βαρύ ύδωρ, εκδοτικός οίκος, χειμερία νάρκη, Μικρά ΄Αρκτος, η μάστιγα (του αιώνα), η πτέρυγα (της Βουλής), κλάδος (της επιστήμης), σινική μελάνη, δαμόκλειος σπάθη κλπ.

11. Διατηρούμε αναλλοίωτες τις τουλάχιστον 2000 αρχαϊστικές φράσεις και λέξεις που χρησιμο-ποιούμε στο γραπτό (χωρίς να θέτουμε εισαγωγικά) και προφορικό λόγο, όπως: εν πάση περιπτώσει, συν τοις άλλοις, και ούτω καθ΄ εξής, εκ του σύνεγγυς, εν κρυπτώ και παραβύστω, χάρμα ιδέσθαι, εν τω μεταξύ, παραδείγματος χάριν, εξ άλλου, εκ των ων ουκ άνευ, αυτός καθ΄ εαυτόν, εκ προοιμίου, τοις μετρητοίς, αφ΄ ενός μεν - αφ΄ ετέρου δε, υπ΄ όψιν, φερ΄ ειπείν, εν γένει, αυθωρεί και παραχρήμα, ειρήσθω εν παρόδω, τύποις, είθισται, τιμής ένεκεν, εφ΄ όρου ζωής, εν κατακλείδι, εν μέρει, επί πληρωμή, λίαν καλώς, εν ριπή οφθαλμού, κοινή συναινέσει, αβρόχοις ποσίν, εν γνώσει, εξ αιτίας κλπ. Ορισμένες φράσεις γράφονται στη δημοτική σε μία λέξη: εξαιτίας, εξάλλου, αφενός, υπόψιν κλπ.

12. Η συνάδελφος (και όχι: συναδέλφισσα).

13. Δέσμη μέτρων (και όχι: πακέτο), εκδοχή πολιτικών εξελίξεων (και όχι: σενάριο).

14. Αποφεύγουμε ξένες λέξεις και εκφράσεις, όταν υπάρχουν αντίστοιχες ελληνικές: ρισκάρω ή παίρνω τα ρίσκα μου (διακινδυνεύω), μοντάρω (συναρμολογώ), καριέρα (σταδιοδρομία), σαμπο-τάζ (δολιοφθορά), ίματζ (εικόνα, εντύπωση), πρεστίζ (κύρος), γκλάμουρ (σαγήνη, αίγλη), σνομπάρω (περιφρονώ, υποτιμώ), μίτινγκ (συνάντηση), κουλ (ψύχραιμος), πρες ρουμ (αίθουσα τύπου), πρες κόνφερανς (συνέντευξη τύπου), σπόνσορας (χρηματοδότης, χορηγός), τιμ (ομάδα), πρότζεκτ (έργο, μελέτη), ντιζάιν (σχέδιο), τάιμινγκ (συγχρονισμός), εξιτάρω (εξάπτω, ερεθίζω) κλπ.

15. Της γραμματέως, της γιατρού, της γυμνασιάρχου.

16. Αποφεύγουμε ερμηνεύματα αγγλικών λέξεων ελληνικής προελεύσεως που οι αντίστοιχές τους ελληνικές έχουν άλλη σημασία (π.χ. φανταστικός: ο της φαντασίας, τρομερός: ο προξενών τρόμο, και όχι καταπληκτικός, υπέροχος, που σημαίνουν οι αγγλικές fantastic, terrific). Επίσης, δε μεταφράζονται αγγλισμοί: δώσε μου το πιάτο (και όχι: πέρασέ μου το πιάτο), απευθείας μετάδοση (και όχι: ζωντανή μετάδοση), κάνω λάθος (και όχι: είμαι λάθος), θα σου ξανατηλεφωνήσω (και όχι: θα σε πάρω πίσω).

17. Πριν από την έναρξη (και όχι: πριν την έναρξη).

18. Τριάμισι κιλά, τρεισήμισι μέρες.

19. Πτώσεις επιθ. σε -ής/ης: ο/η διεθνής, του/της διεθνούς, τον/τη διεθνή, το διεθνές, τα διεθνή, ο/η συνήθης, του/της συνήθους, τον/την συνήθη, το σύνηθες, τα συνήθη, των συνήθων. Προσοχή (μόνο για αρσ.):Του ευγενούς αγώνα, αλλά: του ευγενή (=αριστοκράτη) (επίθ. το α΄, ουσ. το β΄). Επιστήμη συγγενούς (επίθ.) κλάδου. Είναι φίλος ενός στενού μου συγγενή (ουσ.).

20. Ο τόνος των προπαροξύτονων επιθ. σε -ος κατεβαίνει στην παραλήγουσα της γεν. εν. και γεν. και αιτ. πλ., όταν αυτά χρησιμοποιούνται ως ουσιαστικά: συμπεριφορά βάρβαρων ανθρώπων, αλλά: οι επιδρομές των βαρβάρων.

21. Ευχαριστούμε όλους όσοι μας συμπαραστάθηκαν (και όχι: όσους, διότι είναι υποκ. στο ρ. που ακολουθεί), ή: ευχαριστούμε όσους ...

22. Οι αναδιπλασιασμοί των παθ. μτχ. άλλοτε διατηρούνται και άλλοτε όχι: συγκαλυμμένος, αποκομμένος, διαλυμένος, παραταγμένος, συμφωνημένος, μυημένος κλπ. (και όχι πια: συγκεκαλυμμένος, αποκεκομμένος, διαλελυμένος, παρατεταγμένος, συμπεφωνημένος, μεμυημέ-νος), αλλά μόνο: παρατεταμένος, πεπειραμένος, διακεκριμένος, επιτετραμμένος (=αναπληρωτής πρεσβευτή), καταβεβλημένος, βεβιασμένος, αποδεδειγμένος, δεδηλωμένος, τα πεπραγμένα, η πεπατημένη, αναμεμιγμένος, μεμονωμένος κλπ. Προσοχή: Θεωρώ δεδομένη την εκλογή του. Ενήργησα βάσει των δεδομένων που είχα στη διάθεσή μου. Αλλά: Είμαι δοσμένος στον αγώνα. Μίλησε με τετριμμένες φράσεις. Αλλά: Φοράει τριμμένα ρούχα κλπ.

