Ανεμοβλογιά

[Teo]

Μαμά, κοίτα, γέμισα σπυράκια, αναφωνεί ένα πρωί, ο μικρός σας γιος. Έντρομη καλείτε τον παιδίατρο, ο οποίος επιβεβαιώνει απλώς τις υποψίες σας: είναι ανεμοβλογιά. Τι συμβαίνει και πώς μπορούμε να ανακουφίσουμε το παιδί από τα ενοχλητικά συμπτώματα της παιδικής αυτής ασθένειας;      

                       

            ΓΕΜΙΣΑ ΣΠΥΡΑΚΙΑ          

            Τι κοινό μπορεί να έχει μία παιδική ασθένεια με μία νόσο που "χτυπά" ενηλίκους; Μη βιαστείτε να απαντήσετε τίποτα, γιατί η ανεμοβλογιά και ο έρπης ζωστήρας έχουν πολλά κοινά. Και πρώτα απ' όλα προέρχονται από τον ίδιο ιό. Ας δούμε λοιπόν τι ενώνει τις δύο ασθένειες και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε.

                       

            Η ανεμοβλογιά είναι λοιμώδης, εξανθηματική νόσος και οφείλεται στην ερπητοϊό της ανεμοβλογιάς, έρπητα ζωστήρα, μας λέει ο Νίκος Μυριοκεφαλιτάκης, αναπληρωτής διευθυντής της Β' πανεπιστημιακής κλινικής του νοσοκομείου παίδων Αγλαΐα Κυριακού. Ο ιός αυτός, όταν προσβάλλει για πρώτη φορά ένα άτομο, προκαλεί τη γνωστή νόσο της ανεμοβλογιάς. Μερικά άτομα δεν είναι σε θέση να εξολοθρεύσουν τον ιό, ο οποίος παραμένει σε λαθροβίωση στα αισθητικά γάγγλια των νωτιαίων ριζών και συνήθως μερικά χρόνια αργότερα προκαλείται ο έρπητας ζωστήρας. Τα άτομα δηλαδή αυτά γίνονται φορείς το ιού, ο δε έρπητας ζωστήρας οφείλεται στην επαναδραστηριοποίησή του.  

                       

            ΣΤΕΝΕΣ ΕΠΑΦΕΣ  

            Πότε όμως η ανεμοβλογιά κάνει συνήθως την εμφάνισή της; Πώς θα την αναγνωρίσουμε αλλά και τι θα πρέπει να προσέχουν οι ενήλικοι και τα βρέφη; Σε αυτά τα ερωτήματα μας απαντά ο κ. Μυριοκεφαλιτάκης.          

            "Στην ουσία πρόκειται για μία παιδική ασθένεια και εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά ηλικίας 1-6 χρόνων. Μέχρι την ηλικία των 15 ετών έχει νοσήσει από ανεμοβλογιά το 90% των παιδιών. Είναι όμως γενικά ήπια νόσος. Κάνει  ιδιαίτερη την εμφάνισή της κυρίως τους χειμερινούς και ανοιξιάτικους μήνες, που το παιδιά βρίσκονται σε κλειστούς χώρους και είναι ευκολότερο να μεταδοθεί".        

                       

            ΠΩΣ ΜΕΤΑΔΙΔΕΤΑΙ          

            Ο ιός ταξιδεύει με τη βοήθεια των σταγονιδίων του βήχα κα της αναπνοής, ενώ η νόσος μεταδίδεται και με την απευθείας επαφή με αντικείμενα που έχουν έρθει σε άμεση επαφή με το εξάνθημα, όπως πετσέτες, ρούχα κλπ. Η μεταδοτικότητα της νόσου αρχίζει 1-2 ημέρες πριν την εμφάνιση του εξανθήματος έως και 6 ημέρες μετά την εκδήλωση των τελευταίων δερματικών βλαβών, που πρακτικά συμπίπτει με την αποξήρανση των εφελκίδων. Ο χρόνος επώασης της νόσου είναι 10-21 ημέρες. Μετά τη λοίμωξη ο ασθενής έχει αποκτήσει ανοσία για όλη του τη ζωή και δεν κινδυνεύει να νοσήσει ξανά.      

