Σεισμός: Φτιάχουμε κτίρια και τα εγκαταλείπουμε

[KostasD33]

Επαναπαυόμαστε, γιατί θεωρούμε ότι έχουμε καλύτερες κατασκευές από την Τουρκία. Οσο κι αν αυτό αντικειμενικά ισχύει, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε σε μια «γειτονιά» με υψηλή σεισμικότητα. Οι καταστροφές στην Τουρκία και στη Συρία πρέπει να αποτελέσουν το έναυσμα για μια «επανεκκίνηση» της αντισεισμικής πολιτικής στη χώρα μας, η οποία έχει με τα χρόνια ατονήσει. Αυτά σημειώνει ο ακαδημαϊκός, πολιτικός μηχανικός, αρθρογράφος και συγγραφέας Θεοδόσης Τάσιος στην «Κ», δηλώνοντας συντετριμμένος από τις εικόνες της καταστροφής.

 
Κανένας αντισεισμικός κανονισμός δεν θα μπορούσε να αντέξει το θηριώδες μέγεθος αυτού του σεισμού, επισημαίνει και ζητεί να αυξηθεί άμεσα η βοήθεια από την Ελλάδα προς την Τουρκία. «Ο σεισμός χτυπάει τον φτωχό», αναφέρει.

– Ποιες είναι οι πρώτες σκέψεις που σας έρχονται στο μυαλό από τις εικόνες της καταστροφής;

 
– Παρόλο που ασχολούμαι με το πρόβλημα σε διεθνή κλίμακα επί 50 χρόνια ως μηχανικός και ως εμπειρογνώμων της UNESCO –και ως εκ τούτου θα έπρεπε να είμαι πιο αποστασιοποιημένος– νιώθω συντετριμμένος. Αυτά τα μεγέθη σεισμών σε πυκνοκατοικημένες περιοχές είναι πάρα πολύ σπάνια, όμως ο αριθμός των θυμάτων και η έκταση των οικονομικών συνεπειών είναι τεράστια.

– Τι έφταιξε, εκτός από το μέγεθος του σεισμού;

– Συχνά λέμε ότι ο δομικός πολιτισμός στην Τουρκία είναι χαμηλότερης στάθμης από ό,τι ο δικός μας. Αυτό γενικά ισχύει, παρότι έχει βελτιωθεί, γιατί οι κοινωνικές συνθήκες στην Τουρκία είναι πολύ διαφορετικές. Κάποτε, τη δεκαετία του '80, το ποσοστό της αυθαίρετης δόμησης έφθανε το 50% – και δεν μιλάμε για δύο καμαρούλες αλλά για πολυώροφα κτίρια. Υπήρχε μάλιστα τεχνικός όρος στην Τουρκία, τα έλεγαν «τα χτισίματα της νύχτας». Ομως είναι εύκολο να αποδίδουμε την καταστροφή μόνο σε αυτό. Ηταν τόσο θηριώδες το μέγεθος του σεισμού, που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ούτε με τις καλύτερες κατασκευές ή τον καλύτερο κανονισμό. Η μεγαλύτερη ιδιοτυπία του ήταν η μακρότατη διάρκεια των ισχυρών ταλαντώσεων (γύρω στα 60 δευτερόλεπτα). Τούτο συνεπάγεται ένα πολύ μεγάλο πλήθος ανακυκλίσεων φόρτισης, πάνω σε δομικά στοιχεία ήδη τραυματισμένα από την πρώτη ισχυρή δόνηση. Με συνέπεια την ταχύτατη μείωση της απομένουσας αντοχής των κτιρίων, ενώ, κατά το πνεύμα των κανονισμών, η απαιτούμενη αντοχή νοείται μετά από τρεις μόνον πλήρεις ανακυκλίσεις.

– Και πόσο μάλλον στη Συρία, που βγαίνει από έναν πόλεμο.

 

– Εκεί είναι δυσκολότερα τα πράγματα γιατί δεν διαθέτουν ούτε την οργάνωση ούτε την οικονομική δύναμη που έχουν οι Τούρκοι. Ούτε βέβαια τη σημαντική επιστημονική γνώση και οργάνωση που έχουν για την αντιμετώπιση των σεισμικών φαινομένων.