23. Ασχολούμαστε, ασχολούμασταν (και όχι: ασχολιόμαστε κλπ. διότι το ρ. είναι ασχολούμαι και όχι ασχολιέμαι).

24. Θορυβώδης, ογκώδης, θυελλώδης, ενστικτώδης κλπ. (και όχι: σε -ώδικος).

25. Το σαν χρησιμοποιείται για παρομοίωση και ως σύνδεσμος χρονικός ή αιτιολογικός: Ψηλός σαν κυπαρίσσι. Σαν έρθεις με το καλό. Εσύ σαν συγγενής έπρεπε να επέμβεις.
Το ως συνοδεύει κατηγορούμενα: Υπηρετεί ως καθηγητής. Το κατηγορούμενο
μπαίνει στην ίδια πτώση με τη λέξη στην οποία αναφέρεται: Η εκλογή του ως
καθηγητή (και όχι: ως καθηγητής).

26. Το πάνω και το κάτω στη δημοτική είναι μόνο τοπικά επιρρ. και κακώς μεταγλωττίζονται τα επί και υπό της καθαρεύουσας σε περιπτώσεις όπως οι εξής: Μίλησε πάνω στο θέμα που μας απασχολεί (σωστό: για το θέμα ή επί του θέματος). Θα προσπαθήσουμε κάτω απ΄ αυτές τις συνθήκες (σωστό: με αυτές ή υπ΄ αυτές).

27. Το ρ. προοιωνίζομαι είναι αποθετικό, δηλ. δε διαθέτει ενεργητική φωνή.

28. Ανενημέρωτος (και όχι: ανημέρωτος), κοινολογώ (και όχι: κοινωνιολογώ), δε θα προετίθεσθε (και όχι: προετίθεσθο), τίθενται (και όχι: τίθονται.), κοινότοπος, κοινοτοπία (και όχι: κοινότυπος, κοινοτυπία), μεγεθύνω, μεγέθυνση (και όχι: μεγενθύνω, μεγένθυση), εμβάθυνση (και όχι: εμβάνθυνση), απαθανατίζω (και όχι: αποθανατίζω), αντεπεξέρχομαι (και όχι: ανταπεξέρχομαι), μελαψός (και όχι: μελαμψός), Οκτώβριος (και όχι: Οκτώμβριος), χειρουργός (και όχι: χειρούργος), παρεισφρέω (και όχι: παρεισφρύω), παρεμπιπτόντως (και όχι: παρεπιπτόντως), έχω απαυδήσει (και όχι: έχω απηυδήσει), λιποβαρής (και όχι: ελλιποβαρής), υποθάλπω, περιθάλπω (και όχι: υποθάλπτω, περιθάλπτω), ακατονόμαστος (και όχι: ακατανόμαστος), αθυρόστομος (και όχι: ανθηρόστομος).

29. Τα ρήματα των προτάσεων που ακολουθούν συντάσσονται με αιτ. και όχι με γεν. Δεν επιδέχεται αναβολή. Δε χρειάζεται περαιτέρω συστάσεις. Διέφυγε την προσοχή μου. Στερούμαι τα απαραίτητα. Απεκδύομαι τις ευθύνες μου.

30. Τα άρθρα τον, την και τα μόρια δεν, μην διατηρούν το ν όταν ακολουθεί λέξη που αρχίζει από φωνήεν, από στιγμιαίο σύμφωνο (κ, π, τ, μπ, ντ, γκ, τσ, τζ) και από τα διπλά ξ, ψ. Το ίδιο συμβαίνει και με την προσ. αντων. την, ενώ η αντων. τον διατηρεί το ν πάντοτε: τον άνθρωπο, την πόλη, το δρόμο, δε φοβάμαι, μην περάσεις, τη βλέπω, τον βλέπω.

31. Οι τύποι της ερωτηματικής αντων. ποιος είναι μονοσύλλαβοι και δεν τονίζονται: ποιες, ποιοι, ποιους κλπ.

32. Οι μτχ. σε -ντας γράφονται με ω όταν αυτό τονίζεται και με ο όταν δεν τονίζεται: κάνοντας, τραβώντας.

33. Γι΄ αυτό (και όχι: γιαυτό).

34. Η έγκλιση τόνου στο μονοτονικό διατηρείται: ο άνθρωπός τους.

35. Που (αναφ. αντων.), πού (ερωτημ. επίρρ.), πως (ειδ. σύνδ.), πώς (ερωτημ. επίρρ.): ρώτησα αυτόν που ήταν υπεύθυνος πού μπορούσα να σε βρω. Πώς μπορούσα να πω πως δε σε ξέρω;
36. Μία, μια (=μιά), δύο, δυο (=δυό).

37. Κλητική: κυρία Πρόεδρε (και όχι: κυρία Πρόεδρος).

38. Η αναπληρώτρια διευθύντρια /υπουργός (και όχι: η αναπληρωτής διευθυντής/υπουργός).

39. Δίνω, αλλά: παραδίδω, αναδίδω, αποδίδω κλπ. / δείχνω, αλλά: αναδεικνύω, επιδεικνύω, αποδεικνύω κλπ. / ρίχνω, αλλά: απορρίπτω, καταρρίπτω, επιρρίπτω κλπ. / λύνω, αλλά: επιλύω, διαλύω κλπ. / στέλνω, αλλά: αποστέλλω, διαστέλλω κλπ. / κλείνω, αλλά: αποκλείω, περικλείω κλπ. / κόβω, αλλά: αποκόπτω, διακόπτω κλπ.