                       

            ΤΑ ΣΗΜΑΔΙΑ ΜΑΡΤΥΡΟΥΝ        

            Συνήθως η ανεμοβλογιά εκδηλώνεται με ήπια συμπτώματα και συγκεκριμένα με:  

            Χαμηλό ή μέτριο πυρετό.      

            Ήπια κακοδιαθεσία    

            Πονοκέφαλο.  

                       

            Την επόμενη ημέρα εμφανίζεται:        

            Το εξάνθημα που στην αρχή είναι κόκκινες κηλίδες και εμφανίζεται κυρίως στο θώρακα και τη ράχη, αλλά και στο λαιμό, το πρόσωπο, το τριχωτό μέρος του κεφαλιού και τα άκρα. Οι κηλίδες σε λίγες ώρες γίνονται φυσαλίδες, δηλαδή φουσκαλίτσες με διαυγές υγρό, σαν νερό. Το υγρό αυτό στη συνέχεια γίνεται θολερό και σιγά-σιγά απορροφάται και έτσι, σχηματίζονται οι εφελκίδες (κρούστες).            

            Οι εφελκίδες σε λίγες μέρες ξεραίνονται και φεύγουν, αφήνοντας επιπόλαιη ουλή και αποχρωματισμένο δέρμα. Οι ουλές επουλώνονται σύντομα, τα λευκά σημάδια όμως μπορεί να παραμείνουν ακόμα και μήνες.        

                       

            Το εξάνθημα της ανεμοβλογιάς παρουσιάζει ιδιαίτερα γνωρίσματα:

            Προκαλεί κνησμό.      

            Εμφανίζεται στο τριχωτό της κεφαλής, στα πέλματα και τις παλάμες.          

            Δημιουργείται εξάνθημα ακόμα και μέσα στο στόμα.            

            Εμφανίζεται σε 2-4 διαδοχικές εκθύσεις, δηλαδή οι δερματικές βλάβες δεν εμφανίζονται συγχρόνως, αλλά ύστερα από κάθε πυρετικό κύμα παρουσιάζονται νέα εξανθήματα για 3-4, ακόμη και 6 ημέρες. Έτσι, υπάρχουν εξανθήματα συγχρόνως σε όλες τις φάσεις, από κηλίδες μέχρι εφελκίδες.  

                       

            ΠΟΣΟ ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΝ ΟΙ ΕΝΗΛΙΚΟΙ    

            Μπορεί οι επιπλοκές της ανεμοβλογιάς να είναι σοβαρές, ωστόσο είναι και ιδιαίτερα σπάνιες και η θνησιμότητα χαμηλή. Στις Η.Π.Α., για παράδειγμα, αποδίδονται 100 θάνατοι ετησίως στη νόσο αυτή. Αν κάνουμε μία αυθαίρετη αναγωγή στον ελληνικό πληθυσμό, οι θάνατοι από ανεμοβλογιά θα πρέπει να ανέρχονται ετησίως σε τέσσερις. Πιο επικίνδυνη είναι η νόσος στα βρέφη κάτω των 12 μηνών και στους ενηλίκους.        

                       

            Οι επιπλοκές που μπορούν να εμφανιστούν είναι:    

            Μόλυνση των εξανθημάτων. Είναι η πιο συχνή επιπλοκή. Χρειάζεται προσοχή, γιατί ορισμένα στελέχη β-αιμολυτικού στρεπτόκοκκου που μπορεί να μολύνουν το εξάνθημα είναι ιδιαίτερα επιθετικά και μπορεί να προκαλέσουν βαθιά κυτταρίτιδα (φλεγμονή των μαλακών ιστών) και σοκ, επιπλοκές δυνητικά θανατηφόρες.      

                       

            Πνευμονία. Παρατηρείται συνήθως στους ενηλίκους ή στα μεγάλα παιδιά.  

                       

            Εγκεφαλίτιδα. Είναι ευτυχώς πολύ σπάνια επιπλοκή, όταν όμως εμφανιστεί είναι σοβαρή.

