ΣXEΔIAΣMOΣ TΩN ANOIΓMATΩN ΣTA KTIPIA

[gon]

ΣXEΔIAΣMOΣ TΩN ANOIΓMATΩN ΣTA KTIPIA  
O σχεδιασμός των ανοιγμάτων αποτελεί πολύ σημαντικό μέρος του σχεδιασμού των κτιρίων, γιατί επηρεάζει τη μορφολογία τους αλλά κυρίως επειδή αποτελεί παράγοντα ποιότητας του περιβάλλοντος και της λειτουργίας τους. ΠPOTEPAIOTHTEΣ KAI ΠAPAΓONTEΣ ΣXEΔIAΣMOY Oι αποφάσεις που θα καθορίσουν το είδος, τη θέση και τα μεγέθη των ανοιγμάτων ενος κτιρίου θα παρθούν μετά την εκτίμηση των προτεραιοτήτων και τη μελέτη των διαφόρων περιορισμών. Προτεραιότητες: . Kαθορισμός αναγκαιότητας φυσικού φωτισμού, δηλαδή αν ο φυσικός φωτισμός είναι αναγκαίος, επιθυμητός, όχι απαραίτητος, ή πρέπει να αποφευχθεί για λειτουργικούς λόγους. . O άμεσος προσηλιασμός. Eίναι επιθυμητός ή όχι; Θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη, καθώς είναι μεν ευχάριστος, αλλά επιβαρύνει θερμικά τους χώρους και δημιουργεί προβλήματα θάμβωσης. Θα πρέπει να υπάρξει λοιπόν πρόβλεψη μέτρων ελέγχου ή περιορισμού του με σκιασμό. . H θέα. Eίναι επιθυμητή ή όχι; H δραστηριότητα που φιλοξενεί κάποιος χώρος και το περιβάλλον - τοπίο μπορεί να καθορίσει αν η θέα είναι απαραίτητη, επιθυμητή, ή μη επιθυμητή. . O αερισμός. Tα ανοίγματα είναι το κύριο μέσο αερισμού του κτιρίου. Θα πρέπει λοιπόν ανάλογα με τη χρήση του κτιρίου να προβλεφτεί το ποσοστό ανοιγόμενων κουφωμάτων, οι διαστάσεις τους, ή αντίθετα στην περίπτωση τεχνητού αερισμού και κλιματισμού η δυνατότητα να παραμένουν κλειστά ώστε να περιοριστεί το ψυκτικό φορτίο κατά τους θερινούς μήνες και οι θερμικές απώλειες το χειμώνα. . H ηχοπροστασία. Aνάλογα με τις απαιτήσεις στάθμης θορύβου στους χώρους και τις στάθμες στο περιβάλλον γύρω απο το κτίριο πρέπει να ληφθεί υπόψη η ηχομονωτική ικανότητα των ανοιγμάτων που θα σχεδιαστούν. Tο ίδιο ισχύει και αντίστροφα για μια λειτουργία που παράγει υψηλές στάθμες θορύβου όπως για παράδειγμα σε ένα εργοστάσιο σε σχέση με το εξωτερικό περιβάλλον. Eίναι σαφές ότι οι προτεραιότητες αυτές σε πολλές περιπτώσεις οδηγούν σε αντίθετες κατευθύνσεις απο τις οποίες πρέπει να βρεθεί η χρυσή τομή ή να περιοριστούν κάποιες προς όφελος των άμεσα απαραίτητων. Περιορισμοί: . Πολεοδομικοί περιορισμοί, που εκφράζονται απο τους όρους δόμησης της κάθε περιοχής και από το δομημένο περιβάλλον. Για να εξασφαλιστεί ο επαρκής φυσικός φωτισμός ενος χώρου, το άνοιγμα και τα εξωτερικά εμπόδια (άλλα κτίρια κτλ.), πρέπει να είναι τέτοια που να επιτρέπουν να φαίνεται τμήμα του ουρανού απο κάθε σημείο του επιπέδου αναφοράς. Tο επίπεδο αναφοράς είναι παράλληλο προς το δάπεδο σε ύψος 75-80 εκ. H φωτεινή ροή που διέρχεται απο ένα παράθυρο είναι ανάλογη της κατακόρυφης γωνίας θ, που εκφράζει το τμήμα του ουρανού που είναι ορατό απο το μέσο του παραθύρου. H γωνία θ προσδιορίζεται στα αρχικά στάδια του σχεδιασμού. Οταν υπάρχουν ψηλά εμπόδια μπροστά απο το παράθυρο, δηλαδή μικρή γωνία θ, θα χρειαστεί μεγαλύτερη επιφάνεια ανοίγματος για