40. Γίνονται όλοι δεκτοί ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου (και όχι: ανεξαρτήτου ηλικίας ...).

41. Απολαύει της εμπιστοσύνης (και όχι: απολαμβάνει).

42. Των (πρώην) τριτόκλιτων θηλυκών ουσιαστικών να προτιμάται η γενική σε -εως αντί σε -ης μετά από λόγιες προθέσεις ή λόγιες ή μη λόγιες τυποποιημένες φράσεις: προ της αποφάσεως, υπέρ της λύσεως, περί της σχέσεως, σχέδιο πόλεως, πρώτης τάξεως, οδηγίες χρήσεως, ημερομηνία λήξεως, ομάδα κρούσεως, κρίση συνειδήσεως, χαίρω εκτιμήσεως, πάσης φύσεως, πορεία πλεύσεως, έτος ιδρύσεως κλπ.

43. Δε χρειάζονται εισαγωγικά όταν χρησιμοποιούμε μεταφορική σημασία λέξεων: η ρίζα του προβλήματος, τραβάω την προσοχή (και όχι: η «ρίζα» ..., «τραβάω» ...) κλπ. Χρησιμοποιούμε εισαγωγικά, εκτός από τις γνωστές περιπτώσεις των αυτολεξεί επαναλαμβανομένων, των γνωμικών και των τίτλων έργων, ονομάτων πλοίων, ιδρυμάτων κλπ., όταν μια λέξη ή φράση τη λέμε ειρωνικά, εννοώντας την ακριβώς αντίθετη σημασία, η οποία στο γραπτό λόγο δεν μπορεί αλλιώς να αποδοθεί, ενώ, αντίθετα, στον προφορικό η φωνή παίρνει την ανάλογη χροιά: μου επιφύλαξε «θερμή» υποδοχή (δηλ. ψυχρή).

44. Υπέρ το δέον (και όχι: υπέρ του δέοντος).

45. Τα ρ. διαρρέω και λειτουργώ είναι αμετάβατα: διέρρευσε από πολιτικούς κύκλους η πληροφορία ότι... ή: πολιτικοί κύκλοι φρόντισαν να διαρρεύσει η πληροφορία ότι ... (και όχι: πολιτικοί κύκλοι διέρρευσαν την πληροφορία ότι ...). Θα θέσω το μηχάνημα σε λειτουργία (και όχι: θα το λειτουργήσω).

46. Εξελέγην, εξεπλάγην, προήχθης, συνέβη, επλήγη, συνελήφθησαν, διεξήχθησαν κλπ., κατά τους παθ. αορ. β΄ της αρχαίας (και όχι: εκλέχτηκα, εκπλάγηκα, προάχθηκες, συνέβηκε, πλήχτηκε, συλλήφθηκαν, διεξάχθηκαν κλπ).

47. Αυτός καθ΄ εαυτόν, αυτού καθ΄ εαυτόν, αυτόν καθ΄ εαυτόν, αυτοί καθ΄ εαυτούς, αυτών καθ΄ εαυτούς κλπ. (και όχι: αυτού καθ΄ εαυτού, αυτής καθ΄ εαυτής, αυτοί καθ΄ εαυτοί κλπ.).

48. ΄Οσο αφορά το θέμα αυτό (και όχι: όσο αφορά στο θέμα αυτό, διότι αποτελεί μεταγλώττιση της λόγιας σύνταξης: όσον αφορά εις το θέμα αυτό).

49. π.μ. (=προ μεσημβρίας), μ.μ. (=μετά μεσημβρίαν), π.Χ. (=προ Χριστού), μ.Χ. (=μετά Χριστόν).

50. Τα επίθετα σε -ειος / -ιος που προέρχονται από κύρια ονόματα πραγματικών προσώπων γράφονται με ει (αριστοτέλειος), ενώ αυτά που προέρχονται από τοπωνύμια με ι (μετσόβιο). ΄Οσα προέρχονται από κύρια ονόματα μυθικών προσώπων, μπορούν να γράφονται και με τους δύο τρόπους (απολλώνιος, απολλώνειος).

51. Σε πολλά ρήματα η χρονική αύξηση διατηρείται: ήλεγξα, διηύθυνα, διενήργησα, απέκτησα κλπ. (και όχι: έλεγξα, διεύθυνα κλπ).

52. Ειδωλολατρία, πρωτοπορία κλπ. (και όχι σε -εία), διότι προέρχονται από ουσιαστικά (ειδωλολάτρης κλπ.) και όχι από ρήματα.

53. Προσοχή στις προστακτικές αορίστων: παρήγγειλα ένα ποτό / παράγγειλέ μου ένα ποτό, αυτός αντέγραψε τις σημειώσεις / αντίγραψέ μου τις σημειώσεις, αυτός απέρριψε την πρότασή του / εσύ απόρριψε την πρότασή του.

54. Οι μέθοδοι/παράμετροι αυτές (και όχι: οι μέθοδοι/παράμετροι αυτοί).

55. Η φράση «εξ απαλών ονύχων» σημαίνει παιδιόθεν, από την παιδική ηλικία (και όχι: αδρομερώς, ακροθιγώς).

56. Οποιοσδήποτε, οτιδήποτε (και όχι: ο οποιοσδήποτε, το οτιδήποτε).

57. Τέως βασιλιάς: ο μέχρι πρo τινος βασιλιάς. Πρώην βασιλιάς: ο πριν από πολύ καιρό βασιλιάς.

58. Χιλιετία: περίοδος χιλίων ετών. Χιλιετηρίδα: η επέτειος χιλίων ετών.