– Ποιες βλάβες σε ένα κτίριο οδηγούν στην κατάρρευσή του;

– Αυτά που είδα στην τηλεόραση από την Τουρκία ήταν αυτά που ονομάζουμε «τυπικά»: καταστρέφεται το ισόγειο και στη συνέχεια όλο το υπόλοιπο κτίριο γέρνει και πέφτει ατόφιο. Το ίδιο έγινε και στα Σκόπια προ ετών, καταστράφηκαν από τα ισόγειά τους. Σαν να έχεις ένα κουτί επάνω σε ξύλινα ποδαράκια.

– Εχει ο σεισμός ταξικά χαρακτηριστικά;

– Ο σεισμός χτυπάει τον φτωχό. Οι πλουσιότεροι μένουν σε περισσότερο φροντισμένα κτίρια, σε καλύτερες κατασκευές. Οι φτωχοί σε κτίρια με χαμηλής ποιότητας μελέτη και κατασκευή, τα οποία δεν συντηρούνται. Αυτό ισχύει παντού. Και στην Αθήνα, πάρα πολλές πολυκατοικίες σε κεντρικές περιοχές έχουν μεγάλη διάβρωση των οπλισμών στα υπόγεια, λόγω της υγρασίας. Οι φθορές αυτές μειώνουν κι άλλο την αντισεισμική τους ικανότητα, η οποία δεν ελέγχεται από πουθενά, ούτε από την Πολιτεία αλλά ούτε και από τους πολίτες. Είναι σαν να αγοράζαμε ένα αυτοκίνητο και να το χρησιμοποιούσαμε για 30 χρόνια χωρίς να το πηγαίνουμε στο συνεργείο. Η αντίληψή μας για τα κτίρια ως τεχνικό αγαθό είναι προκλητική.

 

– Πολλοί συνάδελφοί σας πάντως θεωρούν ότι αν συμβεί ένας μεγάλος σεισμός κοντά σε ένα σημαντικό αστικό κέντρο της Τουρκίας, οι συνέπειες θα είναι αδιανόητες, γιατί υπάρχουν ολόκληρες γειτονιές που έχουν χτιστεί αυθαίρετα.

– Για την Κωνσταντινούπολη έχω αντίληψη γιατί είμαι επίτιμο μέλος του τουρκικού ICOMOS, συνεργαζόμουν παλαιότερα με τουρκικά πανεπιστήμια. Εχω συμμετάσχει πριν από αρκετά χρόνια σε μια συνεδρίαση που έγινε με την UNESCO για τα σενάρια ενεργοποίησης του βόρειου ρήγματος της Ανατολίας κοντά στην Κωνσταντινούπολη. Μιλούσαν για μισό εκατομμύριο θύματα. Είναι τραγικό αυτό που θα μπορούσε να συμβεί με τα τεχνικά δεδομένα της παλιάς εποχής – θέλω να ελπίζω ότι στο μεταξύ οι «κατασκευές της νύχτας» θα έχουν κατεδαφιστεί.

Τρέμει το φυλλοκάρδι μου βλέποντας τόση αδιαφορία
– Είναι ο αντισεισμικός μας κανονισμός επαρκής;

– Θα μου επιτρέψετε ένα προσωπικό σχόλιο... Αίμα έφτυσα κι εγώ και οι συνεργάτες μου και οι καθηγητές των Πολυτεχνείων για να πείσουμε για τις βαθμιαίες αλλαγές στον αντισεισμικό κανονισμό. Οι αντιδράσεις ήταν μεγάλες, ακόμα και από διακεκριμένους συναδέλφους μας. Γι' αυτό και μια περίοδο σκεφτήκαμε να στραφούμε στην Ευρώπη, να συμβάλουμε στη διαμόρφωση ενός κοινού κανονισμού τον οποίο στη συνέχεια η Ελλάδα υποχρεωτικά θα εφάρμοζε. Για τον λόγο αυτό, Ελληνες επιστήμονες έχουν παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των αντισεισμικών κανονισμών της Ευρώπης, σημαντικότερο από ό,τι οι Ιταλοί. Εχουμε λοιπόν σπουδαίους κανονισμούς, αλλά δεν έχουμε συντήρηση. Φτιάχνουμε κτίρια και τα εγκαταλείπουμε. Αν σκουριάσουν, αν στην πορεία αφαιρεθούν κομμάτια, αν έρθουν ηλεκτρολόγοι και μηχανικοί και σκαλίσουν τα υποστυλώματα, αν αλλάξει χρήση το ισόγειο, όλα αυτά δεν ελέγχονται από κανέναν. Ομως όλα αυτά συμβάλλουν στην τρωτότητα του κτιρίου και τη διακινδύνευση.