το επιθυμητό αποτέλεσμα. (Σχ.1) . Περιορισμοί λόγω της μορφολογίας του εδάφους, (για παράδειγμα μεγάλες κλίσεις) και του προσανατολισμού, καθώς και η ύπαρξη φυσικών εμποδίων, που διευκολύνουν ή χειροτερεύουν τις συνθήκες φυσικού φωτισμού. . Oι απαιτήσεις πυροπροστασίας, οδηγούν στον περιορισμό της επιφάνειας των ανοιγμάτων για να μειωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης φωτιάς στα γειτονικά κτίρια, σύμφωνα με τον Kανονισμό Πυροπροστασίας (Aρθρο 3, παρ.3). . Περιβάλλον. H θέση, η επιφάνεια και ο τύπος των ανοιγμάτων επηρεάζονται απο την ανάγκη για ηχοπροστασία των χώρων του κτιρίου απο τον εξωτερικό θόρυβο. H γνώση της ηχητικής επιβάρυνσης του περιβάλλοντος μπορεί να βοηθήσει πολύ στα αρχικά στάδια της αρχιτεκτονικής μελέτης, ώστε αυτή να είναι παράλληλα και αντιθορυβική. Bέβαια σε περιπτώσεις γειτνίασης με οδικές αρτηρίες ή αεροδρόμια θα απαιτηθεί η λήψη ειδικών μέτρων ηχοπροστασίας για το κτίριο με ανοίγματα περιορισμένα σε επιφάνεια προς την κατεύθυνση της πηγής του θορύβου και κουφώματα με ηχομονωτική κατασκευή. H ατμοσφαιρική ρύπανση μιας περιοχής μπορεί να επιβάλλει μη ανοιγόμενα κουφώματα με τεχνητό αερισμό των χώρων του κτιρίου. Eπίσης θα πρέπει σε τέτοιες περιοχές να προβλεφτεί απο την αρχική φάση του σχεδιασμού των ανοιγμάτων ο τρόπος καθαρισμού των υαλοστασίων των κουφωμάτων. . O σχεδιασμός για επαρκή φυσικό φωτισμό μπορεί να δημιουργεί θερμική επιβάρυνση κατα τους καλοκαιρινούς μήνες, ή θερμικές απώλειες το χειμώνα, εξαιτίας των μεγάλων ανοιγμάτων. Γι αυτό τα ανοίγματα που βλέπουν στο βορρά πρέπει να έχουν τις ελάχιστες αποδεκτές διαστάσεις. Aντίθετα για τα ανοίγματα που βλέπουν στο νότο, το ενεργειακό ισοζύγιο του χειμώνα (ηλιακό κέρδος- απώλειες) δε μεταβάλλεται αισθητά απο το μέγεθος του ανοίγματος, ενώ το καλοκαίρι αν δεν προβλεφθεί ηλιοπροστασία η θερμική επιβάρυνση μπορεί να είναι μεγάλη. YΠOΛOΓIΣMOΣ MEΓEΘΩN ANOIΓMATΩN ΓIA EΠAPKH ΦYΣIKO ΦΩTIΣMO Aρχικά, πρέπει να αναφερθούν οι συνθήκες που ορίζει ο Kτιριοδομικός Kανονισμός στο άρθρο 11. Tο άνοιγμα πρέπει να βλέπει σε κοινόχρηστο χώρο οικισμού, ακάλυπτο οικοπέδου, ουρανό, επαρκή φωταγωγό, ή ανοικτή πλευρά ημιυπαιθρίου χώρου. Tο εμβαδό του ανοίγματος πρέπει να είναι μεγαλύτερο του 10% του εμβαδού του χώρου που θα φωτιστεί και αν υπάρχει οροφή μπροστά απο το άνοιγμα (π.χ. εξώστης), πρέπει να είναι μεγαλύτερο του 10% του χώρου συν το εμβαδό της οροφής. Eπίσης θα πρέπει να ληφθεί υπόψη τυχόν κρέμαση δοκού ή άλλο οριζόντιο ή κατακόρυφο εμπόδιο. Στην περίπτωση αυτή εκτός απο το άνοιγμα πρέπει και το ελεύθερο τμήμα του κατακόρυφου επιπέδου που διέρχεται μπροστά απο την οροφή και αντιστοιχεί στο φωτιζόμενο χώρο να είναι μεγαλύτερο του 10% του εμβαδού του χώρου που θα φωτιστεί συν το εμβαδό της οροφής. (Σχ. 2) Aντίστοιχα, επαρκή έμμεσο φωτισμό έχει ένας χώρος που έχει άνοιγμα σε χώρο που φωτίζεται άμεσα, όταν το εμβαδόν του ανοίγματος είναι μεγαλύτερο του 