'Επεα, αλλά όχι Πτερόεντα!!!

[tristana]

Έπεα αλλά όχι πτερόεντα (2): Τα ρούχα των Μανιχαίων

 

Ο ίδιος φίλος που έγραψε το κειμενάκι για τα μεταφραστικά λάθη στον υποτιτλισμό της ταινίας "Το μάτι του Βισύ", μου έδωσε μια βιντεοκασέτα στην οποία είχε γράψει δυο ταινίες ιστορικού περιεχομένου, τη μια με θέμα τη ζωή του Αγίου Αυγουστίνου και την άλλη για το Σωκράτη, που τις είχε μεταδώσει το κανάλι της Βουλής. "Άλλο να σου λέω, κι άλλο να τα δεις με τα μάτια σου", μου είπε. Και δεν εννοούσε την ποιότητα των ταινιών αλλά τα μαργαριτάρια των υποτίτλων. Να πω εδώ ότι οι ταινίες ήταν ιταλικές και πολύ αξιόλογες, γυρισμένες από τον Ρομπέρτο Ροσσελίνι, παναπεί έχουν και αυτοτελή καλλιτεχνική αξία, δεν είναι ξερά ντοκιμαντέρ.

 

Προσοχή, το έχω ξαναπεί και το ξαναλέω εδώ: δεν αγνοώ τις άθλιες συνθήκες στις οποίες δουλεύουν οι συνάδελφοι που υποτιτλίζουν ταινίες, συχνά χωρίς να βλέπουν καν την ταινία και με αμοιβές αστείες. Όμως, και πάλι, είναι αυτό δικαιολογία; Έπειτα, όταν επικρίνει κανείς τον υποτιτλισμό, ο ψόγος δεν πάει στον υποτιτλιστή, αλλά στην εταιρεία που τον επέλεξε και που τον αμείβει αισχρά, και κυρίως στον τηλεοπτικό σταθμό που προσφέρει προϊόν δεύτερης ποιότητας. Ειδικά μάλιστα στην προκειμένη περίπτωση, που ο τηλεοπτικός αυτός σταθμός δεν είναι κάποιο ιδιωτικό κανάλι, αλλά ο σταθμός της Βουλής που υποτίθεται ότι έχει και ένα παιδευτικό σκοπό, και έχει άλλωστε δείξει έως τώρα καλό γούστο στην επιλογή του προγράμματός του. Γι' αυτό και τα γράφω εδώ, μήπως και διαλέξουν καλύτερους συνεργάτες.

 

Ξεκίνησα λοιπόν να βλέπω την πρώτη ταινία που είχε θέμα της τον Άγιο Αυγουστίνο. Ο οποίος Αυγουστίνος, λέει η εγκυκλοπαίδεια, γεννήθηκε στην Ταγάστη της Βόρειας Αφρικής (τώρα στην Αλγερία) και μετά έγινε επίσκοπος στην Ιππώνα, όπου και πέθανε αρκετά αργότερα. Ο φίλος που έκανε τον υποτιτλισμό, προφανώς δεν άνοιξε εγκυκλοπαίδεια· η μεν Ταγάστη τη γλύτωσε φτηνά, διότι έγινε Ταγκάστη, ενώ η Ιππώνα όχι μόνο έχασε το ωμέγα της αλλά έπαψε και να κλίνεται κι έγινε η Ιππόνα της Ιππόνα, σαν να ήταν γιαπωνέζικο τοπωνύμιο. Αγνώριστοι έγιναν και διάφοροι άλλοι φίλοι του Αυγουστίνου, όπως ο Αλύπιος, που πολύ θα λυπόταν αν έβλεπε να τον γράφουν ο Αλίπιο του Αλίπιο. Αλλά αυτά βεβαίως είναι πταίσματα.

 

Σε μια στιγμή, στην αρχή του έργου, οι συνομιλητές διεκτραγωδούν την κακή κατάσταση που επικρατεί στην αυτοκρατορία, και λέει ένας: l'impero è diviso e discorso, δηλαδή ότι η αυτοκρατορία είναι διαιρεμένη και επικρατεί αναστάτωση, ή κάτι τέτοιο τέλος πάντων.