– Εχουμε εικόνα των τρωτών σημείων των ελληνικών πόλεων;

– Στην απογραφή του 2000 είχαμε συμμετάσχει με την ομάδα του Εθνικού Προγράμματος Αντισεισμικής Ενίσχυσης Υφιστάμενων Κατασκευών (ΕΠΑΝΤΥΚ) του ΤΕΕ. Προετοιμάσαμε τους καταλόγους των ερωτημάτων και εκμεταλλευτήκαμε πλήρως τα στοιχεία που συγκεντρώσαμε με τη συνεργασία των συναδέλφων της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας και εκδώσαμε ένα βιβλίο, που έχει σχεδόν για κάθε πόλη όλα τα αποτελέσματα που ενδιαφέρουν στη χάραξη αντισεισμικής πολιτικής. Από τι κατασκευαζόταν ο φέρων οργανισμός σε κάθε περιοχή, αν τα κτίρια είναι από μπετό, τούβλα ή πέτρα, αν έχουν πιλοτή ή όχι, πότε χτίστηκαν. Στη συνέχεια, όλο μας το υλικό παραδόθηκε στον ΟΑΣΠ. Δημιουργήθηκε ο κανονισμός επεμβάσεων (ΚΑΝΕΠΕ), πρόσφατα προστέθηκε και ο κανονισμός για τα κτίρια με τοιχοποιία (ΚΑΔΕΤ). Η πληρότητα των ελληνικών κανονισμών αναγνωρίζεται στην Ευρώπη.
 
– Μήπως όμως επαναπαυόμαστε λόγω της ύπαρξης ενός προωθημένου αντισεισμικού πλαισίου;

– Είναι σαν τον πυρετό. Μόλις μας περάσει, νομίζουμε ότι γίναμε καλά. Eτσι και με τον σεισμό. Μόλις απομακρυνθεί το διάστημα από έναν πρόσφατο σεισμό, ξεχνάμε. Oμως οι ισχυροί σεισμοί δεν θα πάψουν στη χώρα μας, είτε σε 5 μήνες είτε σε 15 χρόνια θα ξανασυμβούν. Γι' αυτό δεν θα έπρεπε να σταματά η αντισεισμική πολιτική για τις γέφυρες, για τα νοσοκομεία, για τα σχολικά κτίρια, τα δημόσια κτίρια, τις εκκλησίες, γενικά τους χώρους συνάθροισης κοινού. Αναμφισβήτητα για όλα αυτά έχουν γίνει στο παρελθόν ενέργειες. Eχω όμως την οιονεί βεβαιότητα ότι δεν είναι επαρκείς.

 – Πού είναι πιο ευάλωτη η Ελλάδα στην περίπτωση ενός ισχυρού σεισμού;

– Στα δίκτυα και στις γέφυρες. Δεν γνωρίζω τι γίνεται με τα ξενοδοχεία, ο κλάδος πρέπει να αναλάβει την ευθύνη του. Εκεί που έχουν γίνει σοβαρά βήματα είναι στην ενίσχυση των σχολικών κτιρίων. Στα ιδιωτικά κτίρια υπάρχει ένα σημαντικό κενό, πρέπει το κοινωνικό κράτος να έλθει και να ενισχύσει τον έλεγχο και τις επισκευές μέσα από ένα εθνικό πρόγραμμα, να αξιοποιήσει την εμπειρία του ΟΑΣΠ. Τρέμει το φυλλοκάρδι μου βλέποντας τόση αδιαφορία για έναν πραγματικό κίνδυνο.

Πρέπει οπωσδήποτε να αυξήσουμε άμεσα τη βοήθεια που θα στείλουμε αυτή τη στιγμή στην Τουρκία. Eχουμε περιθώριο από το υστέρημά μας. Δεν πρέπει να αφήσουμε να υποφέρει ένας λαός δίπλα μας. Και να θυμηθούμε ότι σε βάθος χρόνου διατρέχουμε ανάλογο κίνδυνο – ίσως όχι τον ίδιο γιατί δεν έχουμε το ίδιο μεγάλα ρήγματα. Ελπίζω ότι θα δοθεί η αφορμή να ληφθεί μια επιτελική απόφαση, με τη συναίνεση όλων των κομμάτων, ώστε να αρχίσουμε ξανά να ασχολούμαστε με την αντισεισμική προστασία των κτιρίων μας.

Πηγή eBuildingID.gr