                       

            Σύνδρομο Reye. Πρόκειται για οξεία εγκεφαλοπάθεια, που προκαλείται λόγω της μαζικής καταστροφής του ήπατος. Είναι ιδιαίτερα σοβαρή επιπλοκή της ανεμοβλογιάς, που όμως παρατηρείται πολύ σπάνια, γιατί δεν χορηγείται πια ασπιρίνη στα παιδιά.  Η ασπιρίνη συμβάλλει πολύ στην εκδήλωση του συνδρόμου Reye στα παιδιά, γι' αυτό το λόγο έχει απαγορευτεί η χρήση της.          

                       

            ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ          

            Ο ιός της ανεμοβλογιάς είναι παθογόνος για το έμβρυο και μπορεί να προκαλέσει το σύνδρομο της συγγενούς ανεμοβλογιάς, το οποίο παρατηρείται συνήθως σε έμβρυα ηλικίας 13-20 εβδομάδων, ευτυχώς πολύ σπάνια (0,7%), και επιφέρει:  

                       

            Χαμηλό βάρος γέννησης, ουλές δέρματος, υποπλασία κάτω άκρου, μικροκεφαλία, ατροφία του φλοιού του εγκεφάλου, καταρράκτη κ.α.  

                       

            Επίσης, η ανεμοβλογιά είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη στα νεογνά. Νεογέννητα των οποίων η μητέρα εκδήλωσε τη νόσο πέντε ημέρες πριν έως δύο ημέρες μετά τον τοκετό μπορεί να νοσήσουν σοβαρά.            

                       

            ΠΩΣ ΘΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΥΓΕΤΕ            

            Όπως για τις περισσότερες παιδικές ασθένειες, έτσι και γι' αυτή, για να την προλάβουμε ή το παιδί να νοσήσει πιο ελαφρά, γίνονται:

                       

            Εμβολιασμός σε ηλικία ενός έτους. Το εμβόλιο της ανεμοβλογιάς δεν κυκλοφορεί ακόμα στην Ελλάδα. Αν το επίνοσο άτομο εμβολιαστεί εντός τριών ημερών από την έκθεση στη νόσο, τότε η νόσος προλαμβάνεται ή τροποποιείται, γίνεται δηλαδή ελαφρότερη.  

                       

            Υπεράνοση ειδική ανοσοσφαιρίνη (VZIG). Παρασκευάζεται από το πλάσμα ατόμων που έχουν αντισώματα κατά της νόσου. Αν χορηγηθεί εντός 96 ωρών από την έκθεση του επίνοσου ατόμου στην ανεμοβλογιά, προλαμβάνει ή τροποποιεί τη νόσο. Η VZIG συνιστάται, εκτός από τα νεογνά, και σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα, εγκύους κ.α.    

                       

            Ακυκλοβίρη. Είναι φάρμακο που παρεμποδίζει τον πολλαπλασιασμό του ιού. Ανάλογο φάρμακο είναι και η φαμκυκλοβίρη. Η ακυκλοβίρη, αν χορηγηθεί στα επίνοσα άτομα του οικογενειακού περιβάλλοντος, προλαμβάνει τη νόσηση σε πολύ μεγάλο βαθμό (νοσεί ήπια μόνο το 16%, ενώ αν δεν χορηγηθεί ακυκλοβίρη πρακτικά νοσούν όλα).            

                       

            ΠΩΣ ΘΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΤΕ          

            Ο γιατρός θα συστήσει υποστηρικτική θεραπεία, η οποία περιλαμβάνει κυρίως γενικά μέτρα για τον περιορισμό του κνησμού.      

                       

            Αντιισταμινικά για τον κνησμό που προκαλούν τα εξανθήματα.        

            Καθημερινό λουτρό.  

            Λοσιόν για τον κνησμό κλπ.  

            Χορήγηση αντιπυρετικών όταν χρειάζεται. (Προσοχή, όμως, όχι στην λήψη ασπιρίνης).    

            Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνετε στα νύχια του παιδιού, τα οποία θα πρέπει να κόβετε συχνά, ώστε να αποφεύγεται η πιθανότητα επιμόλυνσης λόγω του κνησμού.            

                       

            Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΔΕΛΦΗ          

            Ο ιός που προκαλεί την ανεμοβλογιά κυρίως στα παιδιά, αλλά και στους ενηλίκους μπορεί μετά από χρόνια να "ξαναζωντανέψει" και να προκαλέσει αυτή τη φορά τον έρπητα ζωστήρα.          