 

Μεταφράζει ο ερίφης: Ο αυτοκράτωρ είναι διασπασμένος και ασύμφωνος.

 

Εντάξει, δεν προσέχει, μπέρδεψε το impero (αυτοκρατορία) με το imperatore (αυτοκράτορας). Δεν διαβάζει αυτό που γράφει; Ή πιστεύει ότι οι Ρωμαίοι είχαν ανακαλύψει τη διάσπαση του ατόμου (έστω, του αυτοκρατορικού ατόμου); Μόνο η καθαρευουσιανιά τον μάρανε, να γράψει "ο αυτοκράτωρ", λες κι αν έγραφε "ο αυτοκράτορας" θα στενοχωριόταν ο διασπασμένος και ασύμφωνος εστεμμένος.

Και δεν πρόκειται για αβλεψία: κι άλλη μια φορά, νωρίτερα, έκανε πάλι το ίδιο ανοσιούργημα.

                          Πώς τα "'Ηθη" γίνονται Ρουχαλάκια!

Λίγο αργότερα, οι φίλοι του Αυγουστίνου μαζεύουν τα βιβλία του και διαβάζουν τους τίτλους: Τα ρούχα των Μανιχαίων! λέει ένας. Ξέραμε βέβαια ότι ο Αυγουστίνος πριν αφιερωθεί στην εκκλησία είχε γνωρίσει από κοντά τις ηδονές του κόσμου, αλλά αγνοούσα ότι είχε τόσο γερή ενδυματολογική κατάρτιση ώστε να γράφει πραγματεία για τις ενδυμασίες των Μανιχαίων. Ή μήπως δεν πρόκειται για ενδυμασίες; Ο κακομοίρης ο Ιταλός είχε πει]", αλλά ο φίλος μας, αγνοώντας την άλλη σημασία, άκουσε costumi και τους έραψε κουστούμι! Κουστουμιά ο Μανιχαίος, που λέει και το ανέκδοτο!

 

Μετά από τα ρούχα των Μανιχαίων,  όπως καταλαβαίνετε, βγήκα από τα ρούχα μου και μου ήταν αδύνατο να συνεχίσω την καταγραφή των ατοπημάτων· προτίμησα να αφοσιωθώ στην παρακολούθηση της ταινίας.

 

  Ένα συνηθισμένο λάθος που κάνουν όσοι επικρίνουν υποτιτλιστές χωρίς να έχουν εξασκήσει οι ίδιοι το επάγγελμα ή έστω χωρίς να έχουν σκεφτεί λιγάκι τις εγγενείς δυσκολίες του, είναι ότι περιμένουν να γίνει μετάφραση των λεγομένων στο ακέραιο· όχι, όταν ο λόγος είναι πυκνός ο υπότιτλος είναι αδύνατο να μεταφράσει πιστά όσα λένε οι ηθοποιοί· θα γέμιζε η οθόνη με υποτίτλους! Επειδή εγώ ξέρω ότι υπάρχει αυτή η εγγενής δυσκολία, δεν διανοούμαι να κατακρίνω τον υποτιτλιστή για τις συντομεύσεις που διάλεξε· ωστόσο, η συντόμευση δεν πρέπει να αποβαίνει σε βάρος του νοήματος. Παράδειγμα. Λέει κάπου στο έργο ο Σωκράτης: «Αν με κλοτσήσει ένας γάιδαρος δεν θα θυμώσω, Δεν μπορώ να πάω έναν γάιδαρο στο δικαστήριο.» (Δεν συγκράτησα το ιταλικό, αλλά αυτή είναι η κατά λέξη μετάφραση· άλλωστε είναι γνωστή σωκρατική φράση, αν θυμάμαι καλά). Πώς το μεταφράζει ο φίλος μας; Αν με κλοτσήσει κάποιος δεν θα θυμώσω, Δεν μπορώ να κατακρίνω.