59. Ο κύριος Κοντολέων, του κ. Κοντολέοντος, η κυρία Κοντολέοντος, της κ. Κοντολέοντος κλπ. (και όχι του κ. Κοντολέων, η κ. Κοντολέων).

60. Συμμετέχω, πρτ. συμμετείχα, μέλλ. εξακολ. θα συμμετέχω όλο το χρόνο στις εκδηλώσεις, μέλλ. στιγμ. θα συμμετάσχω στην εκδήλωση, αόρ. συμμετέσχον, πρκ.-υπρσ. έχω-είχα συμμετάσχει.

61. Δεν αποφάσισα ακόμη, γιατί δεν έχω τα απαιτούμενα στοιχεία (και όχι: Δεν αποφάσισα ακόμη. Και αυτό γιατί ...).

62. Ανήκα, ανήκες, ανήκε κλπ. (και όχι: άνηκα, άνηκες, άνηκε κλπ.)

63. Παρατατικός συνηρημένων ρημάτων σε -ούμαι:
Σχολική γραμματική δημοτικής: στερούμουν (!), στερούσουν (!), στερούνταν,
στερούμασταν, στερούσασταν (!), στερούνταν.
Γραμματική καθαρεύουσας: εστερούμην, εστερείσο, εστερείτο, εστερούμεθα,
εστερείσθε, εστερούντο.
Προτεινόμενη κλίση: (ε)στερούμην, (ε)στερείσο, (ε)στερείτο, στερούμασταν,
(ε)στερείσθε, στερούνταν.

64. Ποιούμαι την νήσσαν (κοινώς: κάνω την πάπια) (και όχι: ποιώ την νήσσαν).

65. Το επιχείρημα που προβλήθηκε είναι υπέρ αυτού (και όχι: υπέρ του).

66. Επιταχύνω/προωθώ/επισπεύδω το θέμα/πρόγραμμα κλπ. (και όχι: τρέχω το
θέμα/πρόγραμμα).

67. Ορισμένα αφηρημένα ουσιαστικά, όπως: πολιτική, λογική, πρακτική, συμπεριφορά,υποδομή κλπ.δε
χρησιμοποιούνται στον πλ.: η πολιτική που θα ακολουθηθεί σε πολλούς τομείς (και όχι:οι πολιτικές που ...) κλπ.

68. Δρώμενα = α. τελετουργίες β. όσα παριστάνονται σε θεατρική σκηνή.
Τεκταινόμενα = μηχανορραφίες
Είναι λανθασμένο το ερμήνευμα: διαδραματιζόμενα (π.χ. τα
δρώμενα/τεκταινόμενα της πολιτικής ζωής).

69. Αποτείνομαι, μέλλ. θα αποταθώ (και όχι: αποτανθώ).

70. Χρόνοι συνθέτων του άγω: ενστ. εξάγω, πρτ. εξήγα, μέλλ. εξακολ. κάθε χρόνο θα εξάγω, μέλλ. στιγμ. η χώρα φέτος θα εξαγάγει εσπεριδοειδή, αόρ. εξήγαγα, πρκ.-υπρσ. έχω-είχα εξαγάγει.

71. Χρόνοι των ρημάτων σε -λλω: ενστ. επιβάλλω, πρτ. επέβαλλα, μέλλ. εξακολ. θα καταβάλλω κάθε μήνα το ενοίκιο, μέλλ. στιγμ. θα σου καταβάλω το αντίτιμο (άπαξ), αόρ. επέβαλα, πρκ.-υπρσ. έχω-είχα επιβάλει.

72. Ρήματα που στον αόρ. λήγουν σε -ησα, -ισα, -υσα, -οισα στο β΄ πλ. πρστ. ενεργ. αορ. διατηρούν την ορθογραφία της παραλήγουσας: κρατήστε, καθαρίστε, λύστε, αθροίστε.

73. Ορθογραφία λέξεων: βιοτικός, βίωμα, βιωματικός, βιώσιμος / άμεσος, έμμεσος / εκμεταλλεύομαι, εκμετάλλευση / ωφελώ, ωφέλεια, ωφέλημα, ωφέλιμος, ωφελιμιστής, οφείλω, οφειλή, όφελος, οφειλέτης / επιρροή, επηρεάζω, επήρεια / διάλειμμα, διάλυμα (χημικό), δίλημμα / έλλειψη, έλλειμμα, ελλιπής / εννέα, εννιακόσια, ένατος, ενενήντα / βορράς, βοριάς / υπερηφάνεια, περηφάνια / ποικίλλω, ποικίλος, ποικιλία / γέννηση, γένεση, γενέθλια / αλλιώς, αλλιώτικος, αλλοιώνω, αλλοίωση / αμείβω, αμοιβή / αλείφω, αλοιφή / αναστήλωση, υποστύλωση / δυσφήμηση, διαφήμιση / μέσω, λόγω: το έστειλα μέσω του κοινού μας φίλου, δεν πήγα λόγω της βροχής / ποιο, πιο: δεν ξέρω ποιο είναι πιο καλό / κατάληξη ρ. σε -τε (β΄ πλ. ενεργ. φ.) και -ται (γ΄ εν. παθ. φ.): να μη θεωρείτε αναγκαστικά σωστό ό,τι θεωρείται γενικά αποδεκτό / έδωσα, θα δώσω, δόθηκα, θα δοθώ / σάτιρα, σατιρίζω, σατιρικό ποίημα, Σάτυρος (μυθ. ακόλουθος του Διονύσου), σάτυρος (ασελγής), σατυρικός (ο του Σατύρου), σατυρικό δράμα (το αρχαίο λογοτεχνικό είδος) / Κέκροψ, Χέοψ / συνείδηση, συνειδητοποίηση / τιθασεύω, ατίθασος / μήνυμα, μήνυση / κηρύσσω, κήρυγμα / μονώροφος, διώροφος, πολυώροφος / παραλήφθηκε σήμερα το εμπόρευμα (< παραλαμβάνω), παραλείφθηκε μια γραμμή απ΄ το κείμενο (< παραλείπω) / έλεγχος, άγχος, μελαγχολία / ότι, ό,τι: είπε ότι θα πάει, πάρε ό,τι θέλεις / τυραννία, απόρροια, ειλικρίνεια, κοιτάζω, συνεννοούμαι, δεισιδαιμονία, συνδυάζω, ανακαίνιση, ελάττωμα, πλατειασμός, συνδαιτυμόνας, μεγαλεπήβολος, βεβαρημένος, επανειλημμένος, συνωμοσία, ορκωμοσία, φτώχεια, ώσμωση, διαπίδυση, Ευριπίδης, Θουκυδίδης, Ιάσονας, Καλλιρρόη, απόρριμμα, συνημμένος, εισιτήριο, ανταλλάσσω, διακεκριμένος συγκεκριμένος, εγκεκριμένος, καταχώριση, δικλίδα, δουλειά, δωσίλογος, εγχείρηση, αλόγιστος, διατεθειμένος, εκτεθειμένος, έλκηθρο, κρησφύγετο, προσηλυτισμός.