                       

            Προϋπόθεση είναι να έχει νοσήσει ή έρθει σε επαφή ο άνθρωπος με τον ιό της ανεμοβλογιάς. Ο λόγος αναζωπύρωσης του ιού είναι άγνωστος, μας λέει η Κωνσταντίνα Θεοδωράτου γιατρός-βελονίστρια. Έχει παρατηρηθεί πως αυτό συμβαίνει κυρίως σε άτομα με μειωμένη ανοσία π.χ. όταν έχουν κάποια πάθηση όπως η λευχαιμία ή κάνουν θεραπεία με ανοσοκατασταλτικά φάρμακα. Το γεγονός ότι η νόσος εμφανίζεται συχνότερα σε ανθρώπους μεγαλύτερους των 50 χρόνων υποστηρίζει αυτή την άποψη, διότι η ανοσολογική άμυνα θεωρείται ασθενέστερη σε μεγάλες ηλικίες. Την εμφάνιση του ζωστήρα μπορεί επίσης να πυροδοτήσουν κάποιος τραυματισμός ή και έντονο στρες.      

                       

            ΠΟΙΟΙ ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΝ      

                       

            Άτομα, λοιπόν, που έχουν έρθει σε επαφή με τον ιό της ανεμοβλογιάς ή έχουν νοσήσει από αυτόν έχουν τον ιό της ανεμοβλογιάς στον οργανισμό τους σε λανθάνουσα μορφή. Ο ιός εγκαθίσταται σε κάποιο σημείο μιας νευρικής ρίζας. Όταν για κάποιον λόγο "ξυπνήσει", προκαλεί μια φλεγμονή (βλάβη) στο συγκεκριμένο νεύρο. Εμφανίζεται πάντα από τη μία πλευρά του σώματος (όπου είναι το συγκεκριμένο νεύρο) και είναι πιο συχνή στο θώρακα (50%), τον αυχένα (15%), τα χέρια (15%) και αλλού.          

            Ο ιός του ζωστήρα μπορεί να μεταδοθεί σε άλλα άτομα, μόνο που αυτά θα εμφανίσουν ανεμοβλογιά. Ο ζωστήρας είναι πολύ λιγότερο μεταδοτικός από την ανεμοβλογιά. Οι ασθενείς μεταφέρουν τον ιό μόνο αν σπάσουν οι φυσαλίδες και ένα άτομο που δεν έχει περάσει ανεμοβλογιά έρθει σε επαφή μαζί του. Τα νεογέννητα ή αυτοί που ήδη είναι ασθενείς ή ανοσοκατεσταλμένοι βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο. Γι' αυτό τα άτομα αυτά δεν θα πρέπει να έρχονται σε επαφή με πάσχοντες από τη νόσο.    

                       

            ΠΩΣ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ          

            Ένα δερματικό εξάνθημα με κόκκινη βάση και φυσαλίδες από πάνω είναι το κύριο χαρακτηριστικό της νόσου. Η πορεία κάθε νευρικής ρίζας στο θώρακα (όπου κυρίως εμφανίζεται) είναι ένα ημικύκλιο, όπως το μισό μιας ζώνης. Έτσι δικαιολογείται και ο χαρακτηρισμός το ιού ως ζωστήρα.  

                       

            Το ιδιαίτερο όμως χαρακτηριστικό της πάθησης είναι ο πολύ έντονος πόνος που μερικές φορές μπορεί να προηγείται από το εξάνθημα. Ο πόνος είναι ιδιαίτερα βασανιστικός και διαρκεί περίπου δύο εβδομάδες, όταν αρχίζει η εξαφάνιση των συμπτωμάτων.        

                       

            Ο πυρετός και η διόγκωση των γύρω λεμφαδένων είναι τα άλλα συμπτώματα, που όμως μπορεί και να μην εμφανιστούν.  