Άραγε η ανάγκη για συντόμευση τον έκανε να το γράψει αυτό ή η άγνοια;

           

Έπειτα, ο υποτιτλιστής μας έχει αξιοσημείωτο ταλέντο να αναποδογυρίζει τα νοήματα.

 

Λέει ο Σωκράτης: L acutezza et la mesura sono virtu que la gioventu oggi disprezza. Παναπεί, Η οξύνοια και το μέτρο είναι αρετές που η νεολαία σήμερα δεν εκτιμά. Όχι, ο υποτιτλιστής έχει άλλη άποψη: Η οξύνοια και το μέτρο είναι οι καταπιεσμένες αρετές της νεότητας, μας λέει, άσχετο αν αυτό δεν βγάζει και πολύ νόημα.

 

Πιο πέρα, λέει κάποιος tutta la assamblea ha approvato (η συνέλευση το ενέκρινε). Το αποδοκίμασαν μεταφράζει ο φωστήρας μας. Και στη συνέχεια: perpetrare un crimine (να διαπράξουν ένα έγκλημα)· να επαναλάβουν ένα έγκλημα μεταφράζει.

 

Το αποκορύφωμα: Ο Αλκιβιάδης έκανε λάθη μα πέτυχε η εκστρατεία στη Σικελία, διαβάζουμε σε έναν υπότιτλο. Να το χρεώσουμε σε τυπογραφικό λάθος;


Πηγή: Η Ιστοσελίδα του Νίκου Σαραντάκου.

[tristana]

Και αυτό είναι απολαυστικό!! Και πάλι από τον Νίκο Σαραντάκο
που το πήρε από το translatum.gr                Χαρείτε το!




Το έπος του Ανθόνιο

Το κείμενο που ακολουθεί είναι παρμένο από το φόρουμ του translatum.gr, όπου μια μεταφράστρια παρέθεσε τα παρακάτω απίστευτα λάθη, που τα ψάρεψε από τα τρία πρώτα DVD της πασίγνωστης σειράς «Sopranos».
Προσοχή, τα επίσημα DVD, όχι πειρατικές κόπιες· με τους επίσημους υποτίτλους, όχι αυτούς που μεταφράζουν μόνοι τους και διακινούν στο Διαδίκτυο οι πιτσιρικάδες (και που δεν έχουν τέτοια λάθη).
Η μεταφράστρια που έγραψε το αρχικό κείμενο, θεωρεί υπεύθυνες γι' αυτή την εξοργιστική κατάσταση τις καινούργιες "παγκόσμιες" εταιρείες υποτιτλισμού, που "όλα τα σφάζουν, όλα τα μαχαιρώνουν": βρίσκουν τον κάθε πικραμένο (ή θρασύ) που ισχυρίζεται ότι μπορεί να μεταφράσει προς τα ελληνικά (ουγγρικά, ρωσικά, τουρκικά) και του αναθέτουν τη δουλειά και ούτε θέλουν ούτε μπορούν να τον ελέγξουν μια και δεν έχουν δικό τους άνθρωπο που να κατέχει την "εξωτική" γλώσσα.


Ιδού λοιπόν το έπος του Ανθόνιο:

1.   Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Μπέρκελεϊ (To Μπέρκελεϊ επαναλαμβάνεται γύρω στις 10 φορές μέσα στο επεισόδιο, επομένως δεν είναι τυπογραφικό λάθος)

2.   ΕΛΛΙΠΗΣ ΕΓΓΡΑΦΑ, ΑΠΟΣΤΕΙΛΕΤΕ ΑΜΕΣΩΣ

3.   'Οχι σαν τις μαλακίες με θολές εικόνες που πουλούν οι Νιγεριανοί.

4.   Πώς συνέβη αυτό; Πώς μπόρεσε να συνέβη;

5.   Η επιρροή της αδρεναλίνης διαφέρει στο καθένα.

6.   Μετά πέθανε από Αλζχέιμερ.

7.   Μ' αγαπάει και είναι τα χρόνια τεκνοποίησής της.

8.   'Οχι μπορίτο πριν τη δουλειά.

(Εγώ πολλές φορές δεν μπορίτο και μετά τη δουλειά!)

