Χαλκίδα [Γιάννης Σκαρίμπας]

[pixie]

ΧΑΛΚΙΔΑ

[Από τη συλλογή ΟΥΛΑΛΟΥΜ]

 
Νάν' σπασμένοι οι δρόμοι, νά φυσάει ο νότος
κι εγώ καταμονάχος καί νά λέω: τί πόλη!
νά μήν ξέρω άν είμαι –μέσα στήν ασβόλη–
ένας λυπημένος πιερότος!

Φύσαε –είπα– ο νότος κι έλεγα: Η Χαλκίδα,
ώ Χαλκίδα –πόλη (έλεγα) καί φέτος
ήμουν –στ' όνειρό μου είδα– Περικλέτος,
πάλι Περικλέτος ήμουν –είδα…

Έτσι έλεγα! Ήσαν μάταιοι μου οι κόποι
πάν' σέ ξύλο κούφιο, πρόστυχο, ανάρια,
Ως θερία, ως δέντρα –αναγλυμένοι– ως ψάρια
τά όνειρά μου (μούμιες) κι οι ανθρώποι.

Τώρα; Πόλη, τρέμω τά γητέματά σου
κι είμαι ακόμα ωραίος σάν τό Μάη μήνα,
κρίμα, λέω, θλιμμένη νάσαι κολομπίνα
καί νά κλαίω εγώ στά γόνατά σου.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Έτσι νάν' σπασμένοι, νά φυσά απ' τό νότο
καί μέ πίλο κλόουν νά γελάς, Χαλκίδα:
Άχ, νεκρόν στό χώμα –νά φωνάζεις– είδα
έναν μου ακόμη πιερότο!


*

ΣΤΑΔΙΟΝ ΔΟΞΗΣ

[Συλλογή ΕΑΥΤΟΥΛΗΔΕΣ 1950]

 
Ως ανύποπτος καθόμαν, ήρθαν όλα μι' αντάρα
οι ήρωές-μου κι οι στίχοι-μου — φιόρα-μου όλα πλατύφυλλα —,
κάθε μια της ζωής-μου ήταν — κει — στραβομάρα,
κάθε γκάφα-μου ή τύφ-λα...

Κι ως αρπώντας με μ' έβγαλαν σηκωτόν απ' την πόλη
(με καμπούρες κι αλλήθωροι — με στραβή άλλα αρίδα).
όλα εκεί με τριγύρισαν και με δείξαν — χαχόλοι —
κει βαθιά, τη Χαλκίδα:

... Βλέπεις μαιτρ —μου φωνάξανε— τη Χαλκίδα την είδες
όπου συ μες στα φάλτσα-σου μόνον, ήξερες ν' άρχεις?
Νά τα έργα-σου, οι πόθοι-σου — όλοι εμείς — φασουλήδες,
νά και συ θιασάρχης!...

Τι ντεκόρ ανισόρροπο που με μύτη γελοία
μαιτρ μπεκρής το σκεδίαζε στό 'να πόδι να στέκει.
ήταν κει, λες και χτίστηκε με γλαρή κιμωλία,
όρθιο η πόλη λελέκι...

Κι ω Θεέ-μου, τι θίασος, τι λερή συνοδεία
εαυτούληδων (τούτοι-μου), να μοιράσουν σαν λύκοι
μεταξύ-τους — για ρόλους-των — κάθε μια-μου αηδία,
κάθε τι ρεζιλίκι..

Κι είμαι γω θιασάρχης-τους? Αλς κουρσούμ τώρα εξώλης
και προώλης-τους (τέλειος να μαθαίνω τους ρούμπες),
νά μ' αυτούς τους παλιάτσους-μου θα κινήσω στις πόλεις
με κραυγές και με τούμπες!...

Κι ως στα πάλκα η φάτσα-μου γελαστή θα προβαίνει
(αχ, κι η πρόγκα — τι δόξα-μου!.,. — σ' ουρανούς θα με σύρει)
η Χαλκίδα εκεί πισω-μου θα φαντάζει χτισμένη
σαν από —τεμπεσίρι...

[pixie]

Εμένα πάντως αυτό μου έκανε εντύπωση στην Χαλκίδα, ήταν το σπίτι με τα 11 αγάλματα!
Λένε ότι χτίστηκε το 1890.'Ενα παλιό, παράξενο νεοκλασικό σαν ένα μεγάλο τετράγωνο κουτί με ανοίγματα. Στο ισόγειο δεν είχε καθόλου παράθυρα, μόνο μια βαριά ξύλινη πόρτα υπήρχε και πάνω ακριβώς ένα μπαλκόνι με σίδερα και εκπληκτικές μαρμάρινες κατασκευές, και στο εσωτερικό ένας διάδρομος και γύρω - γύρω τα δωμάτια.
 
Βέβαια εκείνο που με εντυπωσίασε, ήταν τι άλλο? Οι ζωγραφιές του! 'Ολες καταπληκτικές, δουλεμένες προσεκτικά με λεπτό πινέλο!
Επίσης, με εντυπωσίασαν τα πολλά αγάλματα, ειδικά επάνω στο ψηλότερο σημείο του σπιτιού υπήρχαν 4 πήλινα αγάλματα με φιγούρες 2 γυναικών και 2 ανδρών.

Είχα την τύχη και το θάρρος να δω το εσωτερικό του ένα απόγευμα πριν ανακαινιστεί, όταν, νικώντας τους ενδοιασμούς μου χώθηκα μέσα πατώντας κάτι μισοσπασμένα τζάμια και ανάμεσα σε παλιά πεταμένα έπιπλα με έντονη τη μυρωδιά της μούχλας αλλά κι αυτή από πολλά παλιά βιβλία. Με την καρδιά μου να χτυπάει κυριευμένη ξαφνικά από βαριά συναισθήματα κι έναν τρελό φόβο, έφυγα τρέχοντας!
 

Αργότερα έμαθα πως στο σπίτι αυτό γεννήθηκε και κατοικούσε ένας άλλος ποιητής, ο Νίκος Σκαλκώτας.
'Εμαθα όμως και κάτι άλλο ακόμα πιο συγκλονιστικό! 'Οταν ξεκίνησαν οι διαδικασίες της ανακαίνισης και καθώς αποξήλωναν τα ξύλινα πατώματα, βρήκαν θαμμένους 11 σκελετούς!
Έμαθα τότε ότι το κτίριο κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής, είχε επιταχθεί από τους Γερμανούς και ήταν τόπος βασανιστηρίων και εκτελέσεων. 'Εψαξα να βρω αν ο ποιητής γνώριζε την ιστορία του σπιτιού αυτού μέσα από αναφορές στα ποιήματά του.
Και ακόμα αναρωτιέμαι αν τα 11 αγάλματα που υπήρχαν στο σπίτι είχαν σχέση με τους σκελετούς που βρέθηκαν εκεί!