74. Νέα ορθογραφία λέξεων: αβγό, αλίμονο, ανιψιός, αντικρίζω, Αράχοβα, αφήνω, βαθιά, βεζίρης, βρεμένος, βρικόλακας, βρόμα, γαβγίζω, γαρίφαλο, γλιτώνω, γόμα, δυόμισι κλπ., ζήλια, καβγάς, καημένος, καινούριος, καμιά, κόκαλο, κολόνα, κοπέλα, κρεβάτι, Λάρισα, λιμέρι, λιώνω, μακελιό, μακριά, Μανόλης, μαντίλι, μόλος, Μοριάς, μπίρα, Ναβαρίνο, νηστίσιμος, νιώθω, ξίδι, ξιπάζω, παλικάρι, πρίγκιπας, σάκος, σβήνω, σινάφι, σιντριβάνι, σιρίτι, Σλάβος, στάβλος, συγνώμη, συμπάθιο, τάλιρο, τρελός, Τρίκαλα, φιντάνι, φλιτζάνι, φτήνια, χλομός, χνότο, χρεοκοπία.
Τα ξένα προσηγορικά και κύρια ονόματα γράφονται με τον απλούστερο τρόπο:
τρένο, Σέξπιρ.

75. Να διαβάσετε μέχρι τη σελίδα 69 (και όχι: μέχρι και τη σελίδα 69).

76. Παρατονισμένη ή γενικά λανθασμένη γενική ονομασιών οδών της Αθήνας: λεωφόρος Κηφισιάς (και όχι: Κηφισίας), οδός Μάρνη (και όχι: Μάρνης), οδός Τράλλεων (και όχι: Τραλλέων), οδός Βατάτζη (και όχι: Βατατζή), οδός Κοροίβου (και όχι: Κοροΐβου), οδός Χερσώνος (και όχι: Χέρσωνος), οδός Χάρητος (ο Χάρης, -ητος) (και όχι: Χάριτος), οδός Αλκυονίδων (και όχι: Αλκυονιδών), οδός Ατθίδων (και όχι: Ατθιδών), οδός Σημαχιδών (Σημαχίδαι: αρχαίος αττικός δήμος) (και όχι: Συμμαχιδών).

77. Του Σικάγου, της Νικαράγουας, του Μιλάνου, του Μεξικού, της Καλιφόρνιας, της Ριβιέρας κλπ. (και όχι: του Σικάγο, της Νικαράγουα κλπ.).

78. Η λέξη αυτή απαντά συχνά στον Όμηρο (και όχι: απαντάται).

79. Ορθογραφία μερικών ομόηχων λέξεων: το τείχος - ο τοίχος / έχω κλίση στη μουσική (<κλίνω) - πήρα κλήση από το δικαστήριο (<καλώ) / σύγκλιση απόψεων - σύγκληση συνεδρίου - σύγκλειση δοντιών / ετερόκλιτο ουσιαστικό - ετερόκλητο πλήθος / κλείνω την πόρτα - κλίνω το ρήμα / η εξάρτηση από τά ναρκωτικά (<εξαρτώ) - η εξάρτυση του στρατιώτη (<εξαρτύω) - η εξάρτιση του πλοίου (<εξαρτίζω) / η σορός του θα εκτεθεί σε λαϊκό προσκύνημα - ο σωρός από ξύλα / τι μέλλει γενέσθαι; - δε με μέλει τι θα γίνει / ο στίχος του ποιήματος - να παραταχθείτε σε τρεις στοίχους / φύλλο του δέντρου - το αρσενικό φύλο / ψηλή γυναίκα - ψιλή κυριότητα | κλωστή | φωνή κλπ. / εφορ(ε)ία Οικονομική | Αρχαιοτήτων - ευφορία της γης | πνευματική | ψυχική / κόλλημα χαρτιών - νομικό κώλυμα / πολιτικό κόμμα - έπεσε σε κώμα / απευθύνω έκκληση - έκλυση ηθών / σύγχυση νοημάτων (<συγχέω) - ψυχική σύγχιση (<συγχίζω) / ιωνική φιλοσοφία (<Ιωνία) - Ιονική Τράπεζα (<Ιόνιο) / λιμός (=πείνα) - λοιμός (=λοιμώδες νόσημα, πανώλης).
80. Βρέχει επί δικαίους και αδίκους (και όχι: επί δικαίων και αδίκων).
81. Ανέκαθεν (και όχι: από ανέκαθεν), μακρόθεν (και όχι: εκ του μακρόθεν).
82. Επί τούτω (και όχι: επί τούτου).

83. Οι στύλοι του Ολυμπίου Διός (και όχι: οι στήλες).