                       

            ΟΙ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ      

            Η μεθερπητική νευραλγία είναι μία περιπλοκή συχνότερη στους ηλικιωμένους. Πολύ συχνά και μετά την εξαφάνιση του εξανθήματος παραμένει ο πόνος κατά μήκος του νεύρου που έχει νοσήσει. Έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας νευραλγίας, όπως εξάντληση, αϋπνία, υπερευαισθησία και ψυχική κόπωση.  

                       

            Μικροβιακή επιμόλυνση των φυσαλίδων. Η επιμόλυνση αυτή μπορεί να επιβραδύνει την ίαση του εξανθήματος και να χρειαστεί η χορήγηση αντιβίωσης.        

                       

            Η γενίκευση του εξανθήματος είναι άλλη μία επιπλοκή. Πρόκειται για την εξάπλωση των φυσαλίδων σε όλο το σώμα, με εικόνα σαν της ανεμοβλογιάς. Είναι σπάνια και συμβαίνει στο 2-5% των προσβληθέντων. Συμβαίνει πιο συχνά σε ασθενείς με χρόνια νοσήματα και με εξασθενημένο ανοσολογικό σύστημα. Ακόμα και εσωτερικά όργανα μπορεί να προσβληθούν από τον ιό.  

                       

                       

            Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ            

                       

            Η φαρμακευτική ουσία (ακυκλοβίρη) μειώνει τη διάρκεια της νόσου και της μεθερπητικής νευραλγίας.    

                       

            Συμπτωματικά δίνονται παυσίπονα και αντιισταμινικά για την αντιμετώπιση του κνησμού, που είναι έντονος.            

                       

            Οι βιταμίνες βοηθούν στην θρέψη των κυττάρων των νεύρων και γι' αυτό είναι καλό να παίρνει ο ασθενής σκευάσματα με βιταμίνες για όσο καιρό έχει το πρόβλημα.  

                       

            Για την αντιμετώπιση του πόνο συχνά όλα τα ανωτέρω δεν φέρνουν κανένα αποτέλεσμα. Σύγχρονες απόψεις συστήνουν φαρμακευτικές αγωγές με αντικαταθλιπτικά φάρμακα ενώ γίνονται και τοπικές ενέσεις, με βιταμίνες ή παυσίπονα για την αντιμετώπιση του πόνου.  

                       

            ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΟΥ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ  

                       

            Μια πραγματικά αποτελεσματική και ήπια θεραπεία είναι ο βελονισμός. Αποτελεί πολύ ισχυρό αναλγητικό μέσο για όλα τα στάδια της νόσου μας επισημαίνει η κ. Θεοδωράτου. Η θεραπεία είναι απλή και αν εφαρμοστεί στην αρχή της πάθησης, ο πόνος και το εξάνθημα εξαφανίζονται άμεσα, ενώ δεν υπάρχει καμία περίπτωση υποτροπής. Ακολουθεί ένας αριθμός από θεραπείες βελονισμού με σκοπό την αποκατάσταση της βλάβης στο νεύρο που έχει νοσήσει, που συνήθως φτάνουν τις δέκα συνεδρίες. Το θεραπευτικό αποτέλεσμα είναι μόνιμο και δεν απαιτείται επανάληψη της θεραπείας.      

                       

            Στις προχωρημένες περιπτώσεις, που έχει ήδη εξελιχτεί η πάθηση και αναπτυχθεί η νευραλγία, όσο πιο έγκαιρα ξεκινήσει η θεραπεία, τόσο πιο γρήγορα θα έχουμε και βελτίωση. Συνήθως γίνονται δέκα θεραπείες βελονισμού, κατά τη διάρκεια των οποίων ο πόνος εξαφανίζεται. Ο ασθενής αρχίζει να βελτιώνεται οργανικά, να ανακτά τις δυνάμεις του. Τόσο η φυσική όσο και η ψυχική του κατάσταση επανέρχεται στο φυσιολογικό. Η θεραπεία γίνεται απλά και ανώδυνα, χωρίς καμία παρενέργεια. Η ρύθμιση είναι μόνιμη και γι' αυτό και το αποτέλεσμα επίσης μόνιμο. Το στατιστικό ποσοστό θεραπείας χρησιμοποιώντας βελονισμό είναι τόσο ψηλό, που πρακτικά αναφέρεται πως θεραπεύονται όλες οι νευραλγίες.