9.   Αυτή τη μύτη είναι φυσική τέντα.

10.   Θέλω να σε φιλοφρονήσω για τη συμπεριφορά σου.
(Μου θύμισε αυτό που λέμε "πού είναι αυτός ο *** να τον φιλοφρονήσω")


11.   'Ηδη έγραψε μια επιστολή για κάποιον άλλον. 'Ενα θαυμάσιο Δομενικανό με ναρκομανής μητέρα με εγκεφαλική παράλυση.

12.   -Είμαι αξιωματικός δικαστηρίου.
     -Μια δικηγόρος. 13.   Είπε πως διάβασε τις εκθέσεις της Μέντοου και συναρπάχτηκε απ'τις συστατικές επιστολές.

14.   Ναι, βεβαίως. Σων, φέρε τα λεφτά του Ανθόνιο.
(Ε, ψιθ, Ανθόνιο, προθιμάς μεθρηθά ή επιθαγή;)


15.   Γαμημένοι αράπιδες!

16.   Η επιχείριση αυτοκινήτων μου.

17.   -Δεν είναι μακρινός ξάδελφος;
-Είναι πολύ μακρινός που έχει χάθει η συγγένεια.

18.   Είχαμε πολύ δουλειά.

19.   Ηξερα αυτόν τον τύπο όταν είχε κοινωνικές χάρες.

20.   Φλυαρώ πόσο ευτυχισμένη είμαι και εσύ είσαι χήρα.

21.   Ημουν στο πάνω όροφο.

22.   Η καρδιά μου συντρίφτηκε.

23.   Ο Μάουρο Ζούκα εκτελεί ισόβια ποινή.
(Άσε με να μαντέψω... Σε λα μείζονα;)


24.   -Εχεις προαναγγελία για μένα;
-Δεν είναι πρόβλημα να διαβάσω εσένα.

(Αυτό μου θυμίζει Αστερίξ: "Αν εσύ δε μπορεί φέρει περισσότερα μενίρ, εγώ δίνει λιγότερα σεστέρτια. Εσύ καταλάβει;")

 

25.   Αρκετή γονείς δέρνουν.

26.   Δεν είμαι ένα θύμα. (Μήπως είναι δύο θύματα;)

27.   Το γλείψιμο στο Τόνυ Σοπράνο έχει κάνει θαύματα για σένα.

28.   –Δίνεται πολύ σημασία.
-Δε νομίζω ότι δίνουμε αρκετή.

29.   Εις υγειά.

30.   Πότε παρέβηκες σε υπόθεσή μου;

31.   Το έκανε να με ντροπιάσει.
(Αποκλείεται! Αφού τα καταφέρνεις μια χαρά και μόνος σου!)


32.   Ούτε το κώλο μου δε θα μπορώ να σκουπίσω.

33.   Όταν σας φωνάξω, απαντήστε ''παρόν''.

34.   –Σαμάνθα Μάρτιν .
-Παρόν.

35.   Φέρε δύο κούτες εμφιαλωμένου νερού!

36.   Ο θεραπευτής μου λέει πως είμαι οπισθοχωρητική.
(Βαριά κουβέντα ξεστόμισε λες;)


37.   Θα σου πω για το καρδιακό. Ονομάζεται αντίδραση μετατροπής.
(Να το! Μου 'ρχεται μια αντίδραση μετατροπής, καραμπινάτη!)


38.   Είσαι ο λειτουργός συμμόρφωσης, για τ' όνομα του Χριστού!
(Να δεις κάτι άλλοι που είναι λειτουργοί της παραμόρφωσης!)



39.   Είναι Ινδουιστή θεά.

40.   Θα 'ναι βαθύ να κάνεις παρέα μαζί του.

(Μπα, μην το λες, πατώνω...)