84. Ορθογραφία ή/και σημασία μερικών παρώνυμων: τεχνικός - τεχνητός / άλλοτε - άλλωστε / πηλήκιο - πηλίκο / παίρνω δώρο - περνώ το δρόμο / βρόχος (=θηλιά) - βρόγχος (των πνευμόνων) / εγκύπτει στη μελέτη της φιλοσοφίας - ενσκήπτει κακοκαιρία / κυκλαδικό ειδώλιο - εδώλιο του κατηγορουμένου / τον κατατρέχουν οι εχθροί του - τον κατατρύχουν οι αρρώστιες / κληροδοτώ το σπίτι στο γιο μου - κληρονομώ το σπίτι από τον πατέρα μου / η αυγή υποφώσκει - ο κίνδυνος του πολέμου υποβόσκει / κυκλοφοριακή συμφόρηση σ΄ όλην την πόλη - το κυκλοφορικό σύστημα του ανθρώπινου σώματος / το μείγμα συνίσταται από τα εξής υλικά - συνιστάται η ανάπαυση του ασθενούς / ψυχική οδύνη - ωδίνες (=πόνοι της γέννας) / οι εμπειρίες από τις αποτυχίες μας μας παρέχουν πολύτιμη πείρα / οι κάτοικοι της υπαίθρου - βγήκα στο ύπαιθρο για να ξεμουδιάσω / απαιτείται η νοσηλεία του σε κλινική - η ασφαλιστική του εταιρία θα καταβάλει τα νοσήλια.

85. Επαναλαμβάνω (και όχι: ξαναεπαναλαμβάνω).

86. Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε κατ΄ αρχήν (=στα βασικά σημεία). Κατ΄ αρχάς (=αρχικά) νόμιζα πως ήταν σωστό, αλλά μετά άλλαξα γνώμη.

87. Αψίκορος = αυτός που χορταίνει εύκολα (και όχι: οξύθυμος).

88. Πρέπει να συνεισφέρουν όλοι στον έρανο και δη και οι πλούσιοι (και όχι: και δη οι πλούσιοι).

89. Στο βιβλίο του πραγματεύεται το θέμα των κοινωνικών θεσμών (και όχι: διαπραγματεύεται). Αλλά: Ο Υπουργός Εξωτερικών διαπραγματεύεται τους όρους της ειρήνης.

90. Ο επικεφαλής, του επικεφαλής, τον επικεφαλής, οι επικεφαλής κλπ.

91. Καλύτερος ή πιο καλός (και όχι: πιο καλύτερος).

92. Καμία αλλαγή δεν επέφερε ο νέος κανονισμός, ή: ουδεμία αλλαγή επέφερε ο νέος κανονισμός (και όχι: καμία αλλαγή επέφερε ο ... , ή: ουδεμία αλλαγή δεν επέφερε ο ...).

93. Ο ευθύς, του ευθύ ή ευθέος (και όχι σε: -ως) κλπ.

94. Τα σύνθετα με προθέσεις ρήματα στον πρτ. και στον αόρ. άλλοτε έχουν εσωτερική συλλαβική αύξηση και άλλοτε όχι: εξέφρασα (και όχι: έκφρασα), εξέφρασαν (και όχι: έκφρασαν) ή: εκφράσανε, συνέθεσα (και όχι: σύνθεσα), συνέθεσαν (και όχι: σύνθεσαν) ή: συνθέσανε, εισέπραξα (και όχι: είσπραξα), εισέπραξαν (και όχι: είσπραξαν) ή: εισπράξανε κλπ., αλλά μόνο: διαχώρισα, μεταβίβαζα, εκφώνησα, εκλιπάρησα κλπ.

95. Ενήργησα στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μου (και όχι: στα πλαίσια).

96. Στη συνέλευση ζήτησα το λόγο για να διατυπώσω/εκφράσω/εκθέσω την άποψή μου (και όχι: για να τοποθετηθώ).

97. Τα τελευταία γεγονότα φοβάμαι πως θα ανοίξουν τον ασκό του Αιόλου (και όχι: τους ασκούς).

98. Τα ονόματα ελληνικών πόλεων και νομών πρέπει να χρησιμοποιούνται στο λόγιο τύπο τους σε ονομασίες ιδρυμάτων, οργανισμών, κτιρίων κλπ. και σε καθιερωμένες ονομασίες αγροτικών προϊόντων: 1ο Πειραματικό Λύκειο Αθηνών, Δήμος Πειραιώς, Πανεπιστήμιο Πατρών, Σταθμός Λαρίσης, νομός Πέλλης, Δημοτική Βιβλιοθήκη Ιωαννίνων, Μητρόπολη Πρεβέζης, Σχολή Εμπορικού Ναυτικού Κεφαλληνίας, πιπεριές Φλωρίνης, ελιές Αμφίσσης, φιστίκια Αιγίνης κλπ.

99. Λάθη στη στρατιωτική ορολογία: η περίπολος (και όχι ουδ.), ο γεμιστήρας, ο τελαμώνας, ο αορτήρας, ο ζωστήρας (και όχι θηλ.), οι λοχίες (και όχι: οι λοχίοι), στρατιώτης προσκεκολλημένος σε άλλη μονάδα (και όχι: προσκωλυόμενος).

100. Ο προβλήτας του λιμανιού (και όχι: η προβλήτα).



Αριστοτέλης Αναγνώστου δ.φ.
καθηγητής Ενιαίου Πειραματικού Λυκείου Αθηνών

[black_velvet]

[quote user="pixie" post="348804"]Επισήμανση ποικίλων γραμματικών και εκφραστικών λαθών!
Νομίζω ότι είναι εξαιρετικά χρήσιμα όσα αναφέρονται παρακάτω:

...
48. ΄Οσο αφορά το θέμα αυτό (και όχι: όσο αφορά στο θέμα αυτό, διότι αποτελεί μεταγλώττιση της λόγιας σύνταξης: όσον αφορά εις το θέμα αυτό).

