Λούντβιχ Βιττγκενστάιν

[isabella]

Φιλοσοφικό έργο

To Tractatus Logico-Philosophicus (Λογικο-Φιλοσοφική Πραγματεία) αποτελεί το μοναδικό έργο που δημοσίευσε ο Βιττγκενστάιν όσο ζούσε και μέσα από αυτό εγκαινιάστηκε μία νέα κατεύθυνση στη φιλοσοφία που αφορούσε στην ανάλυση της γλώσσας. Ο τίτλος του προτάθηκε από τον G. E. Moore και παραπέμπει στο έργο του Σπινόζα Tractatus Theologico-Politicus. Το κεντρικό θέμα του βιβλίου είναι η διάκριση ανάμεσα στο λέγειν και στο δεικνύναι. Σύμφωνα με τον ίδιο τον Βιττγκενστάιν, το έργο του αφορά στα προβλήματα της φιλοσοφίας και πώς αυτά δημιουργήθηκαν από την παρανόηση της λογικής της γλώσσας. Εκεί στηρίζεται και η δημοφιλής καταληκτική φράση του βιβλίου "για όσα δεν μπορεί να μιλά κανείς καλύτερα να σωπαίνει". Επιπλέον, με το Tractatus, εισάγεται η απεικονιστική θεωρία του Βιττγκενστάιν, σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται τον κόσμο σχηματίζοντας εικόνες των γεγονότων. Η δομή του έργου αποτελείται από αριθμημένες προτάσεις, συνήθως με τη μορφή αξιωμάτων και χωρίς να δικαιολογούνται.

Οι βασικές προτάσεις και κύριες θέσεις του έργου μπορούν να συνοψιστούν στα παρακάτω:

Ο κόσμος είναι όλα όσα συμβαίνουν.
Το γεγονός, είναι η ύπαρξη καταστάσεων πραγμάτων.
Κάθε σκέψη είναι μία λογική εικόνα των γεγονότων.
Η σκέψη είναι μια πρόταση με νόημα.
Η πρόταση είναι μια συνάρτηση αλήθειας των στοιχειωδών προτάσεων.
Η γενική μορφή της συνάρτησης αλήθειας είναι .
Για όσα δεν μπορεί να μιλά κανείς θα πρέπει να σωπαίνει.
Ο Βιττγκενστάιν αναθεώρησε αργότερα αρκετές από τις ιδέες του έργου, αν και μετά την ολοκλήρωσή του, πίστευε πως είχε καταφέρει να λύσει όλα τα παραδοσιακά προβλήματα της φιλοσοφίας.

Φιλοσοφικές έρευνες

Το έργο του Βιττγκενστάιν Φιλοσοφικές Έρευνες (Philosophische Untersuchungen) δημοσιεύτηκε το 1953, μετά το θάνατό του. Αποτελείται από δύο κύρια μέρη, με το πρώτο να αποτελείται από 693 αριθμημένες παραγράφους. Το μέρος αυτό ήταν έτοιμο προς δημοσίευση το 1946, ωστόσο ο Βιττγκενστάιν τελικά ανέβαλε την έκδοσή του. Το δεύτερο μέρος του έργου προστέθηκε μεταγενέστερα. Σε αυτό το έργο του, ο Βιττγκενστάιν χρησιμοποιεί συχνά έναν διαφορετικό τρόπο παρουσίασης των ιδεών του. Σύμφωνα με την μεθοδολογία που ακολουθεί, αρχικά θέτει στον αναγνώστη ένα νοητικό πείραμα μέσα από το οποίο ο ίδιος οδηγείται σε φιλοσοφικά συμπεράσματα.

Στις Φιλοσφικές Έρευνες αναλύεται η χρήση της γλώσσας, την οποία ο Βιττγκενστάιν περιγράφει ως ένα σύνολο από γλωσσικά παιχνίδια, μέσα από τα οποία οι λέξεις που απαρτίζουν τη γλώσσα λειτουργούν και αποκτούν νόημα. Σε αυτό τον τομέα διαφοροποιείται σε σχέση με το Tractatus, καθώς δεν εστιάζει στην απεικονιστική προσέγγιση αλλά συνδέει πλέον το νόημα με τη χρήση. Σε μια απλοϊκή προσέγγιση, μπορούμε να περιγράψουμε την ιδέα αυτή λέγοντας πως δεν ορίζουμε τις λέξεις συνδέοντας αυτές με τα αντικείμενα (εικόνες) αλλά με τον τρόπο που χρησιμοποιούνται.

Ύστερο έργο

Στα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Βιττγκενστάιν συμπλήρωσε το έργο του με σημειώσεις ή προσωπικές αναφορές πάνω σε διάφορα ζητήματα που δεν αφορούσαν αποκλειστικά σε φιλοσοφικά προβλήματα. Στα έργα αυτά περιλαμβάνονται τα:

Περί της βεβαιότητας – μία συλλογή αφορισμών και της σχέσης γνώσης και βεβαιότητας.
Παρατηρήσεις πάνω στα χρώματα – μία αναφορά στο έργο του Γκαίτε Θεωρία των Χρωμάτων.
Πολιτισμός και αξίες – μία συλλογή παρατηρήσεων πάνω σε πολιτισμικά θέματα, τη θρησκεία και τη μουσική. Περιλαμβάνει ακόμα μία κριτική της φιλοσοφίας του Κίρκεγκαρντ.

Βιβλιογραφία

Ray Monk, Λούντβιχ Βιττγκενστάιν: Το χρέος της μεγαλοφυΐας, εκδ. Scripta, 1998. ISBN 9607909046

Hans-Johann Glock, A Wittgenstein Dictionary, 1996. ISBN 0631181121

A. C. Grayling, Wittgenstein, A Very Short Introduction, 2001. ISBN 0192854119

Norman Malcolm, Ludwig Wittgenstein, A Memoir, 1958. ISBN 0199247595

Brian McGuinness, Young Ludwig: Wittgenstein's Life 1889-1921, 1988. ISBN 0199279942

Joachim Schulte, Wittgenstein, An Introduction, 1992. ISBN 079141082X

[apol]

Ο Βιτγκενστάϊν είχε πει πως τα όρια του κόσμου μας είναι τα όρια της γλώσσας μας. Στις 21 Φεβρουαρίου γιορτάζεται η παγκόσμια Hμέρα Μητρικής Γλώσσας που καθιερώθηκε από τη Γενική Συνέλευση της UNESCO το Νοέμβριο του 1999.