[seagull]

Από την ενότητα των μεταφραστών λεξιπλασίες  με χιούμορ πλεγμένες  από Ελληνικούς  νεολογισμούς Τώρα πρόσεξα πως και κάποια από τα κείμενα πιο πάνω της Τρις είναι απο το translatum και συνεπώς είμαι και εντός της  ενότητος


Σεντονιστής = συντονιστής φόρουμ, υπεύθυνος για τη δημιουργία νημάτων-σεντονιών (ελάτε να φτιάξτε την προίκα σας ή να καταθέσετε την πίκα σας).
Σεντοϊσμός = η εθνική θρησκεία των Σεντοναπλώνων, ένα σύστημα θρησκευτικών δοξασιών και λατρευτικών πράξεων που βασίζεται στη λατρεία του απλώματος σεντονοπόστ και στη θεοποίηση των δυνάμεων της ακατάσχετης παράθεσης πηγών και τρελής κοπυπάστας.
Φυλομάθεια=Το χούι κάποιου να ζητά να μαθαίνει το φύλο των νεοεισερχόμενων μελών σε ένα φόρουμ.
Γκεστ αλτ=Μήνυμα που εμφανίζεται σε επίδοξους επισκέπτες του φόρουμ, οι οποίοι επιθυμούν να δημοσιεύουν στο νήμα των νεολογισμών, χωρίς να έχουν γίνει καν μέλη
Τσοπανικός=Υποψία ότι ο λύκος μπήκε στο μαντρί
Μεσατζίδικο=Διαδικτυακός χώρος στον οποίο πραγματοποιείται μεθοδική και συστηματική ανταλλαγή μηνυμάτων, με γνωστό-άγνωστο σκοπό
Λεξοβελίζω=Παίζω βελάκια με στόχο συγκεκριμένα λήμματα του λεξικού του Μπαμπινιώτη
Kαζαντζακικά=Τουρκογενής λέξη που μεταφορικά σημαίνει καταστάσεις εξαιρετικής πίεσης, όπως το καζάνι που βράζει στο αναμμένο τζάκι. (kazan + ocak = kazancak) Ομόρριζο με το "καζανγκζντάν", δηλ. τον κρότο που κάνει το καζάνι όταν εκρήγνυται
Άλλο ομόρριζο]Καζάν ντι πις[/b]: Γνωστό γλύκισμα, το οποίο άμα τη κατανάλωση, επιφέρει ευφορία και ειρηνευτικά συναισθήματα. Έγκυρες πληροφορίες λένε ότι στη μυστική συνταγή συμπεριλαμβάνεται το περιεχόμενο της γλάστρας Να καθιερώσουμε και το «καζάν ντε πιες» για κάποια μαγιό που κυκλοφορούν προσπαθώντας να τυλίξουν τεράστιες επιφάνειες
Με αφορμή τα Ζωνιανά, η ελληνική γλώσσα μπορεί πλέον να αποκτήσει μία νέα παραγωγική κατάληξη, το "-ωνιανά", για να δηλώνεται η παντελής απουσία του κράτους. Παραδείγματα:
Τηλεφωνιανά=Η άναρχη περιοχή της σταθερής & κινητής τηλεφωνίας και του ISP στην Ελλάδα, όπου οι δυστυχείς αναγκαστικώς διερχόμενοι καταναλωτές ληστεύονται, βιάζονται και εγκαταλείπονται να τους αποτελειώσουν τα όρνεα. Είναι διαρκώς νεφελοσκεπής, διότι το δούλεμα (από το τμήμα πωλήσεων) και η λαλακία (από την τεχνική "εξυπηρέτηση") πάει σύννεφο. Μόνο που δεν έρχεται κείνη η ρημάδα η μπόρα να τους πάρει και να τους σηκώσει όλους.
Χειμωνιανά=Περιοχή της χώρας που αποκόπτεται, παρά τη θέλησή της, από τον πολιτισμό με τα πρώτα χιονάκια, επειδή η κρατική μηχανή εδρεύει στα Χουζουριανά.