...
[/quote]

Χίλιες, εκατομμύρια φορές να δω: "όσο αφορά στο" παρά να βλέπω αυτό το "όσο αναφορά" που μου προκαλεί απίστευτες αναγούλες στο στομάχι.  ::  ::  ::

Επίσης, το "ποιο" είναι καθαρά ερωτηματικό και όχι υπερθετικό, όπως το "πιο". Δλδ, όταν θέλουμε να πούμε πως κάτι είναι περισσότερο από κάτι άλλο λέμε]πιο[/b] έξυπνος από τους υπόλοιπους στον α33. Ενώ αν θέλουμε να ρωτήσουμε λέμε: ποιος είναι ο πιο έξυπνος στον α33;

[pixie]

Επισημαίνεις πολύ σωστά την ορθογραφική και εννοιολογική διαφορά ανάμεσα στο ποιό - πιο. ;-)

Τα ποιός - ποιά - ποιό εκφράζουν ερώτηση σχετική με την ταυτότητα ή το είδος προσώπου, πράγματος, αφηρημένης έννοιας. Το πιο είναι άκλιτη λέξη και σημαίνει περισσότερο.

Δεν πρέπει να συγχέουμε την ερωτηματική αντωνυμία ποιο - που συνοδεύει ουσιαστικά - με το επίρρημα πιο - που προσδιορίζει επίθετα και επιρρήματα.



Τώρα... σχετικά με το ''όσο αναφορά'' που λες, δεν είναι κάτι που έχω ξανακούσει! :roll:

[black_velvet]

Τυχερή!!!!

Άπειρες φορές το έχω δει γραμμένο. Μπερδεύονται από το "όσον αφορά" και γράφουνε "όσο αναφορά".
Ανατριχιάζω μόνο που το σκέφτομαι...

[pixie]

Επίσης και το ξαναεπανέρχομαι, ομού κι αντάμα με το ξαναεπαναλαμβάνω και το ξαναεπανορθώνω, είναι κορυφαίο!  

Εδώ μιλάμε για άσκοπη επανάληψη και παρετυμολογία, δλδ. λάθος!
 


Γενικότερα και άσχετο με το προηγούμενο παράδειγμα, δεν είναι κακό να σεβόμαστε την λεγόμενη ιστορική ορθογραφία, ούτε όμως, από την άλλη πλευρά, είναι κακός κάθε λόγος απλούστευσης στη γραφή κάποιων λέξεων.  
Αυτό που είναι ίσως κακό, είναι το να σκοντάφτουμε και να μένουμε προσκολημένοι σε προφανή σφάλματα, μόνο και μόνο επειδή κάποτε στο παρελθόν είχαν καθιερωθεί και θεωρήθηκαν κομμάτι της ιστορικής παράδοσης της γλώσσας ή να μην αποδεχόμαστε καμία αλλαγή και νεωτεριστική πρόταση. Διαφωνώ βέβαια με τις χωρίς νόημα απλουστεύσεις και άσκοπες εκλαϊκεύσεις στη γλώσσα...

[black_velvet]

Κάτι σαν το "εξ απ' ανέκαθεν" λες ε;  :lol:  :lol:  :lol:  :lol:  :lol:

Πράγματι, όχι απλώς δεν είναι κακό να σεβόμαστε την λεγόμενη ιστορική γραφή, αλλά η γνώση της και, πολύ περισσότερο, η ετυμολογία των λέξεων αυτών, θα βοηθούσε σημαντικά στην κατανόηση της ίδιας της γλώσσας μας. Και κατανοώντας την, θα κάναμε όλο και λιγότερα λάθη...

Πάντα μου κάνει εντύπωση το γεγονός πως η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων δεν γνωρίζει πια τη σημασία κάποιων τόσο τετριμμένων πραγμάτων, όπως η κατάληξη -θεν, η οποία δηλώνει την προέλευση. Π.χ. λέμε "Πόθεν έσχες" και όχι "Από πόθεν έσχες" πού σημαίνει "Από πού τα έχεις" (για να είμαστε και στο κλίμα των ημερών). "Άνωθεν", που σημαίνει "από πάνω", "εκείθεν" που σημαίνει "από κει". Εκφράσεις και λέξεις που βρίσκονται ακόμη στην καθημερινότητά μας αλλά όλο και λιγότεροι φαίνονται να αντιλαμβάνονται την σημασία τους.

Κι η υπερβολή του "εξ απ' ανέκαθεν" ξεκίνησε ακριβώς για να τονίσει το λάθος της έκφρασης που ακουγότανε όλο και περισσότερο "απ' ανέκαθεν". Πολύ φοβάμαι όμως πως αν εξακολουθήσουνε να την ακούνε οι νεότεροι, θα τη θεωρήσουνε σωστή και θα τη μάθουνε έτσι. Για την ιστορία, "ανέκαθεν" σημαίνει "πάντα", ή, αν προτιμάτε "από πάντα" (αν και το "από" θεωρώ πως είναι πλεονασμός, μιας και το "πάντα" είναι μια έννοια χωρίς αρχή και τέλος, δε νομίζω όμως πως είναι και λάθος). Και, είπαμε, η κατάληξη "-θεν" είναι το "από", είτε χρονικό είτε τοπικό.