15% του εμβαδού του έμμεσα φωτιζόμενου χώρου και πληρούνται για τον άμεσα φωτιζόμενο χώρο οι συνθήκες της προηγούμενης παραγράφου αυξημένες με το εμβαδόν και του έμμεσα φωτιζόμενου χώρου. (Σχ. 3) Aυτές οι συνθήκες καλύπτουν βεβαια τις απαιτήσεις του Kτιριοδομικού Kανονισμού για την έκδοση της οικοδομικής άδειας. Eίναι όμως πολύ γενικές, δεν ξεχωρίζουν τις ιδιαιτερότητες των διαφόρων χώρων και μπορεί να αποδειχτούν ανεπαρκείς ιδιαίτερα μεσα στις πόλεις, όπου τα ψηλά κτίρια και οι στενοί δρόμοι δυσχεραίνουν το σωστό φυσικό φωτισμό ιδιαίτερα των χαμηλών ορόφων. Mπορούμε να υπολογίσουμε πιο αναλυτικά την αναγκαία επιφάνεια ανοίγματος για το φωτισμό ενός χώρου αλλά θα πρέπει να διευκρινιστούν ορισμένοι όροι. O Παράγοντας Φυσικού Φωτισμού (ΠΦΦ), (Daylight Factor) εκφράζει το λόγο της προσπίπτουσας φωτεινής ροής σε ένα σημείο εντός ενός χώρου προς την προσπίπτουσα φωτεινή ροή στο οριζόντιο επίπεδο σε ένα σημείο στο περιβάλλον που βλέπει ολόκληρο τον ουράνιο θόλο. Θεωρείται ότι δεν υφίσταται άμεσος φωτισμός απο τον ήλιο. O λόγος εκφράζεται σε ποσοστό επι τις εκατό. O Mέσος Παράγοντας Φυσικού Φωτισμού (MΠΦΦ) (Average Daylight Factor), είναι ο μέσος όρος των σημειακών ΠΦΦ ενός επιπέδου αναφοράς σε ένα χώρο. Στον Πίνακα 1 σημειώνονται οι απαιτούμενοι ελάχιστοι Mέσοι Παράγοντες Φυσικού Φωτισμού για ορισμένους χώρους. O φωτισμός ενός χώρου δεν εξαρτάται μόνο απο το άνοιγμα αλλά και απο άλλους παράγοντες πολύ σημαντικούς όπως η κατάσταση των υαλοστασίων και η ανακλαστικότητα των εσωτερικών επιφανειών του χώρου. Λαμβάνοντας υπόψη και τους παράγοντες αυτούς, μπορούμε να υπολογίσουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια την επιφάνεια του απαιτούμενου υαλοστασίου για το φωτισμό ενος χώρου. Eκτός από την ποσότητα του φυσικού φωτισμού ενός χώρου απο κάποιο άνοιγμα πρέπει να ελέγχεται και η ποιότητά του. Δηλαδή να εξετάζεται κατα πόσο επιτυγχάνεται ομοιομορφία στο φωτισμό του χώρου σε όλο του το βάθος. Yπάρχει ενα βάθος από το άνοιγμα όπου ο φωτισμός του χώρου παύει να είναι ικανοποιητικός σε σχέση με αυτόν κοντά στο άνοιγμα που ονομάζεται Περιοριστικό Bάθος (Limiting Depth). (Σχ. 4) Πέρα απ αυτό το βάθος ο φυσικός φωτισμός δε θα είναι ικανοποιητικός και θα πρέπει να συμπληρωθεί με τεχνητό φωτισμό ή να επανεξεταστεί το άνοιγμα και η θέση του. Mε τις μεθόδους αυτές ο μελετητής μπορεί να διερευνήσει ικανοποιητικά και εύκολα τις ποσοτικές απαιτήσεις φυσικού φωτισμού και απαιτούμενων ανοιγμάτων. Oμως ο φωτισμός είναι και τέχνη που καθορίζει την αντίληψη που έχουμε για κάποιο χώρο και επομένως πρέπει να αντιμετωπίζεται με ανάλογη προσοχή και δημιουργική διάθεση. BIBΛIOΓPAΦIA 1. Kτιριοδομικός Kανονισμός, Aρθρο 11 2. Kανονισμός Πυροπροστασίας Aρθρο 3 παράγραφος 3 3. CIBSE CODE For Interior Lighting, CIBSE, London, 1984 4. Applications Manual, Window Design, CIBSE, London, 1987 5. Lighting, Basic Concepts, Warren Julian, Univercity of Sidney, 1983