Καυσωνιανά και Παγωνιανά=Αυτόνομες περιοχές με κατοίκους αποκλειστικά δημοσιογράφους, οι οποίοι παθαίνουν υστερία με οποιαδήποτε μεταβολή της θερμοκρασίας άνω ή κάτω των είκοσι πέντε βαθμών Κελσίου, και εξαπολύουν σμήνη λεκτικών βομβαρδιστικών με ειδήσεις για "ακραία καιρικά φαινόμενα". Κατά ανάλογο τρόπο Πυρκαγιανιανά και τα Σεισμονιανά
Μαγγινάρα Το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο (από το όνομα του αρμόδιου υπουργού). Ως αποτέλεσμα του εν λόγω νόμου, τα εισοδήματα των πολιτών αναμένεται να ξεφλουδιστούν όπως περίπου τα φύλλα του συμπαθούς ζαρζαβατικού
Ελλάδωμα]Αλτσαντιρρησίας[/b] Αυτός που εκφέρει άποψη (αρνητική συνήθως) για την εκπομπή του Λάκη Λαζόπουλου και μάλιστα χωρίς καν να του ζητηθεί. Λέγεται πως οποιαδήποτε δημόσια αναφορά στη συγκεκριμένη εκπομπή θεραπεύει αρκετές παθήσεις, δίνει καλό κάρμα και ανεβάζει το δείκτη τηλεθέασης.
Παραθυρόστομος: Γνώριμη φιγούρα στα παράθυρα των τηλεοπτικών δελτίων? βρίζει κατά βούληση, έχει το ακαταλόγιστο και ανεβάζει την ακροαματικότητα
Τηλεσκοπιανό Διπλωματικό πρόβλημα μεταξύ γειτονικών κρατών, του οποίου η λύση διαφαίνεται μόνο με επαγγελματικό τηλεσκόπιο.
Φυσιγγολάτρης=Αυτός που αγαπάει το κυνήγι και καταστρέφει την υπαίθρια ζωή.
Φυσιγγοδίφης=αυτός που ξέρει από φυσίγγια, είτε είναι κυνηγός είτε όχι
Μπανικολόγος- Ο ειδικός που προσέλαβε ο ΜΠΑΟΚ για Διαχείριση Κρίσεων
Απιστήμονας: εκείνος που έχει κάνει την απιστία επιστήμη
δοντητής: η ηλεκτρική οδοντόβουρτσα.
Γκρίνμπεργκερ:Να είσαι αναγκασμένος να ακούς τη "δημιουργική κριτική" και λοιπές παρατηρήσεις της συζύγου σου την ώρα του φαγητού
Τικτακτορία: απολυταρχικό καθεστώς, στο οποίο είμαστε όλοι σκλάβοι του ρολογιού
Ελπήζω = το πήξιμο στη δουλειά σε συνδυασμό με την προοπτική της επερχόμενης άδειας
Ελ-πάσο: το γνωστό πάσο (σάλα τραπεζαρία ένα) γύρω από το οποίο η αγία ελληνική οικογένεια διασταυρώνει τα ξίφημαχαιροπίρουνά της κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού ή βραδινού φαγητού.
Κελεπουρό:Ώριμη κυρία που εισβάλλει ανέλπιστα στη ζωή ενός νεαρού, ικανοποιώντας τις ερωτικές του φαντασιώσεις και καλύπτοντας τις οικονομικές του ανάγκες. Ώριμος κύριος που εισβάλλει ανέλπιστα στη ζωή μιας νεαρής, καλύπτοντας τις οικονομικές της ανάγκες, ενώ τις ερωτικές της φαντασιώσεις τις ικανοποιεί ο κηπουρός
Λαλαλάικα: Λαλαλαϊκή αοιδός, δίποδη, άπτερη, ρεπερτορίου κυνός και κατηγορίας ''χαμένοι στο διάστημα''
Μοιραγνωμόνιο το [miraγnomonio] : γεωμετρικό όργανο κυκλικού σχήματος (γνωστό και ως φλιτζάνι) που χρησιμοποιείται για την αποκάλυψη της μοίρας
Παγιόβουνο: Συσσώρευση πάγιων χρεώσεων
Ταπηροκρανίαση ή αλλ. ταπιροκρανίαση (τάπιρος + κρανίο)
Μεταβράζω:βράζω από το κακό μου που η ρημάδα η μετάφραση δε λέει να τελειώσει