Όσον αφορά την ορθογραφία ορισμένων λέξεων, και με αφορμή την ίδια λέξη που σε ώθησε, pixie, να ανοίξεις το θέμα αυτό, έκανα μια συζήτηση (για πολλοστή φορά) με την αδερφή μου, η οποία είναι δασκάλα. Μόλις άκουσε την ερώτησή μου ("πώς γράφεται σήμερα η λέξη πληγούρι; ποια θεωρείται σωστή ορθογραφία της τώρα πια;") με κοίταξε με ένα βλέμμα συγκατάνευσης ανάμεικτης με κούραση, πόνο και απόγνωση. Μου απάντησε λοιπόν ότι για την συγκεκριμένη λέξη, γίνονται δεκτές όλες οι γραφές της (με η, με ι, ακόμη και με υ - εκεί την κοίταξα με το βλέμμα της αγελάδας! είμαι σίγουρη!  :razz: ). Πως, γενικότερα, ισχύουν όσα αναγράφονται στο λεξικό του Μπαμπινιώτη για την σημερινή ελληνική ορθογραφία. Και μου θύμισε αυτά που μου έλεγε εδώ και χρόνια (είναι διορισμένη δασκάλα τα τελευταία είκοσι (20) χρόνια), πως σε όλους τους δασκάλους - τους παλαιότερους, βεβαίως βεβαίως - γίνεται όλο και πιο δύσκολο να διορθώσουνε την ορθογραφία των μικρών παιδιών.

Έχουνε φτάσει, λέει, να διορθώνουνε έχοντας το βιβλίο από δίπλα. Γιατί; Μα διότι εκείνοι ξέρανε τις παλαιές γραφές των λέξεων αλλά τα νέα εκπαιδευτικά βιβλία προωθούν τις νεότερες και απλούστερες. Μου είπε κι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, μια λέξη που δεν ήξερα καν πως έχει αλλάξει γραφή, αλλά που τώρα δυστυχώς μου διαφεύγει. Κι έτσι, για να μην διορθώνουν μια λέξη και να πηγαίνει μετά το παιδάκι να τους λέει "μα κυρία/κύριε, το βιβλίο την γράφει όπως εγώ", διορθώνουνε σα να μην ξέρουνε τίποτα, με το σκονάκι από δίπλα. Βλέπεις, φοβούνται πως μπορεί ν' αλλάξει και πάλι ακόμη κι αυτό που μάθανε ως νέο!!!! Για τίποτα δεν μπορείς να είσαι σίγουρος σ' αυτή τη χώρα.  :shock:

[pixie]

Ασφαλώς και είναι το ίδιο ολόσωστες και οι δυο γραφές στη λέξη ''Πληγούρι'' ή ''Πλιγούρι'', απλά ο Κώστας δεν το γνώριζε αφού τα e-λεξικά που συμβουλεύτηκε δεν αναγνωρίζουν πάντα την παλιότερη γραφή.

Το ίδιο ισχύει και στη λέξη που έβαλα χθες: ''Αλλοίθωρος''! Θα μπορούσε να γίνει εξίσου αποδεκτό και ως ''Αλλήθωρος''.

[black_velvet]

Δε νομίζω πως μπορείς να ξέρεις αν και τι συμβουλεύεται ο καθένας. Εκτός κι αν είσαι ακριβώς δίπλα του και βλέπεις ακριβώς τι κάνει.
Μην κάνεις λοιπόν το λάθος αυτό και μην βγάζεις βιαστικά συμπεράσματα. Η μόνη που τελικά εκτίθεται, είσαι εσύ. Και μάλιστα άνευ λόγου και αιτίας.  ;-)

[pixie]

Μα... ο ίδιος το δήλωσε ότι είχε συμβουλευτεί κάτι ανάλογο, αναφέροντας μάλιστα και την πηγή, συνεπώς δεν τίθεται τέτοιο θέμα.  :smile:

[black_velvet]

Ας πρόσεχε κι αυτός!  :razz:  :razz:  :lol:  :lol:  :lol:
(Έτοιμη είμαι να παρασυρθώ αλλά θα την πιάσουμε σε νέο θέμα αυτή τη συζήτηση που μου 'ρθε τώρα, όχι εδώ.  ;-) ).


Άκουσα λοιπόν στις ειδήσεις από "δημοσιογράφο" το άλλο κορυφαίο (δεν θυμάμαι τώρα όλη τη φράση): "στους 200 ψήφοι"!!!!

α) ακόμη απορώ: ψήφος, αρσενικό ή θηλυκό; Εγώ πάντως ξέρω πως είναι γένους θηλυκού: Η ψήφος.

β) έστω πως είναι και γένους αρσενικού. Να κλίνει δεν έμαθε; και είναι και έμπειρος (ας μην εκφραστώ κατάλληλα τώρα και δεν το επιτρέπει κι η ανατροφή μου  :razz: ) δημοσιογράφος. Αφού είναι αιτιατική, σε όποιο γένος και να είναι, θα έπρεπε να πει "ψήφους" και όχι "ψήφοι".

Αυτό δεν έχει καμία μα καμία σχέση με νέα και αρχαία, ούτε με ορθογραφίες ούτε με τίποτα. Είναι απλοί και βασικοί, βασικότατοι κανόνες της Ελληνικής γραμματικής. Και όποιος τους αγνοεί, θα έπρεπε να αποβάλλεται από επαγγέλματα που υποτίθεται πως βασικό τους "όπλο" είναι αυτή η ίδια η γλώσσα, η Ελληνική! Π.χ., κι εντελώς τυχαία το αναφέρω  :razz: , απ' την δημοσιογραφία.

Μα τι λέω; Ακόμη και αυτό το "όσον αφορά", οι δημοσιογράφοι-τσαρλατάνοι το γράφουνε λάθος, πρώτοι απ' όλους. Αναρωτιέμαι, οι υπόλοιποι, όσοι ακόμη υπάρχουνε και είναι πραγματικοί γνώστες του αντικειμένου, δεν τα βλέπουνε όλα αυτά; Γιατί αφήνουνε να διασύρεται έτσι ολόκληρος ο επαγγελματικός τους κλάδος;

(Ουφ! τα 'πα και ξεθύμανα.  :razz:  :lol: )